Afgelopen dinsdag promoveerde Sophie Reinders op het onderwerp ‘Vriendenboekjes van adellijke vrouwen 1575-1640’. Tegelijk verscheen haar onderzoek in boekvorm: ‘De mug en de kaars’. Haar onderzoek kreeg grote aandacht in de media door de overeenkomsten met facebook nu. AiN sprak Sophie Reinders op slot Doddendael. Op dit kasteel woonde Walraven van Stepraedt, één van de adellijke dames uit haar onderzoek. In het komende magazine van AiN staat een uitgebreid interview met Sophie met daarbij foto’s van slot Doddendael. Hier alvast een voorproefje.

De zaal waarin wij elkaar spreken, is tegenwoordig een geliefde locatie voor huwelijken en partijen. De oude balken, de grote schouw en de Van Stepraedt portretten brengen je terug in een andere tijd. Had zij eigenlijk zelf in die tijd willen leven? “Dat vind ik een moeilijke vraag, omdat de bewegingsvrijheid van vrouwen een stuk minder groot was dan vandaag de dag. Maar als ik dan toch iets moet noemen: doe mij dan maar een groot kasteel met veel boeken en hoekjes om in te lezen.”

Het bijzondere onderwerp kwam op haar pad door haar promotor: “Hij wist van het bestaan van deze bron en wilde graag dat iemand zich daar eens een aantal jaar in vast zou bijten. Die vastbijter werd ik. Over vrouwenalba was nog maar weinig bekend, ze zijn ontzettend lastig te ontcijferen. Er werd heel slordig en door elkaar geschreven in allerlei talen en dialecten. Ik vond bovendien tijdens mijn onderzoek nog een aantal alba waarvan we het bestaan nog niet wisten.

Eén van de dingen die haar verraste tijdens haar onderzoek was dat vrouwenalba veel interessanter zijn, dan lang werd aangenomen: “Vrouwenalba zijn gevuld met grotendeels ‘tweedehands materiaal’: citaten uit de bijbel, liedjes die we ook uit andere bronnen kennen, standaardversjes en spreuken en tekeningen die men natekende uit gedrukte werken. Deze onoriginele bijdragen komen onpersoonlijk en clichématig over. Uit mijn onderzoek is duidelijk geworden dat in de vriendenboekje ‘tweedehands materiaal’ heel specifiek en persoonlijk kon worden ingezet. Vooral wanneer we de alba in samenhang bestuderen, zien we allerlei patronen en persoonlijke boodschappen opduiken.”

Als 21e-eeuwers kunnen we zelfs nog iets leren van deze vriendenboekjes, zegt Sophie: “Ik vind het mooi hoe de inscribenten in de boekjes het decorum in acht nemen: ze zijn zich zeer bewust van het feit dat ze niet precies weten wie hun bijdrage aan een album nog onder ogen krijgt, het is immers een semi-publiek medium. Ik vind dat wij daar wel iets van kunnen leren: denk goed na over wat je op sociale media plaatst en houd het als het even kan vriendelijk en positief.”

En met wie van de dames in haar onderzoek heeft ze de sterkste band gekregen? “Rutghera van Eck. Haar boekje is een van de minst mooie, maar bevat meer dan 500 bijdragen. Omdat zij ook na haar huwelijken (ze trouwde drie keer) haar album is blijven bijhouden heeft het verschillende lagen gekregen: eerst een verzamelfase en daarna kwam daar een herinneringslaag overheen te liggen. Ze was bovendien binnen haar mogelijkheden een heel zelfstandige vrouw. Dat weten we onder andere dankzij een overgeleverd procesdossier over de ruzie die zij had met haar schoonvader over de verdeling van de erfenis van haar overleden echtgenoot waarin ze heel fel voor zichzelf opkwam. Met Rutghera zou ik graag eens een kop koffie drinken.”

Link naar bestelmogelijkheid van ‘De mug en de kaars’: www.vantilt.nl/boeken/de-mug-en-de-kaars/.

Benieuwd naar het hele interview? Word donateur van AiN en ontvang zes keer per jaar het digitale magazine boordevol informatie.
De Stichting Adel in Nederland heeft als doel het digitaal aanbieden van informatie over adel in Nederland in de ruimste zin. Voor € 17,50 per jaar kunt u donateur worden, ontvangt u zes keer per jaar het digitale magazine en steunt u ons in onze werkzaamheden. AiN heeft de cultuele ANBI-status en daardoor kunt u als donateur bij de opgave voor de inkomstenbelasting giftenaftrek krijgen. Meer weten en opgeven als donateur? Stuur dan een mail naar nieuwsbrief@adelinnederland.nl.