Afb. 1. H.K.H. Prinses Margriet op de brug voor kasteel Ammersoyen – één van de zeven opengestelde kastelen van Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). Foto met hartelijke dank aan Ton Rothengatter/GLK.
Gisteren opende H.K.H. Prinses Margriet de fascinerende nieuwe publiekspresentatie in kasteel Ammersoyen. Na jaren van voorbereiding is het kasteel, met zijn betoverende kruiden- en hoptuin, eindelijk klaar om zijn rijke geschiedenis met het publiek te delen. Je ziet niet alleen de bekende beelden maar ook de minder bekende aspecten van dit tijdperk worden belicht, zoals de rol van de vrouw in de middeleeuwen, het kleurgebruik op de muren en het straffen van gevangenen.
Uitgangspunt van deze nieuwe presentatie is de unieke archeologische collectie van scherven die in de slotgracht is gevonden. Vrijwilligers en bezoekers werken samen in het Schervenlab om de ontelbare scherven, die in de kasteelgracht zijn gevonden, weer in elkaar te puzzelen. Ook wordt de relatie tussen kasteel en kruiden- en hoptuin belicht waar allerlei ingrediënten voor het brouwen van bier geteeld worden.
Vanaf nu kun je zelf de verborgen hoeken en fascinerende verhalen van de middeleeuwen beleven. Dwaal en ontdek zonder beperkingen! Meer informatie en tickets op https://www.glk.nl/ammersoyen/kasteel-ammersoyen
Kasteel Ammersoyen werd eeuwenlang bewoond door het bekende adellijke geslacht Van Arkel, dat onder meer Hertogen van Gelre voortbracht. Bekend is het rijmpje ‘Brederode de edelste – Wassenaar de oudste – Egmond de rijkste – Arkel de stoutste’, dat over de onverschrokkenheid van de Van Arkels gaat. Daarna was het kasteel in het bezit van de opeenvolgende Zuidnederlandse geslachten De Lichtervelde, Christyn de Ribaucourt en De Woelmont. Sinds 1957 is het in het bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen, die het kasteel zijn oude luister heeft teruggegeven.Ammersoyen is één van de zeven opengestelde kastelen van Geldersch Landschap & Kasteelen. Kijk voor meer informatie hierover op: https://www.glk.nl/Afb. 2. H.K.H. Prinses Margriet bij de unieke, eeuwenoude brouwkelder: de enige middeleeuwse brouwoven binnen de muren van een kasteel in Nederland! Foto met hartelijke dank aan Ton Rothengatter/GLK
Afb. 1. De zerk van de jonggestorven barones Van Heeckeren van Brandsenburg temidden van het welig bloeiende fluitekruid.
HET GRAF VAN JACOBA CORNELIA BARONES VAN HEECKEREN VAN BRANDSENBURG NÉE VAN DER STRAAL (1834-1871)
In het dorpje Diepenveen treft men bij het eeuwenoude kerkje het sfeervolle Kerkplein aan. Eeuwenlang werd hier begraven en de laatste bijzetting vond hier in 1871 plaats. Tussen 2002 en 2005 zijn de overgebleven zerken gerestaureerd, waaronder een zeer fraaie van een chirurgijn vol met doodssymboliek. Vanwege het waardevolle ensemble van kerk met Kerkplein, graven en omringende bebouwing is het geheel als beschermd dorpsgezicht op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Eén van de bewaard gebleven zerken vertelt het verhaal van de in het kraambed gestorven barones Van Heeckeren van Brandsenburg.
Jacoba Cornelia van der Straal werd geboren op 27 januari 1834 als dochter van dokter Jacob van der Straal en Anna Sophia Schellink te Rotterdam, waar haar vader werkzaam was als ‘Medisch Doctor’. Zij was het achtste en laatste kind dat in het gezin geboren werd en zij werd vernoemd naar het zusje dat het jaar voor haar geboorte overleden was. Ook drie andere kinderen stierven reeds voordat zij geboren werd.
In 1846, zij was toen twaalf jaar, kwam haar moeder te overlijden: “Na eene kortstondige ongesteldheid, werd heden mijne dierbare Echtgenoote ANNA SOPHIA SCHELLINK in den ouderdom van 53 jaren, tot diepe droefheid van mij en mijne Kinderen, door den dood van ons weggenomen. JACOB van der STAAL, Med. Doctor.” Vijftien jaar later overleed ook haar vader: “Voor de vele bewijzen van deelneming, ondervonden bij het overlijden van onze geliefden Vader en Behuwd vader, den Wel Edelen Zeer Geleerden Heer JACOB VAN DER STRAAL, in leven Med. Doctor alhier, betuigen wij onzen hartelijken dank.” De annonce werd gedaan uit naam van de drie overgebleven dochters, want enkele jaren daarvoor was ook de oudste dochter in het gezin overleden.
Afb. 2. Huis Overvelde in Diepenveen.
In 1867 huwde zij in Rotterdam met Rudolph baron van Heeckeren van Brandsenburg (1834-1911), die in latere jaren commandeur van de Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht zou worden. In 1868 werd hun dochter Christina Louisa in Epe geboren en nadien verhuisde het jonge gezin naar Diepenveen, waar zij het Huis Overvelde gekocht had. Hier werd in 1869 hun tweede dochter geboren: Rudolphina Anna Sophia.
Een jaar later was zij opnieuw in blijde verwachting, maar dit keer verliep de zwangerschap niet voorspoedig: op 4 maart 1871 beviel zij van een doodgeboren zoontje en een dag later overleed zijzelf zevenendertig jaar oud, een diepbedroefde echtgenoot en twee minderjarige dochtertjes achterlatend: “Tot mijne bittere droefheid overleed heden, na hare bevalling van een’ dooden ZOON, mijne hartelijk geliefde echtgenoote, Vrouwe JACOBA CORNELIA van der STRAAL. R. Baron van HEECKEREN van BRANDSENBURG. Huize Overvelde, te Diepenveen, 5 maart 1871.”
En op het kerkhofje van Diepenveen herinnert nog heden haar zerk aan dit grote verdriet:
HIER RUST
Met haar kindje
JACOBA CORNELIA BARONES
Van HEECKEREN van BRANDSENBURG,
van der STRAAL
Geboren te ROTTERDAM 25 Januari 1834
Overleden te DIEPENVEEN 5 Maart 1871
Afb. 3. Op de achtergrond het oude kerkje van Diepenveen met op de voorgrond het Van Heeckeren graf.
Wilt u donateur worden van AiN en het digitale magazine ontvangen? De Stichting Adel in Nederland heeft als doel het digitaal aanbieden van informatie over adel in Nederland in de ruimste zin. Voor € 17,50 per jaar kunt u donateur worden, ontvangt u drie keer per jaar het digitale magazine boordevol informatie en verhalen die u niet op de website of facebookpagina vindt, en steunt u ons in onze werkzaamheden. AiN heeft de cultuele ANBI-status en daardoor kunt u als donateur bij de opgave voor de inkomstenbelasting giftenaftrek krijgen. Meer weten en opgeven als donateur? Stuur dan een mail naar info@adelinnederland.nl.
Océane Elisabeth Barbara Cammelbeeck, geboren Bloemendaal 19 maart 2024, dochter van Boris Nicolaas Cammelbeeck en Ghislaine Anne Rosalie Cammelbeeck née jonkvrouwe Bowier.
Afgelopen vrijdag maakten stichting landgoed Zuylestein en stichting Twickel bekend, dat Zuylestein is overgedragen aan stichting Twickel (zie voor een eerder bericht op AiN hierover: https://www.adelinnederland.nl/landgoed-zuylestein-en-landgoed-twickel-gaan-samen-verder/). In onderstaand filmpje komen onder meer oud-eigenaresse Jemima de Brauwere (haar familie bezat Zuylestein sinds 1630) en Diederik baron van Wassenaer (voorzitter College van Regenten Stichting Twickel) aan het woord over deze overdracht. Daarnaast vertelt ook Egbert Jaap Mooiweer, directeur rentmeester Twickel, meer hierover.
Op zaterdag 25 mei vindt voor de 10e keer het Tulpenbal plaats in een weekend vol activiteiten. Gasten uit binnen- en buitenland, van adel en niet van adel komen dit keer in de sfeervolle, historische zalen van het Kurhaus bijeen voor een feestelijke avond in stijl en met traditie, waar een ongedwongen sfeer en ontmoeting in vriendschap voorop staan. De kaartverkoop is inmiddels in volle gang en ook u kunt hierbij aanwezig zijn door kaarten te bestellen via https://www.tulipsball.com/tickets/
Afgelopen week sprak AiN in Leiden met Amélie Rübcke von Veltheim, Vincent von Preuschen von und zu Liebenstein en Clemens van Steyn om te horen over hun inzet en motivatie voor het Tulpenbal en waarom zij het Tulpenbal een aanrader vinden – zeker nu het tweede lustrum zo groots gevierd wordt!
Afb. 1. Amélie Rübcke von Veltheim.
Amélie Rübcke von Veltheim (35) studeerde Duits, Engels en Frans in Duitsland, Zwitserland en de Verenigde Staten en is nu werkzaam op een hogeschool voor avondonderwijs, waar zij volwassenen voorbereidt op een universitaire studie. Daarnaast organiseert zij evenementen, zoals huwelijken, op het familielandgoed Jagdschloss Quitzin in Noordoost Duitsland, vlakbij het eiland Rügen, waar zij ook woont.
Amélie nam in 2018 voor het eerst deel aan het Tulpenbal. Hoe werd zij bekend met het Tulpenbal in Nederland? “Ik ontmoette Clemens van Steyn (de grote organisator van het Tulpenbal – red.) op een bal in Karlsbad (Tsjechië) en hij nodigde mij uit voor het Tulpenbal.” En hoe kijkt zij terug op de Tulpenbal weekends, die zij sindsdien meemaakte? “Vanaf de eerste minuut voelde ik mij hartelijk welkom in deze internationale familie. Omdat ik graag dans en mensen van over de hele wereld ontmoet, overtuigde mijn eerste keer op het Tulpenbal mij ervan om regelmatig terug te komen. Uiteindelijk ontmoette ik daar enkele van mijn beste vrienden!”
Orange Tulip Society
Als voorzitter van het internationale bestuur van de Orange Tulip Society, die zich richt op jonge professionals van 30-45 jaar, is Amélie nauw betrokken bij het Tulpenbal en vol enthousiasme vertelt zij hierover: “Het doel is om gelijkgestemde mensen te verenigen door middel van aansprekende evenementen. We organiseren het hele jaar door een grote verscheidenheid aan evenementen, momenteel in Nederland, Engeland en Duitsland. Er zijn grotere evenementen zoals balweekends, maar ook kleinere, lokaal georganiseerde activiteiten zoals privémuseumrondleidingen, concertbezoeken of dineruitnodigingen. Ons startevenement voor de Orange Tulip Society is het Jägerbal op ons familielandgoed in september. Een weekend vol leuke buitenactiviteiten en dansen en”, vervolgt ze met een brede, aanstekelijke lach “het wordt écht een geweldig leuk weekend, waar ik nú al naar uitkijk!”
En is het Tulpenbal op 25 mei een aanrader? “Na, klar!” zegt Amélie meteen, “Het Tulpenbal is een fantastische gelegenheid om in contact te komen met mensen uit heel Europa en zelfs van over de hele wereld. Dansen, inspirerende gesprekken voeren, onze jaarlijkse liefdadigheidsveiling steunen, nieuwe vrienden ontmoeten of misschien zelfs verliefd worden – er zijn veel redenen om met ons mee te doen!”
Afb. 2. Vincent von Preuschen von und zu Liebenstein.
Vincent Baron von Preuschen von und zu Liebenstein (23) studeerde fysiotherapie in Stuttgart en werkte de afgelopen twee jaar als fysiotherapeut en fitnesstrainer op een cruiseschip (Meinschiff, TUI). Sinds dit jaar woont en werkt hij in Stuttgart en doet ook modellenwerk.
In 2022 nam Vincent voor het eerst deel aan het Tulpenbal en ook hij raakte hiermee bekend door Clemens van Steyn: “Ik ontmoette Clemens op het Karlsbader Ball-weekend. Ik vertelde hem dat ik voor de Johanniter Orde bals voor jongeren organiseerde en hij vroeg of ik mijn ervaring wilde inzetten voor het organiseren en verenigen van de jeugd bij het Tulpenbal en zo werd ik de jeugdspreker hiervoor en” vervolgt hij met een big smile “meestal word ik omschreven als de grootste feestmaker van de stad met het hart op de juiste plaats. Ik houd van het leven, het gevoel van vrijheid, onafhankelijkheid, vriendschap en internationale evenementen zoals het Tulpenbal. Zo ben ik zelf, dankzij mijn Zweedse grootmoeder, tweetalig opgegroeid.” Gevraagd naar zijn mooiste herinnering aan het Tulpenbal zegt Vincent: “Het walsen in de grote danszaal van Grand Hotel Krasnapolsky in Amsterdam, vorig jaar!” Een bijzondere locatie, die dit jaar overtroffen wordt door de grote zaal in het Kurhaus.
Black Tulips Society
Natuurlijk willen we van Vincent meer weten over de Black Tulips Society, die zich richt op jongeren van 18-30 jaar, waar hij nauw bij betrokken is en die ook samenwerkt met het Tulpenbal: “Ik heb de Black Tulip Society opgericht met de hulp van Clemens van Steyn en Vincent Ritter Clanner von Engelshofen. Ons doel is om de jeugd internationaal te verenigen, de Europese cultuur beter te leren kennen en oude tradities nieuw leven in te blazen, maar natuurlijk wel met hedendaagse jeugdigheid”, zegt hij vol energie.
“We willen gelijkgestemde jeugd verbinden, door middel van het organiseren van sfeervolle evenementen variërend van zeiltrips, tot aan bals in kastelen in heel Europa.” Wij organiseren van alles wat onze doelgroep aanspreekt. Dit zijn polo picnics, tot aan zeil- en skitrips. Zelf heb ik ook een aantal bals voor de Black Tulip Society georganiseerd in onze familiekastelen Burg Liebenstein en Burg Lahneck. Leden die actiever willen worden krijgen ook de mogelijkheid zelf evenementen te organiseren. Je maakt veel lol samen, maar je leert er ook een hoop van!” En het verschil tussen de Orange Tulips Society en Black Tulips Society? het verschil is dat we de jeugd bij elkaar willen brengen, maar we proberen de kosten van het evenement zo laag mogelijk te houden, dus: slapen op een luchtbed in dezelfde kamer is voor ons geen probleem. Ons programma is meer afgestemd op de jeugd. Dit jaar gaan we bv. op zeiltocht.”
Magische sfeer
En waarom raad ook hij iedereen het Tulpenbal aan? “Het Tulpenbal is een plek waar je oude en nieuwe vrienden ontmoet en heeft een weekend vol aan gave evenementen. De locaties zijn prachtig en de sfeer is magisch; elk jaar een weekend om naar uit te kijken!”
Afb. 3. Clemens van Steyn, die dit jaar voor de 10e keer het Tulpenbal organiseert.
Al tien jaar organiseert Clemens van Steyn (35) het Tulpenbal in een weekend vol activiteiten. Waarom ben je ooit begonnen met het Tulpenbal en zet je dit nu al tien jaar voort? Clemens: “Op mijn 18e heb ik met veel plezier gedebuteerd op het Oostenrijks Debutantenbal en heb ik voor het eerst kennisgemaakt met de wereld van bals. Een paar jaar later werd ik door vrienden uitgenodigd op bals in Duitsland en Tjechie en ontstond het echte virus, waardoor ik op het idee kwam ditzelfde concept naar Nederland te brengen, waarbij je drie dagen lang verschillende activiteiten onderneemt. Het is een mooi weekend waarbij je veel oude vrienden ziet en nieuwe vrienden (voor het leven) ontmoet.”
Op mijn vraag wat volgens hem het geheim achter het succes van het Tulpenbal is, zegt Clemens: “Hoewel een bal wat formeel kan klinken en er zeker elementen zijn die het ook wat formeel maken, is het juist een fantastische manier om nieuwe mensen in een informele sfeer te ontmoeten. Bij ons staat het diner centraal, waarbij wij met de tafelindeling rekening houden met talenkennis, leeftijd, danservaring en omdat we vaak mensen – al dan niet via via – kennen, weten we ook tafels in te delen waarbij gasten gedeelde interesses hebben. Ook voor gasten die geen of weinig danservaring hebben, geven we op de vrijdag tijdens het ‘Eintanzen’, of wel indansen, een dansles. Op de zondag eindigen we met een klapper tijdens onze jaarlijkse polo picnic op Poloclub Wassenaar. Deze dag is gevuld met veel hippisch spectakel, uitgebreide (champagne) brunches en mooie aankleding (zowel de gasten als het door ons opgezette polodorp). Kortom een weekend met veel hoogtepunten, waarbij het – toegegeven – daarna altijd even lastig is om weer terug te keren naar de realiteit.”
Tulpenbal: tweede lustrum
Wat maakt deze 10e editie nu extra bijzonder? “Het 10e bal is belangrijke mijlpaal die we niet ongemerkt aan ons voorbij laten gaan. Zoals tijdens ons eerste lustrum 5 jaar geleden keren wij dit jaar weer terug naar de prachtige en majesteuze zalen van het Grand Hotel Amrâth Kurhaus. Alle zalen zijn door ons afgehuurd, dus het Kurhaus zal in zijn geheel in het teken staan van onze 10 jarige verjaardag. Onder begeleiding van een symfonish orkest van ruim 50 man, opera -en dansvoorstellingen en grote sponsoren die het ons mogelijk hebben gemaakt top poloteams uit binnen-en buitenland aan te trekken, belooft het een editie te worden die we nog niet eerder hebben gezien. We hebben op dit moment ook de meeste tickets rond deze tijd van het jaar ooit verkocht, máár we hebben nog ruimte om meer (nieuwe) vrienden te verwelkomen!”
Horizon internationaal verbreden
Waarom is het Tulpenbal voor iedereen een aanrader? Hierop zegt Clemens: “Ik denk dat het Tulpenbal en onze Black en Orange Tulip Societies voor iedereen een verrijking is, die het leuk vindt om zijn of haar horizon internationaal te verbreden, dit soort stijlvolle evenementen kan waarderen, bij voorkeur ook het leuk vindt om te dansen en bovenal niet te verlegen is om nieuwe mensen te leren kennen. Wij zijn een hechte groep en zien elkaar regelmatig op gelijksoortige evenementen in binnen-en buitenland, maar wij vinden het ook altijd leuk om nieuwe mensen te leren kennen die eenzelfde interesse hebben. Iedereen die dat kan waarderen, is van harte welkom op het Tulpenbal en bij onze clubs!”
Tot slot stel ik hem de vraag waarom de Black en Orange Tulip Societies zijn opgericht: “Na een aantal jaren het Tulpenbal te hebben georganiseerd, werd onze club van vrienden steeds groter en ondernamen wij steeds vaker activiteiten samen, waarbij wij Summer retreats in het buitenland organiseerden, samen naar concerten of kunstbeurzen gingen, wijnproeverijen organiseerden. Dus al snel ontstond het idee om dit een wat vastere vorm te geven, door ons te verenigen in de Black Tulip Society voor de jeugd en de Orange Tulip Society voor de +27 groep, waarbij de focus ligt op young professionals in de leeftijdscategorie 27-45 jaar. Wij organiseren nu tal van activiteiten variërend van een zeilweek voor onze jeugd in Friesland, tot aan Halloween bals in kastelen in Roemenie, slipjachten en bezoeken aan de Royal Ascot en Henley Regatta in Groot-Brittannië, kortom mooie evenementen het hele jaar door en een perfecte setting om nieuwe vrienden te maken!”
Lid worden van de Black en Orange Tulip Society
Ook lid worden van de Black en Orange Tulip Society? “Mensen die interesse hebben kunnen ons het beste bereiken via social media (Black Tulip Society of Tulpenbal), via de mail info@tulipsball.com en anders natuurlijk aanspreken op het Tulpenbal waar wij met een groot deel van onze leden aanwezig zullen zijn!” Binnenkort komen er voor beide nieuwe websites!
Afb. 4. Verenigd op het Tulpenbal 2023 in de wintertuin van Grand Hotel Krasnapolsky in Amsterdam: de balgasten uit vierentwintig verschillende landen.
Afb. Een delegatie van het bestuur stichting Twickel en stichting landgoed Zuylestein bijeen op Zuylestein. Fotograaf: Eric Brinkhorst.
De zoektocht van eigenaresse en bewoonster Jemima de Brauwere om het voortbestaan van landgoed Zuylestein te Leersum duurzaam zeker te stellen, bracht haar via de familieband van ‘tante Mieschen’ naar Twickel. Het landgoed is op Goede Vrijdag 29 maart 2024 overgedragen aan Stichting Twickel, maar Jemima blijft wel nauw bij Zuylestein betrokken. Ze schreef er een brief over aan de vrienden, vrijwilligers en andere betrokkenen van het Landgoed die als nieuwsbrief verstuurd is en via onderstaande link te lezen is: Zuylestein Bode | Landgoed Zuylestein en Landgoed Twickel gaan samen verder (mailchi.mp)
“Tante Mieschen’ heette voluit Marie Amelie Gravin von Aldenburg Bentinck (1879-1975). Zij huwde dr. Rodolphe Frédéric baron van Heeckeren (1858-1936), die onder meer heer van Twickel was. Zij erfde naar het overlijden van haar echtgenoot Twickel (en nog veel meer) en bracht het onder in een stichting om de continuïteit te waarborgen.
Zij woonde voor haar huwelijk overigens jarenlang op Zuylestein. Zuylestein was Bentinck bezit en vererfde via de moeder van Jemima de Brauwere, Louise Adrienne Jacoba gravin van Aldenburg Bentinck (1923-2001) op Jemima.
Het moet niet makkelijk zijn geweest om een beslissing als deze te moeten nemen, omdat je voorouders hier eeuwenlang hebben geleefd en het steeds in een lange reeks aan een volgende generatie hebben doorgegeven. Jemima de Brauwere en partner Gert hebben zich in de afgelopen jaren met hart en ziel ingezet voor de instandhouding van dit zeer belangrijke culturele erfgoed. AiN feliciteert Jemima de Brauwere van harte met deze moedige en uiterst genereuze beslissing!
Kasteel Rosendael is één van de zeven opengestelde kastelen van Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). Rosendael kwam in 1977 als legaat van Willem Frederik Torck baron van Pallandt (1892-1977) in het bezit van GLK en die restaureerde huis en park, met daarin de beroemde Bedriegertjes, zorgvuldig. Het kasteel is zó ingericht alsof de familie Van Pallandt even weg is. Het kasteel en het park zijn te bezoeken – net als de zes andere opengestelde kastelen van GLK. Kijk voor meer informatie hierover op https://www.glk.nl/7-kastelen-beleven
In de 17e eeuw woonde hier het adellijke geslacht Van Arnhem dat het middeleeuwse kasteel verbouwde tot een aangenaam landpaleis met vorstelijk aangelegde tuinen. Ter herinnering aan de verbouwing werd een gevelsteen ingemetseld met het jaartal 1616 en de tekst TANDEM E SPINIS ROSA – uiteindelijk groeit er uit de doornen een roos.
Op Goede Vrijdag worden er in de Dominicanenkerk in Zwolle drie kale houten kruisen binnengedragen en vooraan in de kerk opgericht. Tijdens de dienst kunnen de kerkgangers hier hun meegebrachte bloemen neerleggen. Het doet mij ieder jaar weer denken aan de belofte verwoord op de gevelsteen in kasteel Rosendael – uiteindelijk groeit er uit de doornen een roos.
Wij wensen u goede Paasdagen toe!
Afb. 2. Bloemen op Goede Vrijdag in de Dominicanenkerk in Zwolle. Op Paaszondag zijn deze verwerkt in bloemstukken.
Afb. 1. Nicolas 3e Prins Esterházy de Galántha – zwager van de Van Reedes op kasteel Amerongen. Foto met hartelijke dank aan het Venduehuis in Den Haag.
Nicolas Paul Charles 3e Prins Esterházy de Galántha (1817-1894) behoorde tot een beroemd Hongaars geslacht van grootgrondbezitters, staatslieden, veldheren en mecenassen. Hun rijkdom en grondbezit is legendarisch en de familie bezat eens miljoenen hectares grond. De Esterházys hadden de componist Joseph Haydn in dienst voor hun privé hoforkest en hun paleizen hadden koninklijke allure.
De familie was kosmopolitisch ingesteld, hetgeen de Franse namen van Nicolas Esterházy op de schilderijlijst verklaard, en in 1842 trad hij in het huwelijk met de Engelse Lady Sarah Child-Villiers (1822-1853), die een dochter was van de 4e Graaf van Jersey. Een aardige bijzonderheid is, dat haar broer huwde met Elizabeth gravin van Reede (1821-1897), die onder meer vrouwe van kasteel Amerongen was – zou deze Hongaarse Prins ooit kasteel Amerongen van zijn schoonzusje en zwager hebben bezocht?
Uiteindelijk werden ook de Esterházys ingehaald door de gebeurtenissen van hun tijd: de achterkleinzoon van Nicolas was Paul V 6e Prins Esterházy de Galántha (1901-1989). Hij werd in 1949 na een communistisch showproces, samen met kardinaal Mindszenty, veroordeeld tot vijftien jaar gevangenisstraf als een klassenvijand van het volk. Het Hongaarse familiebezit werd vanzelfsprekend onteigend. In 1956 wist hij met zijn echtgenote, de Hongaarse prima ballerina Melinda Ottrubay (1920-2014) tijdens de Hongaarse Opstand naar Oostenrijk te vluchten en zij vestigden zich in Zwitserland. Van hieruit werden de overgebleven, riante bezittingen in Oostenrijk beheerd, waaronder het vorstelijke Schloss Esterházy in Eisenstadt. Helaas ging het resterende familiebezit definitief voor de familie verloren, omdat de kinderloos gebleven Prins Paul zijn echtgenote tot universeel erfgename maakte. Deze bracht de bezittingen onder in verschillende stichtingen, waarover de huidige Esterházys geen enkele zeggenschap hebben.
Het portret wordt getaxeerd op 300-500 euro. Veilingopbrengst: 950 euro.
Afb. 2. Schloss Esterházy in Eisenstad, Oostenrijk: een fractie van het eens vorstelijk patrimonium van de Esterházys. Door Zei Andrei Meriae – German Wikipedia, uploaded there by user Derfinne100 on 14. May 2006, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1060803
Afb. 1. De Hertogin van Portland, uit de Engelse tak van de Bentincks, door John Singer Sargent.
John Singer Sargent (1856-1925) werd de ‘Van Dyck van onze tijd’ genoemd door de befaamde beeldhouwer Rodin en zijn succes was in zijn tijd ongeëvenaard. Hij schilderde politici, adel, grote schoonheden en Amerikaanse dollarprinsessen (tegenwoordig zouden we de laatste twee influencers noemen) in een wervelwind van kleuren, beweging en gedrapeerde stoffen in al hun glorie. Voor het eerst sinds 1979 is er nu weer een overzichtstentoonstelling van hem in Tate Gallery in Londen, waar bijna 60 van zijn werken zijn bijeengebracht.
Enkele jaren na deze tentoonstelling kocht ik via De Slegte het tegelijkertijd verschenen boek ‘John Singer Sargent and the Edwardian age’ en hierin zijn de portretten van de Grote Namen uit die tijd terug te zien, die zo treffend ‘the Gilded Age’ genoemd wordt. Een wereld die heel beeldend beschreven werd in ‘The glitter and the gold’ door Consuelo Vanderbilt (1877-1964), de Amerikaanse dollarprinses, die Charles Richard John Spencer-Churchill, 9e Hertog van Marlborough (neef van Winston Churchill) huwde. De Vanderbilt miljoenen repareerden het dak van Blenheim Palace en de tuinen werden hier in Franse stijl opnieuw aangelegd. Het deed een bezoeker opmerken: “American money has its use after all.” Iets van deze sfeer is terug te zien in de serie en de films over Downton Abbey – ook al gaat het hierin vooral over de nadagen van deze bloeiperiode.
Eén van mijn favorieten is nog steeds het portret van Winifred Anna Cavendish-Bentinck, Hertogin van Portland née Dallas-Yorcke (1863-1954), die met een telg uit de Engelse tak van de Bentincks gehuwd was. Haar portret kostte Sargent veel tijd om tot een tevreden eindresultaat te komen, maar het portret maakte zóveel indruk, dat een adellijke gast van de familie het tijdens de vervaardiging door het raam zag en hier tegenaan tikte, maar geen reactie kreeg. Later op de dag zei deze tegen de Hertogin: “Waarom was u vanmorgen zo hooghartig en wilde u niets zeggen, toen ik op het raam tikte?” Het portret is nog steeds familiebezit en hangt op Welbeck Abbey, een schatkamer vol Engelse Bentinck herinneringen.
Een tweede favoriet is het groepsportret dat Sargent van voornoemde Consuelo Vanderbilt met haar echtgenoot en kinderen (twee zoons: the heir & the spare) vervaardigde. Het is een monumentaal portret, waaruit niet alleen ‘the Gilded Age’, maar ook glorieuze dynastieke representatie spreekt. Het hangt nog heden op Blenheim Palace, waar de Vanderbilt dollars nieuwe glans brachten.
Afb. 2. De 9e Hertog van Marlborough met echtgenote Consuelo Vanderbilt en hun twee zoons. De oudste zoon en toekomstige 10e Hertog staat prominent in het midden en mag symbolisch de degen van zijn vader vasthouden. Het borstbeeld midden boven betreft de beroemde voorvader en veldheer John Churchill, 1e Hertog van Marlborough, die als dank voor zijn militaire verdiensten Blenheim Palace kreeg. By John Singer Sargent – John Singer Sargent Virtual Gallery, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2163913
