Afb. 1. De voorkant van het boek met een doorkijkje in het Huis op de Brink in Deventer.
In de afgelopen eeuwen kregen vertrekken een eigen functie, die nog wel eens kon veranderen. Ruud Spruit, oud-directeur van het Westfries Museum in Hoorn, brengt in dit boek zestien verschillende kamers in beeld en vertelt per vertrek welke veranderingen in de loop der eeuwen hebben plaatsgevonden. Ook beschrijft hij het interieur en gaat in op praktische vragen over bv. verwarming of de intrede van gas en elektriciteit.
Van de gang en trap tot aan de zolder komen alle vertrekken aan bod, waarbij een aantal kamers alleen in de huizen van de rijken voorkwam, want niet iedereen had of heeft de beschikking over een eetkamer of een bibliotheek. De hobbykamer lijkt iets van onze tijd, maar wie dit hoofdstuk leest, ziet een veel oudere geschiedenis, die teruggaat op rariteitenkabinetten in de 17e eeuw. De geschiedenis van het kleinste kamertje is niet alleen zeer informatief, zoals eigenlijk alle hoofdstukken, maar ook humoristisch om te zien door de geweldige afbeeldingen.
Het hele boek is sowieso zeer rijk geïllustreerd en de Nederlandse kastelen zijn hierbij goed vertegenwoordigd, zoals de entree van kasteel Duivenvoorde en de befaamde 18e-eeuwse badkamer op kasteel Heeze van de familie Van Tuyll van Serooskerken.
Van kamer tot kamer is een heerlijk boek om in te lezen én te kijken en daarom zeker een aanrader!
Afb. ‘Republiek van adel’: een zeer leesbaar boek over de Oost-Nederlandse adel.
Op dinsdag 27 maart geeft dr. Conrad Gietman om 21.00 uur een lezing over ‘1000 jaar Gelderse adel’ in Het Klokhuis in Beesd. Conrad Gietman is wetenschappelijk medewerker van de Hoge Raad van Adel en is als universitair docent verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2010 promoveerde hij op de cultuurhistorische studie ‘Republiek van adel. Eer in de Oost-Nederlandse adelscultuur (1555-1702)’, dat een standaardwerk over de Oost-Nederlandse adel genoemd kan worden en bovendien zeer leesbaar geschreven is voor een groot publiek.
In verschillende gemeenten zijn kandidaten uit het rode boekje te vinden. Aanvullingen op deze incomplete lijst zijn welkom via info@adelinnederland.nl.
Jan ridder de van der Schueren: nr. 4 CDA, gemeente Amersfoort.Jonkheer Christiaan van Nispen tot Sevenaer, nr. 9 VVD, gemeente De Bilt.Jonkheer Pieter de Graeff: nr. 13 Roosendaalse Lijst, gemeente Roosendaal.Frederik graaf van Lynden van Sandenburg: nr. 9 VVD, gemeente Wijk bij Duurstede.Jonkheer Erik van der Does de Bye: nr. 9 Christen Unie, gemeente Krimpenerwaard.Tissa van de Wege – jonkvrouwe van der Does de Bye: nr. 8 EVR – Echt voor Ridderkerk, gemeente Ridderkerk.
Jonkheer Tim op ten Noort: nr. 21 VVD, gemeente Utrechtse Heuvelrug (geen foto beschikbaar).
Schelte Sixma baron van Heemstra: nr. 28 CDA, gemeente Delft (geen foto beschikbaar).
Afb. Zicht op kasteel Nijenrode met voorjaarspracht.
De stichting Kastelen, Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL) geeft een gratis nieuwsbrief uit over dit belangrijke historische erfgoed. Onlangs verscheen de nieuwste nieuwsbrief en hierin staat ook dit keer veel informatie over kastelen, buitenplaatsen en landgoederen.
Afb. 1. Na het verwijderen van vuil en de vergeelde vernislaag, zijn de tressen van het cavalerie uniform van baron Van Boecop weer zichtbaar gemaakt.
AiN kocht vorig jaar op een veiling 2 portretten van baron en barones Van Boecop en wil deze aan Museum Elburg schenken. Elburg werd in de 14e eeuw door een voorvader Van Boecop in opdracht van de Hertog van Gelre gebouwd en ommuurd; een betere bestemming kunnen deze portretten dus niet vinden!
Afb. 2. Paul Eugène Henri Victor Louis baron van Boecop (1857-1936), luitenant-kolonel tit. cavalerie.
Restauratie
Maar eerst moeten beide portretten gerestaureerd worden: ze moeten schoongemaakt worden, er is verfverlies opgetreden en ook de lijsten hebben beschadigingen. Inmiddels heeft de restaurator Rómulo Döderlein de Win de vergeelde vernislaag verwijderd en de tressen op het cavalerie uniform van baron Van Boecop weer zichtbaar gemaakt; een erg mooi begin en we zijn benieuwd naar het eindresultaat!
Meedoen vanaf 10 euro
U kunt de restauratie en schenking aan Museum Elburg al mogelijk maken door een bijdrage vanaf 10 euro. Als dank ontvangt u van ons een tegenprestatie, die varieert van een digitaal magazine van AiN tot aan een gratis excursie met lunch!
De Werkgroep Adelsgeschiedenis heeft als belangrijkste doel het bevorderen van onderzoek naar en kennis over de (Nederlandse) adel. Het jaarboek 2017 verscheen onlangs en bevat ook dit keer weer een keur aan artikelen over Nederlandse en Europese adel.
– Benoît Grenier en Wybren Verstegen: Adel en heerlijkheden in Québec. De opkomst en het voortleven van een sociale groep en een feodaal instituut (ca. 1600-2000)
– Maarten Prins: Handel in heerlijkheden. Aankoop van Hollandse heerlijkheden en motieven van kopers, 1600-1795
– Lidewij Nissen: Beschermd en berucht. De manoeuvreerruimte van jonker Ernst Mom binnen het rechtssysteem van zestiende-eeuws Gelre
– Quinten Somsen: Prussia’s Franconian undertaking. Dynasty, law, and politics in the Holy Roman Empire (1703-1726)
– Friederike Scholten: Gutsbesitzer zwischen Repräsentation und Wirtschaftsführung. Das Gut Nordkirchen in Westfalen im 18. und 19. Jahrhundert
– Fred Vogelzang: Adel op de pastorie. Aristocratische huwelijken van predikanten in de negentiende eeuw
Verder is er een aantal korte bijdragen, waarbij de analyse door prof.dr. Yme Kuiper en dr. Huibert Schijf van het onderzoek in 2016 naar de Nederlandse adel in opdracht van de Nederlandse Adelsvereniging het meeste opvalt.
Afb. 1. Grote belangstelling bij de officiële opening van de tentoonstelling High Society in het Rijksmuseum voor de fraai gerestaureerde Rembrandtportretten van Marten en Oopjen.
Ter gelegenheid van de gerestaureerde Rembrandtportretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit is t/m 3 juni 2018 in het Rijksmuseum de tentoonstelling ‘High Society’ te zien, waarbij 39 portretten uit 11 landen het verhaal vertellen van vooral adellijke representatie op levensgrote portretten.
Afb. 2. Het fenomenale portret door Boldini van de Italiaanse Markiezin Luisa Casati met haar windhond – haar leven was net zo groots en meeslepend als haar portret doet vermoeden.
In zijn openingstoespraak vorige week woensdag vertelde Taco Dibets, hoofddirecteur Rijksmuseum, over zijn eerste ontmoeting met de portretten van Marten en Oopjen op de slaapkamer in het donker bij de familie De Rothschild in Parijs. Hij vroeg de portretten buiten op het terras in het licht te mogen zien en toen…: “Je staat oog in oog met 2 mensen van vlees en bloed uit de 17e eeuw.” Volgens hem laten de portretten zien hoe internationaal Nederland en het Rijksmuseum zijn. Hij noemde de portretten ‘ijdelheid ten voeten uit’, en ‘eregasten uit de hele wereld door de grote meesters uit de geschiedenis’, om te besluiten met: “Welkom op het feest, welkom bij Marten en Oopjen!”
Afb. 3. Rembrandtkenner jonkheer drs. Jan Six XI en vriendin Ronit Palache bevonden zich onder de vele genodigden op de officiële opening.
Binnen de portretkunst vormt het portret ten voeten uit een speciaal genre. Het leent zich door het grote formaat bij uitstek tot representatie. De geportretteerden lieten, veelal in kostbare kleding, hun status zien, waarbij verschillende symbolen, zoals familiewapens en militaire attributen, de adellijke afkomst benadrukten.
De tentoonstelling High Society biedt een zeer fraaie staalkaart van het portret ten voeten uit door de eeuwen heen. Het laat zien dat dit type aanvankelijk vooral voorbehouden was aan vorsten en adel, maar later lieten ook rijk geworden burgers zich levensgroot afbeelden, om hun nieuw gewonnen status te onderstrepen. In een tijd zonder mogelijkheden voor ontelbare selfies op Instagram of Snapchat, bood het portret ten voeten uit eenmalig de mogelijkheid om een verpletterende indruk te maken op het nageslacht. Dat het hier vaak schone schijn betrof, vertelt het verhaal bij de portretten op deze tentoonstelling.
Afb. 4. Links jonkheer ir. Diederik Six, restauratie-architect, en rechts zijn neef mr. Jacob Croockewit, telg uit een patriciaatsfamilie, met een jonkvrouwe Six als moeder.
In het komende magazine van de Stichting Adel in Nederland wordt uitgebreid bij deze tentoonstelling stilgestaan en zullen de verhalen bij enkele adellijke portretten worden uitgelicht.
Link naar de site van het Rijksmuseum voor meer informatie over de tentoonstelling en bezoekmogelijkheden www.rijksmuseum.nl.
Afb. 5. De vele genodigden bij de officiële opening van High Society werden gastvrij in het Rijksmuseum ontvangen.
Afb. Pieter de Graeff op zijn portret door Gerard ter Borch. Foto met dank aan Douwse Fine Art.
T/m zondag 18 maart is in Maastricht de TEFAF, een van de belangrijkste kunstbeurzen in de wereld op het gebied van kunst, antiek en design. Bij Douwes Fine Art wordt een portret van Pieter de Graeff aangeboden van de hand van de Zwolse schilder Gerard ter Borch.
Pieter de Graeff (1638-1707) stamde uit een machtig Amsterdams regentengeslacht, dat lange tijd samen met verwante regentengeslachten als Bicker en De Witt grote invloed had op het bestuur van Amsterdam en zelfs op de Republiek. Pieter was vrijheer van Zuid-Polsbroek, Purmerland en Ilpendam en werd in 1664 bewindhebber van de Verenigde Oostindische Compagnie. Vier jaar later werd hij schepen van Amsterdam.
Hij huwde Jacoba Bicker (1640-1695) en werd daardoor zwager van de bekende staatsman Johan de Witt. Naast dit portret door Gerard ter Borch, liet hij zich ook door bekende schilders als Caspar Netscher en Wallerant Vaillant portretteren.
In 1677 werd een tak van dit geslacht verheven tot Ridder des H.R. Rijks, maar deze stierf uit. Een nakomeling uit een andere tak werd in 1885 in de Nederlandse adel verheven met het predikaat jonkheer.
Afb. 1. De voorkant van de biografie over jonkheer Marinus van der Goes van Naters.Afb. 2. Anne-Marie Mreijen met haar beide paranimfen en haar boek ‘De rode jonker’. Foto met hartelijke dank aan JKImages.
Jonkheer mr. Marinus van der Goes (1900-2005) stamde uit een oud regentengeslacht, dat vele bestuurders voortbracht. In 1663 kwam een voorvader in het bezit van Naters en Pancrasgors en nakomelingen noemen zich nog heden ten dage Van der Goes van Naters. In 1914 werd zijn vader in de Nederlandse adel verheven, nadat sinds 1821 verschillende familieleden hem al waren voorgegaan.
Hij groeide op in Nijmegen, studeerde rechten in Leiden en werd vervolgens advocaat. Nadat hij politiek actief geworden was bij de SDAP, kreeg hij al snel de bijnaam ‘de rode jonker’. Hij bekleedde vele functies binnen de SDAP en de PvdA en was jarenlang lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. In 1980 publiceerde hij zijn herinneringen in ‘Met en tegen de tijd. Een tocht door de twintigste eeuw.’
Anne-Marie Mreijen deed uitgebreid onderzoek naar Marinus van der Goes en verdedigde onlangs haar proefschrift aan de Universiteit Utrecht. Haar boek ‘De rode jonker. Marinus van der Goes van Naters, 1900-2005’ vertelt het verhaal van een uitgesproken, eigengereide man, die altijd betrokken was en in zijn lange leven steeds een vraagbaak was voor nieuwe generaties vooruitstrevende politici.
Afb. 1. Links Maarten Boddaert, de initiatiefnemer van Alcarta, en rechts Pieter Fock, portfoliomanager Alcarta bij uitgever Thiememeulenhoff. Foto met hartelijke dank aan Alcarta.
Dit weekend staat er in de NRC in het katern Wetenschap een paginagroot artikel over Alcarta, de nieuwe atlas voor het Nederlandse aardrijkskundeonderwijs. De initiatiefnemer van Alcarta is jonkheer Maarten Boddaert (1969). Hij studeerde sociale geografie en was jarenlang bij Wolters-Noordhoff uitgever van een aardrijkskundemethode. Nadat hij besloten had om voor zichzelf te beginnen, kreeg hij het idee om een atlas te maken met Alcarta als resultaat. Afgelopen week werd het eerste exemplaar in ontvangst genomen door André Kuipers, die als astronaut de wereld vanuit de ruimte zag.
Afb. 2. De voorkant van de nieuwe atlas Alcarta.
Alcarta helpt bij het vormen van het wereldbeeld en bevat meer dan 700 duidelijke, gedetailleerde kaarten die het volledige geografische verhaal vertellen. Hierbij komt de wereld in een logische opeenvolging van gebieden aan bod. Bovendien wordt er gewerkt vanuit een regionale indeling naar thematische onderwerpen. Zelf zegt Maarten Boddaert hierover: “Een atlas is geen willekeurige verzameling van kaarten. Je vertelt er een geografisch verhaal mee. Wij hebben gezorgd voor een logische volgorde van de ruim 700 kaarten. Daarnaast is alle informatie intuïtief en eenvoudig te vinden dankzij een speciaal ontworpen kleuren- en symbolensysteem.”
Naast de atlas is Alcarta gratis online toegankelijk en bevat actuele informatie in de vorm van links naar bv. Google Streetview. Ook zitten er links in naar kaarten in Google Earth, zodat kaarten zichtbaar worden in de context van de wereld, waarbij een mooi 3D-effect ontstaat en het ruimtelijk gevoel versterkt wordt.
