Winter op Den Berg in Dalfsen

Afb. Zicht op de voorzijde van Den Berg door het statige inrijhek met vergulde speerpunten en zandstenen siervazen uit het begin van de 18e eeuw.

Huis Den Berg in Dalfsen: sinds 1703 familiebezit van de baronnen Van Dedem en gelegen in een grootse aanleg van majestueuze lanen en waterpartijen. Voor een winters filmpje van Den Berg kijk hieronder:

Boekennieuws: Biljoen. Kasteel – bewoners – landgoed

Afb. 1. De achterzijde van kasteel Biljoen in Velp, met zijn sierlijke hoektorentjes oprijzend uit de gracht. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.

Kasteel Biljoen met zijn ranke hoektorentjes, wonderschone grote zaal met fenomenaal stucwerk, weerspiegeld in de slingerende vijvers en omringd door een fraai landschapspark werd al vaak geroemd. Eerst nu is er een boek verschenen dat door inhoud en vormgeving de aandacht geeft aan Biljoen die het verdient.

Onder redactie van Conrad Gietman en Jorien Jas hebben vijftien auteurs, ieder met hun eigen specialisme, de geschiedenis van Biljoen tot leven gebracht. Er zijn bijdragen over voorwerpen, meubels, portretten, het park, de verschillende bewoners en het beheer van het landgoed – bijdragen die ieder afzonderlijk interessant zijn om te lezen, maar die achter elkaar gelezen ons in de huidige tijd brengen.

Afb. 2. In de 19e eeuw ontwierp de architect Eberson een nieuwe toegangsbrug met daarop leeuwen en beren die schilden met familiewapens dragen. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.

In 2009 verwierf Geldersch Landschap & Kasteelen Biljoen en voor die tijd was het in het bezit van de volgende adellijke geslachten: Van Lennep (1535-1661), Van Spaen en Van Hardenbroek (1661-1872). Voor het in- en exterieur van het huidige Biljoen zijn met name de baronnen Van Spaen zeer belangrijk geweest, ook al heeft de familie Van Hardenbroek een prominent stempel op de voorgevel gedrukt door de plaatsing van hun familiewapen boven de ingang.

Afb. 3. Het echtpaar Lüps-De Blocq van Scheltinga – de laatste generatie Lüps op Biljoen. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.

In 1872 kocht Johann Heinrich Wilhelm Lüps (1812-1880), een ondernemer uit een Duitse familie die rijk geworden was door handel en industrie, het kasteel, nadat hij in voorgaande jaren al veel grond in deze omgeving gekocht had. Nieuw geld deed zijn intrede op Biljoen en vier generaties Lüps bewoonden vervolgens het kasteel, waarmee ook de moderne tijd het huis binnenkwam met waterleiding, verwarming en een electrisch belsysteem. De familie Lüps kon het dankzij hun kapitaal lang op Biljoen volhouden, maar uiteindelijk verandert nieuw geld in minder geld en wordt het daarmee ‘oud geld’. De laatste Lüps op Biljoen was Johan Hendrik Willem Lüps (1930-2006) en hij trad in het huwelijk met jonkvrouwe Albertine Maria Isabelle de Blocq van Scheltinga (1928-2006). Ook zij stamde uit een familie met een landgoed achtergrond en haar vader zag zich genoodzaakt om al in 1953 en 1959 zijn Friese bezittingen te verkopen en hij vestigde zich vervolgens in Zwitserland. In de laatste decennia werd de instandhouding van Biljoen steeds moeilijker en het werd duidelijk dat ook aan het tijdperk Lüps op Biljoen een einde zou komen. Heel symbolisch gaf de laatste Lüps dan ook de opdracht om de familiegrafkelder af te sluiten door de ingang met aarde te laten bedekken, waardoor deze onvindbaar zou worden.

Biljoen blijft volgens de testamentaire bepalingen van de laatste Lüps een bewoond huis en daarmee blijft het voor bezoek gesloten en lijkt het ontoegankelijk als voorheen. Maar nu is er gelukkig dit boek: Biljoen was eeuwenlang een gesloten boek, maar u kunt het nu met dit boek thuis zelf openen!

Link naar meer informatie en bestelmogelijkheid: https://wbooks.com/winkel/nederland/gelderland/biljoen-kasteel-bewoners-landgoed/

Afb. 4. De grote zaal op Biljoen met het stucwerk naar prenten van Piranesi. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.

 

Kasteel Twickel: zoekt tuinbaas & heeft nieuwe voorzitter College van Regenten

Afb. 1. Zicht vanuit de rotstuin op kasteel Twickel.

Kasteel Twickel is in zijn bestaan nooit verkocht en werd door de laatste eigenaresse Marie Amelia barones van Heeckeren van Wassenaar née Gravin van Aldenburg Bentinck (1879-1975) ondergebracht in een stichting, die niet alleen het kasteel, maar ook het uitgebreide grondbezit voorbeeldig beheert.

Twickel is nu op zoek naar een nieuwe tuinbaas (reageren kan tot 1 maart 2021), die zich onder meer moet gaan bezighouden met de revitalisatie van de rotstuin. Deze werd vanaf de jaren dertig aangelegd door barones Van Heeckeren, waarbij zij zich liet inspireren door de ideeën van de tuinarchitecte Getrude Jekyll in Engeland. Deze tuin met zijn slingerende borders met rotsplanten, voorjaarsbollen en één en tweejarigen in de zomer, biedt vele fraaie doorkijkjes en is gelegen achter de oranjerie. Voor meer informatie over deze functie zie: https://twickel.nl/home/stichting-twickel/werken-bij/

Afb. 2. De rotstuin is gelegen achter de oranjerie, waarvan de achterzijde hier op de achtergrond te zien is. De spits van de kasteeltoren steekt hier fier bovenuit.

Nieuwe voorzitter stichting
Het College van Regenten van Twickel heeft onlangs een nieuwe voorzitter gekregen: mr. D.C. (Diederik) baron van Wassenaer. De andere regenten zijn: jonkheer ir. J.J. (Jan Jaap) de Graeff, jonkheer M.A. (Mark) van Weede, mr. E.Y. (Elisabeth) Beelaerts van Blokland-van Schaijk en mw. S. (Susan) Lammers.

Lees hier het interview met Diederik van Wassenaer in het Twickelblad: https://twickel.nl/wp-content/uploads/2020/12/20191260-Twickelblad-2020-november_v2_-10-11.pdf

Afb. 3. Tussen de golvende borders strekt zich het fluweelzachte grastapijt uit en iedere zachte stap hierop biedt nieuwe doorkijkjes.

 

Veilingnieuws: Van Aldenburg Bentinck vaandel, Schuurbeque Boeye wapenschild en wapenkaart

Afb. 1. Het grafelijk wapen Van Aldenburg Bentinck op een hermelijnen mantel met vorstenkroon. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl

Op zondag 7 februari loopt er een online veiling af bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht. Tot de aangeboden kavels behoren een Van Aldenburg Bentinck vaandel, een Schuurbeque Boeye wapenschild en een bijzondere wapenkaart uit 1695. Lees het verhaal hierbij hieronder of kijk in de catalogus voor wat er verder geveild wordt op https://www.veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect

Van Aldenburg Bentinck vaandel
De familie Bentinck behoort tot de oude Gelderse adel en gaat terug tot in 1343, toen de stamvader Johan Bentinck vermeld werd. Het familiewapen is een zilveren ankerkruis op een blauw veld. Op het vaandel is het wapen te zien van de tak Van Aldenburg Bentinck. Deze tak stamt van Hans Willem Bentinck (1649-1709) af, die met Stadhouder Willem III naar Engeland ging en daar tot groot aanzien kwam. Hij werd als dank voor zijn verdiensten verheven tot onder meer Earl of Portland.

Zijn zoon Willem Bentinck (1704-1774) huwde Charlotte Sophie des H.R. Rijksgravin von Aldenburg (1715-1800), vrouwe van Varel en Kniphausen en door dit huwelijk ontstond niet alleen de naam Van Aldenburg Bentinck, maar werd deze tak ook regerend in Varel en Kniphausen in Duitsland. In 1845 werden nakomelingen erkend te behoren tot de Hohe Adel in Duitsland met het predikaat Erlaucht bij eerstgeboorte. Op grond van voorgaande is het wapen Van Aldenburg Bentinck geplaatst op een rode mantel gevoerd met hermelijn, met gouden franje en koorden, en bekroond met de kroon van de vorsten van het Heilige Roomse Rijk. Op deze wijze is aan het wapen te zien dat de Van Aldenburg Bentincks eens behoorden tot de regerende families en daardoor gelijk in rang zijn aan de huidige Europese vorstenhuizen.

Het wapen is gevierendeeld, waarbij linksboven en rechtsonder het wapen Bentinck is te zien: een zilveren ankerkruis op een blauw veld. Rechtsboven en linksonder is het Van Aldenburg wapen te zien, opnieuw gevierendeeld met in blauw een steigerend zilveren paard en in zilver drie rode rozen. Onder het wapen de wapenspreuk CRAIGNEZ HONTE (vrees schande).

Afb. 2. Een 19e eeuws houten wapenschild van de jonkheren Schuurbeque Boeye. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl

Schuurbeque Boeye
De familie Schuurbeque Boeye is een oude Zeeuwse familie, waarvan de stamvader, Jan Boye(nzoon) in de 15e eeuw in Zierikzee leefde. De familie bracht vele bestuurders voort. In 1746 trad mr. Jan Boeye, onder meer burgemeester van Zierikzee, in het huwelijk met Anna Schuurbeque en hierdoor ontstond de dubbele achternaam. In 1842 werd hun kleinzoon verheven in de Nederlandse adel en zijn nakomelingen leven als jonkheren/jonkvrouwen Schuurbeque Boeye voort.

Het betreft een gesneden en gepolychromeerd houten wapenschild: in zilver een zwart sluitblok met twee boeien, een blauwe golvende dwarsbalk en in rood een zilveren kat, daarboven een helm, het geheel omgeven door acanthusbladeren. Het helmteken (een hertekop) ontbreekt.

Afb. 3. Wapenkaart uit 1695 met alle familiewapens van de vooraanstaande geslachten in het gewest Holland. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl

Wapenkaart
Deze wapenkaart, een ingekleurde gravure, is afkomstig uit: Stoopendael, B. ‘wapenen der steden en oud-adelyke geslachten in de machtige republyke van Holland en West-Vriesland.’ Haarlem, B.Cleynhens, uit 1695. Hierop staan links- en rechtsboven de wapens van Stadhouder Willem III en echtgenote Mary Stuart en links- en rechtsonder de wapens van Cornelis Tromp ‘Grave van Sylliesburgh’ en ‘Engel Baron de Ruyter’. In het middendeel zijn de familiewapens te zien van alle vooraanstaande geslachten uit de 17e eeuw in het gewest Holland.

Benieuwd naar wat er verder geveild wordt? Kijk dan in de online catalogus van Veilinghuis Peerdeman op https://www.veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect

RKD ontvangt fotoalbums met portretten uit ruim vijftig adellijke families

Afb. 1. Album Groeninx van Zoelen XI, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.

Onlangs ontving het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis maar liefst veertien negentiende-eeuwse fotoalbums, geschonken door jonkvrouw Anna Katharina Groeninx van Zoelen. Naast foto’s van haar voorouders bevatten de albums ook portretten uit ruim vijftig andere adellijke families.

Albums met cartes-de-visite
Het verzamelen van portretfoto’s werd in de negentiende eeuw een geliefde bezigheid door de ontwikkeling van de zogenaamde carte-de-visite: een kleine portretfoto met een standaardformaat van ongeveer 165 x 105 mm. De kaartjes werden verzameld in speciaal daarvoor ingerichte albums. In de negentiende eeuw een prijzige liefhebberij, dus in eerste instantie voorbehouden aan de hoogste kringen. De veertien albums die het RKD ontving zijn afkomstig van jonkvrouw Agneta Hendrika van de Poll (1857-1933), dame-du-palais en waarnemend grootmeesteres van koningin Wilhelmina, en haar echtgenoot jonkheer mr. Frédéric Willem Eduard Groeninx van Zoelen (1844-1922). Zowel de ouders als de grootouders van dit echtpaar zijn in de albums vertegenwoordigd – voor zover die niet vóór 1860 zijn overleden, want toen bestond de carte-de-visite in Nederland nog niet. De portretten in de albums zijn veelal gemaakt door de vroege Haagse fotografen Robert Severin, Maurits Verveer, Henri Pronk en later De Lavieter & Co.

Afb. 2. Camille Silvy, Portret van Aurelia Elisabeth gravin van Limburg Stirum (1812-1899), Londen, 1860-1868, carte-de-visite, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.

Hofhouding
De leden van de uitgebreide familie van het echtpaar Groeninx van Zoelen-van de Poll bekleedden belangrijke functies aan het hof, posities die werden doorgegeven aan de volgende generatie. Agneta’s grootmoeder Deutz van Assendelft-Rendorp en haar tante Deutz van Assendelft-van Lennep waren respectievelijk grootmeesteres van koningin Sophie en dame-du-palais van koningin Emma. Frédérics moeder Aurelia Elisabeth gravin van Limburg Stirum was dame-du-palais van koningin Sophie. Op de portretten in de albums is dan ook een groot deel van de hofhouding uit de tweede helft van de negentiende eeuw te zien. De vroegste albums bevatten een ware verzameling van familieleden, kennissen en ‘collega’s’ – wat bij de familie Groeninx van Zoelen gedeeltelijk op hetzelfde neer kwam. Typische mannenalbums met portretten van hoogleraren en medestudenten, of albums ontvangen vanwege maatschappelijke functies, zijn er ongetwijfeld ook geweest, maar ontbreken in deze collectie.

Van prestige naar gezin
Ook vanuit fotohistorisch perspectief zijn de albums interessant. De oudere albums zijn klein en bevatten slechts één foto per pagina. Door de datering en de afgebeelde personen wordt duidelijk dat de kleine albums zijn samengesteld door een eerdere generatie. Pas in de latere albums kreeg het eigen gezin de nadruk. Dat fotograferen in de loop der tijd makkelijker en goedkoper werd, is goed te zien aan de foto’s van na 1880. Werden er voorheen sporadisch kinderfoto’s gemaakt, nu was het geen probleem om een album geheel te vullen met de vier kinderen Groeninx van Zoelen-van de Poll. Een van hen was Reinier Frédéric Otto Groeninx van Zoelen, de grootvader van de schenkster. De enige dochter van het echtpaar kreeg de naam Adolphine Agneta. Zij zou later grootmeesteres van koningin Juliana worden en de albums aan de volgende generatie doorgeven.

Afb. 3. Maurits Verveer, Portret van jonkheer Alfred Montaldo Boreel (1849-1912) (rechts) en een onbekende man, Den Haag, ca. 1870-1877, kabinetfoto, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.

Collectie van het RKD
Het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag is het mondiale kennis- en documentatiecentrum op het gebied van de beeldende kunsten van de Nederlanden. Al meer dan 85 jaar verzamelt, onderzoekt, beheert en presenteert het instituut kunsthistorische informatie voor musea, universiteiten en publiek. De rijke collectie van het RKD bestaat uit een de kunsthistorische bibliotheek, (beeld)documentatie en bijna 2,5 kilometer aan uniek archiefmateriaal, zoals brieven, dagboeken, foto’s en tekeningen. In de collectie portreticonografie bewaart het RKD vele cartes-de-visite, maar een dergelijke verzameling portretfoto’s uit de kring van het hof, met een herleidbare herkomst, was nog niet aanwezig. Deze schenking vormt dan ook een prachtige aanvulling op de collectie van het RKD. De albums uit familie Groeninx van Zoelen brengen de leden van de negentiende-eeuwse hofhouding in beeld, en kunnen bij het identificeren van andere adellijke portretten een belangrijke rol spelen. Het is in de toekomst voor iedereen mogelijk om digitaal door deze prachtige albums te bladeren. Kijk voor meer informatie op http://www.rkd.nl

Jorden van Foreest: winnaar Tata Steel-schaaktoernooi

Afb. Jorden van Foreest, screenshot met dank aan de NOS.

Jonkheer Jorden van Foreest (21 jaar) won gisteren in Wijk aan Zee de 83ste editie van het Tata Steel-schaaktoernooi. Kenners zien in deze zege een doorbraak naar de wereldtop.

In de familie van Jorden van Foreest komt meer schaaktalent voor: niet alleen zijn zusje en vier broers schaken, maar ook zijn overgrootvader jonkheer Arnold Engelinus van Foreest (1863-1954) en diens broer jonkheer Dirk van Foreest (1862-1956) waren grote schaaktalenten; beiden waren drie keer Nederlands kampioen.

Link naar het bericht over zijn overwinning op de site van de NOS met een filmpje, waarin Jorden van Foreest geïnterviewd wordt: https://nos.nl/artikel/2366818-van-foreest-stunt-bij-tata-schaaktoernooi-eerste-nederlandse-winnaar-sinds-1985.html

Boekennieuws: Vier seizoenen in Damascus, door Fernande van Tets

In maart 2018, als de oorlog in Syrië zijn achtste jaar ingaat, verhuist Fernande van Tets naar Damascus. Terwijl om haar heen het Syrische leger de laatste opstandige gebieden door middel van uithongering en bombardementen tot overgave dwingt, leeft zij als communicatiemedewerker voor de Verenigde Naties in de weelde van het Four Seasons Hotel, met de geheime dienst in de lobby. Tijdens het zogeheten ‘jaar van de overwinning’ ziet ze wat die overwinning gekost heeft: een land in puin en een bevolking op drift. Ze praat met Syriërs over hoe zij de toekomst zien – van de angst om te verdwijnen in een Syrische gevangenis tot het vinden van een geschikte partner nu zoveel mensen dood of gevlucht zijn. Syrië stuurt aan op de terugkeer van vluchtelingen uit het buitenland, en ook in Nederland vinden we dat het tijd is voor de Syriërs om naar huis te gaan. Maar wat is er voor hen nog om naar terug te keren? Fernande van Tets schetst een indrukwekkend en huiveringwekkend beeld van een land waar het leven niet vanzelfsprekend is.

Jonkvrouwe Fernande van Tets (1985) heeft Arabisch en politicologie gestudeerd. In 2011 verhuisde zij naar Beiroet. Zij heeft als freelancejournalist voor onder meer Trouw, De Groene Amsterdammer, The Independent en de televisiezender France 24 gewerkt. In de jaren 2018-2019 werkte zij als communicatiemedewerker voor UNRWA, de hulporganisatie voor Palestijnse vluchtelingen van de VNi n Damascus.

Link naar bestelmogelijkheid https://www.thomasrap.nl/boek/vier-seizoenen-in-damascus/

Kijk hieronder de boekpresentatie terug met een interview met de auteur:

 

TV tip: De strijd om het Binnenhof, over Rutger Jan Schimmelpenninck

Afb. Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825), op een portret als gezant van de Bataafse Republiek te Parijs (1798-1802, 1803-05), met zijn vrouw Catharina Nahuys (1770-1844) en zijn kinderen Catharina (1790-1842) en Gerrit (1794-1863). Dochter Catharina zou later in het huwelijk treden met Salomon baron Dedel (1775-1846). Zoon Gerrit werd in 1834 verheven in de Nederlandse adel en hem werd de titel graaf verleend. Uit het tweede huwelijk van zoon Gerrit met Jeannette Philippine Frederique Caroline Constantine von Knobelsdorff (1796-1852) komen de huidige graven en jonkheren Schimmelpenninck voort. Portret door Pierre Prud’hon, 1801 – 1802, coll. Rijksmuseum Amsterdam.

Mr. Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825), stamvader van de graven en jonkheren Schimmelpenninck, groeide op in Deventer waar zijn vader wijnkoper was. Hij had in de Franse tijd een stormachtige carrière en bracht het in de jaren 1805-1806 tot raadspensionaris van Nederland, waarmee hij grote invloed kreeg. In 1799 kocht hij voor 36.000 gulden de havezate Nijenhuis. Het huis en het omringende 200 ha. grote landgoed zijn nog steeds in het bezit van zijn familie en het huis wordt bewoond door zijn nazaten, de graven Schimmelpenninck.

Vanavond is op NPO 2 tussen 22.20-23.15 uur De strijd om het Binnenhof te zien, waarin dit keer Rutger Jan Schimmelpenninck en echtgenote Catharina Nahuys de hoofdpersonen zijn.

Link naar meer informatie over deze uitzending: https://www.tvgids.nl/tv/de-strijd-om-het-binnenhof/102652511

Link naar een interview (PREMIUM artikel) met nazaat Albert graaf Schimmelpenninck over zijn voorvader Rutger Jan Schimmelpenninck n.a.v. deze uitzending: https://www.tubantia.nl/hof-van-twente/in-diepenheim-leeft-de-geest-van-bijna-president-rutger-jan-schimmelpenninck-voort~a6b40b34/

Boekennieuws: Sporen van Six in Lisse

Afb. Op de voorkant het portret van (waarsch.) Pieter Six (1655-1703) door Caspar Netscher uit 1677.

De voetafdruk van een Amsterdamse familie op een dorpsgemeenschap in de jaren 1640-1763.

De Nederlandse familie Six behoorde eeuwenlang tot de elite van de maatschappij en vanaf 1815 werden verschillende leden in de Nederlandse adel opgenomen als jonkheer of baron bij eerstgeboorte. Over de verschillende generaties Jan Six is veel geschreven. Over de drie generaties Pieter Six is weinig bekend. Wie waren zij en welke sporen hebben zij achtergelaten in Lisse? Ze maakten deel uit van de vroedschap van Amsterdam, werden advocaat, burgemeester en bewindhebber van de VOC. Dankzij erfenissen zat Pieter Six I goed in de slappe was. Hij bleek in 1674 rijker te zijn dan zijn broer Jan. De generaties Pieter Six hadden vanaf 1640 een hofstede met landerijen in Lisse. Dat verrijkten zij in 1662 met de aankoop van het Keukenduin. Ze groeven het duin af, het zand werd met duizenden schepen afgevoerd door de zandsloot.

Pieter Six II was een fervent kunstverzamelaar, zijn huis aan de Herengracht in Amsterdam leek wel een museum. Ook in de hofstede in Lisse hingen veel schilderijen waaronder het bekende portret van Jan Six I door Rembrandt uit 1654. Het boek Sporen van Six in Lisse laat zien dat de band met het dorp steeds hechter werd. Pieter Six III liet in zijn testament een legaat na aan de Diaconie van Lisse om er een hofje mee te stichten. Hij overleed in 1755, zijn echtgenote Geertruida van der Lijn in 1763, kinderloos. Het einde van een tijdperk.

Link naar bestelmogelijkheid via Uitgeverij Verloren https://verloren.nl/boeken/regio-s-en-steden/holland_2/sporen-van-six-in-lisse