De Fraeylemaborg in Slochteren ligt even ten oosten van Groningen en is voor de meesten een onbekende parel. Huis en park zijn in alle jaargetijden de moeite waard om te bezoeken en het interieur brengt je terug in andere tijden. Het huis werd in de afgelopen eeuwen door opeenvolgende geslachten bewoond en de laatste familie die het in oude stijl bewoonde, was het geslacht Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren. In 2019-2020 werd het huis gerestaureerd en in het filmpje hierboven hoort en ziet u meer hierover.
De laatste bewoonster was Geertruida Hermanna Louisa Christina (‘Louise’) Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren (1915-2008), die hier na het overlijden van haar echtgenoot jonkheer drs. François Willem Peter Marie van Panhuys (1914-1969) met haar drie dochters, de jonkvrouwen Kitty, Mieke en Ulla van Panhuys, kwam wonen. Uiteindelijk werd besloten de borg te verkopen, toen de lasten te hoog werden en de borg werd een museum. Louise ging met haar tweede echtgenoot Jan Leendert Groenveld wonen op Het Hoge Huys, dichtbij de borg, maar bleef als laatste borgvrouwe betrokken bij het huis en het omringende landgoed.
In het filmpje hieronder haalt zij herinneringen op aan haar leven op Fraeylemaborg, samen met haar dochter jonkvrouwe Mieke van Panhuys – herinneringen over een leven enerzijds in eenvoud, waar koffie ‘s morgens als luxe werd beschouwd en dus niet gedronken werd, maar anderzijds ook met personeel en een Zwitserse kinderjuffrouw. Deze at gedurende haar acht jaar lange verblijf op de borg de voorgeschotelde spinazie zonder klagen, want dat deed je niet. Als je als kind aanmerkingen maakte, kreeg je meteen een dubbele portie, dus hield je je wel stil, aldus de borgvrouwe over haar jeugd op Fraeylemaborg.
Afb. In het midden jonkheer Jorden van Foreest, winnaar 83ste editie van het Tata Steel-schaaktoernooi (screenshot met dank aan de NOS), met links voorvader Jorden van Foreest (vermeld 1482 en 1486), schepen van en kerkmeester in Alkmaar, en rechts voorvader (en zoon van voorgaande) Jorden van Foreest (ca. 1493-1559), onder meer burgemeester van Alkmaar en baljuw van Bergen. Beide portretten maken deel uit van de grote collectie familieportretten die als Bruikleen Stichting Van Foreest en Van Egmond van de Nijenburg in het Stedelijk Museum Alkmaar te zien zijn. Deze twee foto’s zijn met dank aan collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Tot de oudste adellijke geslachten binnen de Nederlandse adel behoort de familie Van Foreest. De stamvader, Richolfus de Foresto, werd in 1212 te Aken vermeld en in 1232 komt hij als ridder voor. Sinds de 15e eeuw maakte het geslacht deel uit van de regentenklasse van eerst Alkmaar en later Hoorn en behoorde tot in de 18e eeuw tot de rijkste families in de Republiek. In 1815 werden drie nakomelingen door benoeming in de Ridderschap of door erkenning opgenomen in de Nederlandse adel met het predikaat jonkheer. Vanwege hun oude adeldom zou de familie gerechtigd kunnen zijn tot de titel baron, maar erkenning van deze titel is nooit aangevraagd.
In deze documentaire wordt deze schaakfamilie met zes kinderen gevolgd. Allen kregen thuisonderwijs en begonnen al op jonge leeftijd te schaken met zeer goede resultaten. Recent won jonkheer Jorden van Foreest (21 jaar) in Wijk aan Zee de 83ste editie van het Tata Steel-schaaktoernooi. Kenners zagen in deze zege een doorbraak naar de wereldtop. Overgrootvader jonkheer Arnold Engelinus van Foreest (1863-1954) en diens broer jonkheer Dirk van Foreest (1862-1956) waren ook grote schaaktalenten; beiden werden drie keer Nederlands kampioen.
Afb. Vicky van Asch van Wijck née von Papen voor huis Prattenburg. Screenshot met dank aan Binnenste Buiten.
Landgoed Prattenburg kwam in 1694 in het bezit van Jacob van Wijck en hij liet het twee jaar later na aan zijn neef mr. Anthony van Asch van Wijck (1662-1728), die burgemeester van Utrecht was. Prattenburg bleef sindsdien in het bezit van het geslacht Van Asch van Wijck, dat in 1833 in de Nederlandse adel werd verheven met het predikaat jonkheer/jonkvrouwe.
Vicky van Asch van Wijck née von Papen geeft bij Binenste Buiten een rondleiding op Prattenburg, dat 445 hectare groot is.
Afb. Links: Frans baron van Verschuer en echtgenote Nathalie barones van Verschuer née des Tombe in de bibliotheek van Mariënwaerdt. Foto met dank aan Nynke Brandsma/Omroep MAXX.
Het ruim 900 ha. grote Mariënwaerdt is sinds 1734 familiebezit en vererfde van de graven Van Bylandt op de baronnen Van Balveren en daarna op de baronnen Van Verschuer. Vanaf vrijdag 5 maart is het landgoed iedere week op NPO2 om 18.20 uur te zien in MAX-regioprogramma Noord-Zuid-Oost-West.
Omroep MAX schrijft zelf hierover: ‘Een eeuwenoud landgoed dat al generaties lang familiebezit is, waar je geboren en getogen bent en waar al je voetstappen liggen, dat wil je koste wat kost in stand houden. In de serie In het hart van ons landgoed gooit de adellijke familie Van Verschuer de poorten open van hun statige landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in de Betuwe.’
Polle Joris Louis Bijl de Vroe, geboren ’s-Gravenhage 7 februari 2021, zoon van Cornelis Sander Dirk Bijl de Vroe en jonkvrouwe Elisabeth Lilian Corine Backer.
De familie Bijl de Vroe is een patriciaatsfamilie die is opgenomen in het blauwe boekje van het Nederland’s Patriciaat.
Afb. Schellerberg oogt als een 19e-eeuws landhuis, maar gaat terug op een landhuis uit omstreeks 1740, met als oorsprong een 17e eeuws spyker.
Zoals zoveel buitenplaatsen is huize Schellerberg nabij Zwolle voortgekomen uit een spyker, een plek waar het graan werd opgeslagen. De buitenplaats was eeuwenlang in het bezit van de vooraanstaande Zwolse regentenfamilie Greven, die vele bestuurders voortbracht en waaruit vier nakomelingen in 1909 werden verheven in de Nederlandse adel. Het huis diende eeuwenlang als buiten en daarnaast bezat de familie Greven een stadshuis in de Kamperstraat in Zwolle, waar de wintermaanden werden doorgebracht
De laatste Greven die Schellerberg bezat, was jonkvrouwe Diederica Elisabeth Greven (1892-1984). Zij was gehuwd was met mr. Willem Frederik Tromp Meesters (1887-1944), die uit een patriciaatsfamilie stamde. Zij nam het het huis met de omringende gronden over, toen het familiebezit verdeeld moest worden. Tijdens de oorlogsjaren woonde zij in Arnhem, waar haar echtgenoot agent van de Ned. Handel-Mij N.V. was. Als evacué werd zij gedwongen tijdens de Slag om Arnhem om haar huis te verlaten en toen zij in rustiger tijden kon terugkeren, trof zij een kapot geschoten huis aan. Schellerberg bood daarom een uitkomst als nieuw thuis.
Schellerberg was er bijna niet meer geweest en er waren ooit zelfs plannen om hier een industrieterrein aan te leggen met meerdere havens voor scheepsverkeer vanaf de IJssel. De buitenplaats is gelukkig behouden gebleven en is nu een groene oase ingeklemd tussen een Zwolse buitenwijk en de groene uiterwaarden in het weidse IJssellandschap. Bij vroege ochtendwandelingen kan men hier de reeën in de vrije natuur zien lopen – en dat op tien minuten fietsen van het stadshart!
Het bestuur van stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) wordt uitgebreid met twee nieuwe bestuursleden. Vanaf februari 2021 treden mr. Marjolein Sanderman en Otto baron van Boetzelaer tot het bestuur toe.
sKBL is verheugd dat Marjolein Sanderman en Otto van Boetzelaer zijn toegetreden tot haar bestuur. Daarmee is het bestuur voltallig en klaar voor een nieuwe fase waarin de stichting gaat inzetten op bestendiging, verdere maatschappelijke verankering en betere profilering ten behoeve van het algemene belang van kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen in ons land.
Over de nieuwe bestuursleden Juriste Marjolein Sanderman is beleidsadviseur bij de erfgoedrijke gemeente Rheden, waar Middachten, Hof te Dieren en Biljoen-Beekhuizen en andere landgoederen zich bevinden. Rheden geldt in oppervlakte als de op een na grootste gemeente met rijksbeschermd groen erfgoed. Daarnaast is zij bestuurslid van de Federatie Grote Monumentengemeenten, de Victor de Stuers-stichting en de Erfgoedacademie. Als bestuurslid zal zij vinger aan de pols houden op bestuurlijk vlak, groen/rood erfgoed en relevante beleidsontwikkelingen.
Otto van Boetzelaer bewoont het particuliere familielandgoed Eyckenstein in Maartensdijk (Utrechtse Heuvelrug). Hij zet zich actief in voor de duurzame instandhouding van dit prachtige familiebezit, maar ontplooit ook activiteiten ten behoeve van andere (Utrechtse) buitenplaatsen. Verder is hij lid van het Utrechts Particulier Grondbezit (UPG) en lid van de stuurgroep van het Platform Utrechtse Buitenplaatsen. Als particulier eigenaar is zijn ervaring met en kennis van (natuur)beheer en kennis van overheidsregelingen van waarde voor sKBL.
Na zeven jaar neemt bestuurslid Herma de Heer afscheid van het bestuur. Vanaf de oprichting is zij actief geweest. sKBL is haar zeer erkentelijk voor haar bijdrage en inzet.
Afb. 2. Marjolein Sanderman. Foto met hartelijke dank aan sKBL/www.skbl.nl.
Arno Borsboom aangesteld tot projectcoördinator Kennisprogramma Klimaatbestendige Aanpak KBL Per 5 februari 2021 is drs. Arno Borsboom door sKBL aangesteld tot projectcoördinator Kennisprogramma Klimaatbestendige KBL. Als fysisch geograaf beschikt hij over relevante kennis van bodem, hydrologie en ecologie. Na zijn studie heeft hij zich eerst enkele jaren bezig gehouden met klimaatonderzoek. Vervolgens is hij vele jaren werkzaam geweest als adviseur en projectleider in de archeologie. Hij heeft daar ervaring opgedaan in het leiden van zeer diverse erfgoedprojecten. sKBL is blij met zijn ervaren inbreng voor dit kennisprogramma en kijkt er naar uit om samen met hem en onze partners ons in te gaan zetten voor beter klimaatbestendige KBL. Zelf zegt Arno over zijn aanstelling: “Het klimaatbestendiger maken van ons groene erfgoed is een dringende actuele opgave, en het is goed dat het Kennisprogramma in de eerste stappen daartoe voorziet. Sinds ik enkele jaren zelf op een landgoed woon is mijn interesse steeds meer van het ondergrondse naar het bovengrondse erfgoed gegaan, en ik hoop dat ik met mijn brede achtergrond een bijdrage kan leveren aan de succesvolle uitvoering van het programma”.
Zodra er meer informatie bekend is over de hernieuwde opening informeren wij u graag hierover, want Oud-Amelisweerd behoort met zijn unieke behangselen, die in twee kamers in opdracht van Gerard Godard baron Taets van Amerongen (1729-1804) en echtgenote Anna Susanna Hasselaer (1730-1788) zijn vervaardigd, tot de absolute top van adellijke wooncultuur in Nederland in de 18e eeuw!
Afb. 2. Oud-Amelisweerd in Bunnik: een verborgen parel aan de Oude Rijn.
Afb. 1. Oud Amelisweerd is schilderachtig aan de Kromme Rijn in Bunnik gelegen.
In Pop-up Museum Oud-Amelisweerd werd je in de afgelopen jaren verrast met wisselende tentoonstellingen. Unieke objecten uit de depots van de Utrechtse kasteelmusea kasteel Amerongen, Huis Doorn, kasteel De Haar en Slot Zuylen – die normaal gesproken niet te zien waren voor het publiek – werden samen met moderne kunst en design getoond tussen de unieke, fraaie 18e en 19e-eeuwse behangselen die de muren van het landhuis sieren. Inmiddels is Oud-Amelisweerd gesloten en een nieuwe ramp dreigt, omdat de twee zeer deskundige beheerders (die van essentieel belang zijn voor het behoud van de bijzondere en unieke behangsels!) per 1 maart ontslagen worden.
Daarom luiden beheerders én vrijwilligers van Oud-Amelisweerd nu de noodklok en vragen actie van de gemeente Utrecht via een publiciteitscampagne. AiN bezocht in de afgelopen jaren Oud-Amelisweerd en was niet alleen onder de indruk van de schoonheid van het interieur, maar ook de grote liefde voor en betrokkenheid bij Oud-Amelisweerd van de vrijwilligers. Daarom werkt AiN graag aan deze publiciteitscampagne mee!
Afb. 2. Wonderschone behangselen vormen de achtergrond voor voorwerpen uit de depots van kasteel Amerongen, Slot Zuylen, Kasteel De Haar en Huis Doorn, die u normaal gesproken niet te zien krijgt.
Oud-Amelisweerd werd in 1770 gebouwd als zomerverblijf voor Gerard Godard baron Taets van Amerongen (1729-1804), telg uit een oude adellijke Utrechtse familie, en zijn echtgenote Anna Susanna Hasselaer (1730-1788). Hij en zijn echtgenote lieten hier in twee kamers uniek Chinees behang aanbrengen, dat van grote schoonheid is en waarvoor bezoekers zelfs uit China komen om het te bekijken. Nadien kwam Oud-Amelisweerd in het bezit van hun zoon jonkheer dr. Gerard Arnoud Taets van Amerongen (1754-1823) en echtgenote Carolina barones van der Duyn (1753-1817). Twee van hun kinderen werden hier zelfs geboren, maar in 1808 verkocht hij het aan Koning Lodewijk Napoleon, die het slechts twee jaar in zijn bezit had.
Afb. 3. Een detail van één van de fraaie behangselen in huis Oud Amelisweerd.
In 1810 werd het gekocht door jonkheer mr. Paulus Wilhelmus Bosch van Drakestein, heer van Drakestein en de Vuursche (1792-1834), die gehuwd was met Henriette Hoffmann (1775-1839). Hij stamde uit een familie van brandewijnstokers en hij werd zelf onder meer advocaat en burgemeester van Utrecht. In 1829 werd hij in de Nederlandse adel verheven met het predikaat jonkheer. Na zijn overlijden werd hij in het bezit van Oud-Amelisweerd opgevolgd door zijn zoon jonkheer Hendrik Willem Bosch van Drakestein (1805-1883), die ongehuwd was en op het huis overleed.
Afb. 4. Een doorkijkje in de enfilade van kamers, die ieder hun eigen unieke behangselen hebben.
De nieuwe heer van Oud-Amelisweerd werd zijn neef jonkheer mr. Wilhelmus Johannes Marie Bosch van Oud-Amelisweerd (1829-1899), die lid van de Provinciale en Gedeputeerde Staten van Utrecht was en daarnaast curator van de Utrechtse Hogeschool. Uit zijn huwelijk met jonkvrouwe Anna Catharina van de Poll (1833-1916) werden vijf kinderen geboren en hun nakomelingen bezaten gezamenlijk Oud-Amelisweerd tot zij het in 1951 verkochten. De tak Bosch van Oud-Amelisweerd is in 1988 uitgestorven, maar de jonkheren Bosch van Drakestein leven voort.
Dit artikel stond in de decemberuitgave van het digitale magazine, dat vier keer per jaar aan de donateurs van de stichting Adel in Nederland wordt toegestuurd. Voor 17,50 euro per jaar steunt u ons in onze werkzaamheden en ontvangt ook u dit digitale magazine boordevol adellijke verhalen en adellijk nieuws. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.
Afb. Links: Frans baron van Verschuer en echtgenote Nathalie barones van Verschuer née des Tombe in de bibliotheek van Mariënwaerdt. Foto
Afb. 1. Het grafelijk wapen Van Aldenburg Bentinck op een hermelijnen mantel met vorstenkroon. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl
Het vaandel werd getaxeerd op 60-80 euro, maar werd uiteindelijk afgehamerd op 2300 euro!
Het komt vaker voor dat voorwerpen die op AiN in de categorie ‘Veilingnieuws’ belicht worden hogere opbrengsten genereren. Zo werden in 2019 twee portretten van het echtpaar Van Bommel – Half-Wassenaer van Onsenoort bij Derksen Veilingbedrijf in Arnhem getaxeerd op 400-800 euro en deze werden uiteindelijk afgehamerd op 5000 euro (zie: https://www.adelinnederland.nl/veilingnieuws-het-echtpaar-van-bommel-half-wassenaer-van-onsenoort/.
AiN hoopt dat het vaandel een goede bestemming heeft gevonden!
Afb2. Deze twee portretten van het echtpaar Van Bommel – Half-Wassenaer van Onsenoort hadden in 2019 ook een recordopbrengst. Portretten 60×46 cm. Foto met hartelijke dank aan Derksen Veilingbedrijf/https://www.derksen-veilingbedrijf.nl.
