Vandaag promoveert de historisch letterkundige Sophie Reinders aan de Radboud Universiteit in Utrecht. Met behulp van de alba amicorum van adellijke dames uit de 16e en 17e eeuw reconstrueerde zij het adellijke netwerk van deze dames en zag verrassende overeenkomsten met Facebook nu. In de Volkskrant vandaag een interview met haar en gisteren publiceerde deze dit filmpje:
Afb. De voorkant van de nieuwe Arcadië met een doorkijkje in de tuinen van De Wildenborch in Vorden van de patriciaatsfamilie Staring.
Het magazine ‘Arcadië’ wordt uitgegeven door de Stichting Vrienden Particuliere Buitenplaatsen en in de nieuwste uitgave valt ook dit keer weer veel te lezen op het gebied van adellijk erfgoed.
Zo staan er een boeiende artikelen in over kasteel de Binckhorst in Den Haag en de beroemde Middachterallee van kasteel Middachten.
Daarnaast vertelt prof. Yme Kuiper over jonkheer dr. Henri van der Wyck (1927-2001), die een groot kenner was van buitenplaatsen en kastelen en die veel vastlegde van wat inmiddels verdwenen is.
In ‘Zoveel herinneringen’ komt mevrouw J.J. van Dijk van ’t Velde née jonkvrouwe Radermacher Schorer aan het woord, die uitgebreid vertelt over de ambachtsheerlijkheid Kloetinge op Zuid-Beveland.
Voor 30 euro per jaar wordt u donateur, steunt u de werkzaamheden van deze stichting, kunt u deelnemen aan bijzondere excursies en krijgt u ook nog eens dit zeer lezenswaardige magazine.
Afb. Eén van de deelnemende kastelen aan de Dag van het Kasteel in Utrecht: kasteel Weerdesteyn. Het kasteel is sinds 1730 familiebezit en kwam door huwelijk in 1775 in het bezit van het geslacht De Wijkerslooth de Weerdesteyn, dat het nog steeds bezit en bewoont.
Op de website van de Dag van het Kasteel wordt gemeld dat de tiende editie van deze dag, die door de Nederlandse Kastelenstichting georganiseerd wordt, de meest succesvolle is. Alleen in Overijssel al konden de deelnemende buitenplaatsen en kastelen op 3 keer zoveel bezoekers rekenen als in 2016; een geweldig resultaat voor dit belangrijke, veelal adellijke, historische erfgoed. Hieronder volgt het persbericht op de website van de Dag van het Kasteel:
De Dag van het Kasteel op tweede pinksterdag, die voor de 10e keer georganiseerd werd door de Nederlandse Kastelenstichting met steun van regionale partners, trok alleen al in Overijssel ruim 13500 bezoekers. Dat is 3x zoveel als in 2016! Veel landgoederen verspreid over Salland, het Vechtdal en Twente waren die dag opengesteld. Het waren waardevolle ontmoetingen tussen bezoekers en landgoedeigenaren en landgoedbeheerders. Zij verleenden toegang tot zelden opengestelde landgoederen en verwelkomden bezoekers, die er vanwege het mooie weer veelal met de fiets erop uitgetrokken waren.
Afb. 2. Het logo van de Dag van het Kasteel; een jaarlijks terugkerend evenement op Tweede Pinksterdag.
De gratis brochure ‘Dwars door Overijssel’ van de Nederlandse Kastelenstichting met een 4-tal fietsroutes maakte het extra aantrekkelijk om er met dat mooie weer opuit te trekken.
Ter plekke waren vaak een rondleidingen georganiseerd om belangstellenden mee te nemen rondom de buitenplaats, waar verrassende vijverpartijen, bijzondere tuinaanleg en ander natuurschoon te ontdekken was. Op andere landgoederen kon men achter de muren weer moestuinen bekijken met vaak nog koffie, thee en high tea-hapjes. Door het thema dit jaar ‘Rondom Kasteel en Buitenplaats’ lag het accent op ‘buiten’ en niet ‘binnen’. Toch kon een enkel huis ook van binnen worden bekeken., wat een zeldzaamheid is omdat de huizen vaak nog particulier bewoond worden.
In Salland waren opengesteld Landgoed Windesheim en de buitenplaatsen Spijkerbosch, Zorgvliet en de Gelder. Unieke kansen om eens een kijkje te nemen op plekken die anders niet toegankelijk waren. Kasteel de Haere en Landgoed Nieuw Rande hadden naast een heerlijk terras nog muzikaal vermaak.
In het Vechtdal waren te bezichtigen buitenplaatsen Den Berg, De Colckhof, de landgoederen Vilsteren, Den Alerdinck en de Horte evenals Museum de Fundatie op Kasteel Het Nijenhuis.
In Twente waren de tuinen van Weldam, Warmelo, Singraven en Twickel open. Speciaal voor deze dag waren tuin en moestuin van Het Nijenhuis in Diepenheim te bezoeken evenals de tuinen van de Bellinckhof in Almelo. Net over de grens bij Enschede was Burg Hohes Haus in Heek-Nienborg ook zeker een bezoek waard.
Afb. 1. Godard Baron van Reede, 1st Earl of Athlone (1644-1703) tegen de achtergrond van de plafondschildering met het familiewapen in de hal van kasteel Amerongen.
T/m 1 oktober is op kasteel Amerongen deze tentoonstelling te zien, waarop het verhaal verteld wordt van vijf kasteelheren van Amerongen. Vier van deze heren behoren tot het adellijke geslacht Van Reede, dat eeuwenlang door functies en bezit tot de meest toonaangevende families van het land behoorde.
Afb. 2. Frederik Christiaan Reynhard des H.R. Rijksgraaf van Reede, 5th Earl of Athlone (1743-1808). Portret coll. k. Amerongen.
Van Reedes waren bestuurder, diplomaat of veldmaarschalk en tekenend voor het belang van deze familie is, dat zij de enige in Nederland is met zowel Nederlandse, Duitse, Engelse als Deense adellijke titels. Door huwelijken verbonden Van Reedes zich met andere vooraanstaande geslachten en deze allianties zijn nog heden terug te zien op de bovengalerij van het kasteel, waar een unieke Ahnengalerie te zien is van de opeenvolgende Heren van Amerongen met hun eega’s. Dat de familie Van Reede een trots geslacht was, laat ook hun wapenspreuk zien: MALO MORI QUAM FOEDARI – liever de dood dan de schande.
Na het uitsterven van de Van Reedes op Amerongen kwam het kasteel in het bezit van graaf Van Aldenburg Bentinck, die een nakomeling in de vrouwelijke lijn was, en hij is de vijfde Heer van Amerongen aan wie op deze tentoonstelling aandacht wordt besteed. Hij zorgde voor een nieuwe bloei van het kasteel en gaf het oude glorie terug.
Voor deze gelegenheid zijn er unieke stukken te zien, die het verhaal van deze Heren van Amerongen vertelt, zoals het dodenmasker van Godard Baron van Reede, 1st Earl of Athlone (1644-1703) en het 18e-eeuwse kostuum als Lid van het Engelse Hogerhuis van Frederik Christiaan Reynhard des H.R. Rijksgraaf van Reede, 5th Earl of Athlone (1743-1808).
Afb. De voorkant van het jaarverslag met een foto van het fraaie onderkomen.
Onlangs werd het jaarverslag van de Hoge Raad van Adel gepubliceerd. In het afgelopen jaar is de Raad van samenstelling veranderd door het vertrek van jonkheer dr. F.K.M. van Nispen tot Pannerden, die na 14 jaar afscheid nam. Hij werd begin dit jaar opgevolgd door jonkheer mr. F.J.M.I. van Rijckevorsel van Kessel.
Naast adviezen voor wapens voor gemeenten, emblemen voor de Krijgsmacht en gemeentevlaggen, is de Raad als adviseur betrokken bij twee al langer lopende adelszaken. Het betreffen een verzoek tot geslachtsnaamwijziging en een verzoek tot inlijving. Het eerstgenoemde gaat over de zaak De Bourbon de Parme, waarover AiN al vaker berichtte.
Verder heeft de Raad in 2016 twee keer zijn goedkeuring uitgesproken over de opvolging in een titel: bij een aantal Nederlandse adellijke geslachten heeft de ‘Chef de Famille’ een hogere titel dan de overige leden. Deze titel vererft volgens recht van eerstgeboorte. Zo overleed afgelopen jaar Eugène ridder de Stuers (1934-2016). De familie De Stuers is één van de zeven families binnen de Nederlandse adel met de titel ridder en bij deze familie vererft deze bij eerstgeboorterecht, terwijl de overige leden het predikaat jonkheer/jonkvrouwe hebben. Aangezien de overledene ongehuwd en kinderloos was, is zijn jongere broer hem nu opgevolgd als 6e drager van deze titel.
De Raad gaf in 2016 een positief advies voor de benoeming van B. F. baron van Verschuer tot coadjutor van de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht. Verder werden er verklaringen van admissie aan de Souvereine Militaire Orde van Malta, Afdeling Nederland, verstrekt ten behoeve van T.J.M. baron van Hövell tot Westervlier en Wezeveld, P.H.M. baron van Hövell van Wezeveld en Westerflier en P.P. E.M. baron van Voorst tot Voorst als ridders van Eer en Devotie. Daarnaast was er eenzelfde verklaring voor jonkvrouwe C.G.I.C.M. van Weede, maar dan als dame van Eer en Devotie.
Onder de aanwinsten valt het adelsdiploma op, dat in 1874 aan jonkheer Herman Hendrik Röell verleend werd, die toen de titel baron bij eerstgeboorte kreeg. Het werd door jonkheer C.W.A.A. Röell aan de Raad geschonken.
Afb. Amber Brantsen. Foto met dank aan NOS/Stefan Heijdendael.
Amber Brantsen (1989) studeerde bestuurskunde en was gedurende een aantal jaren werkzaam bij een regionale radio-omroep. Zij maakte voor het eerst kennis met de NOS toen zij daar in 2014 stage liep op de binnenlandredactie. In 2015 werd zij werkzaam bij NOS op 3 bij NPO 3FM en FunX, tot zij vorig jaar co-host werd bij NOS Radio 1 Journaal. In augustus van dit jaar volgt zij Rik van de Westelaken op als vaste presentator van het NOS Journaal.
Amber Brantsen stamt uit de Arnhemse regentenfamilie Brantsen, die eeuwenlang tot de toonaangevende families van deze stad behoorde. Haar voorvader mr. Derk Willem Gerard Johan Hendrik baron Brantsen (1801-1851) werd in 1828 in de Nederlandse adel verheven met de titel van baron bij eerstgeboorte. Amber behoort zelf tot een niet-adellijke tak van deze familie die nog voortbloeit, terwijl de adellijke tak in de jongste generatie niet meer in de mannelijke lijn vertegenwoordigd is. Over haar nieuwe baan zegt zei: “Soms komen dromen van kleine meisjes uit. Vandaag was zo’n dag” en “Ik vind het een enorme eer om het harde werk van mijn collega’s te mogen presenteren. Tot nu toe was dat altijd op de radio en ik kijk er ontzettend naar uit televisie daaraan toe te voegen.”
Afb. 1. Doorwerth, een kasteel als uit een sprookjesboek met torens, tinnen en transen.
Op Tweede Pinksterdag zijn in heel Nederland vele kastelen en buitenplaatsen opengesteld in het kader van deze jaarlijkse Dag van het Kasteel. In de provincie Gelderland zijn 17 kastelen en buitenplaatsen te bezichtigen, die een mooi beeld bieden van het rijke leven van de Gelderse adel door de eeuwen heen. Wie bijv. nog niet eerder op kasteel Doorwerth was, moet hier zeker eens gaan kijken.
Afb. 2 en 3. Magisch licht als op een schilderij van Vermeer in de torenkamer en de traptoren.
Doorwerth heeft een lange geschiedenis met kleurrijke verhalen en was eigendom van adellijke geslachten als Van Dorenweerd, Van Homoet, Schellart van Obbendorf, Von Aldenburg en Bentinck. In de 19e eeuw ontfermde een baron Van Brakell zich over het kasteel en restaureerde het groots. Zijn nakomelingen verkochten het weer en hierna zette de neergang weer in, tot de militair en historicus Frederic Adolph Hoefer (1850-1938), die met een barones Van Heemstra gehuwd was, zich het lot van het kasteel aantrok en er het artilleriemuseum in ondergebracht werd. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ging het kasteel bijna ten onder, maar een grootscheepse restauratie en herbouw maakt dat Doorwerth er nog steeds uitziet, zoals een kasteel er moet uitzien: met een slotgracht, een voorburcht, torens, tinnen en transen.
Kijk voor meer informatie over opengestelde kastelen in deze provincie of voor opengestelde kastelen bij u in de buurt op www.dagvanhetkasteel.nl.
Afb. 1. 19 kastelen en buitenplaatsen doen dit jaar in Overijssel mee, waarvan er hier een aantal te zien is. Foto’s met hartelijke dank aan www.dagvanhetkasteel.nl.
Op Tweede Pinksterdag zijn in heel Nederland vele kastelen en buitenplaatsen opengesteld in het kader van deze jaarlijkse Dag van het Kasteel. In de provincie Overijssel doen dit jaar 19 kastelen en buitenplaatsen mee, waarvan vele nog in particulier bezit zijn, zoals Huis Den Berg in Dalfsen van de baronnen Van Dedem en het Nijenhuis in Diepenheim van de graven Schimmelpenninck, waar op deze dag vrij in het omringende landschappelijke park gewandeld kan worden.
Afb. 2 en 3: twee ansichtkaarten van voor de Eerste Wereldoorlog van Den Berg in Dalfsen en het Nijenhuis in Diepenheim. Ansichtkaart part. coll.
Kijk voor meer informatie over opengestelde kastelen in deze provincie of voor opengestelde kastelen bij u in de buurt op www.dagvanhetkasteel.nl.
Afb. Het portret van Edzard Jacob Tjarda van Starkenborgh met achter hem het grote familieportret, waarop hij prominent, iets links van het midden, staat afgebeeld. Foto met hartelijke dank aan landgoed Verhildersum.
Het was een bliksemsnelle en succesvolle publieksactie van Verhildersum en met de steun van onder meer de Vereeniging Rembrandt en dankzij vele spontane giften is het portret van Edzard Jacob Tjarda van Starkenborgh (1657-1716) door Martinus van Grevenbroeck teruggekeerd naar deze borg, waar het ooit hing. Afgelopen zaterdag vond de officiële overdracht plaats, waarbij de heer Gerrit Alssema, directeur van landgoed Verhildersum, zijn grote dank uitsprak voor de vele, snelle toezeggingen. Het portret heeft in afwachting van een restauratie een voorlopige plek gekregen. Bijdragen voor deze restauratie zijn nog steeds van harte welkom en via www.verhildersum.nl/nl/museum/edzard-komt-thuis/ leest u meer hierover. Op de foto staat het portret van Edzard Jacob in de grote zaal van Verhildersum met op de achtergrond het grote familieportret, waarop hij ook staat afgebeeld met zijn ouders en de rest van het gezin. De ouders van Edzard, Allard Tjarda van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant, lieten zich op dit enorme familieportret met hun tien levende kinderen afbeelden. Hun reeds overleden kindertjes zweven als engeltjes in de lucht en houden de familiewapens Tjarda van Starkenborgh en Clant vast. Het portret bleef eeuwenlang in het bezit van het adellijke geslacht Tjarda van Starkenborgh tot het aan Verhildersum geschonken werd.
Ook benieuwd naar Edzar Jacob en bezoekmogelijkheden aan de borg Verhildersum? Kijk dan op www.verhildersum.nl.
