Ridders van Gelre terugkijken: op bezoek bij de nakomelingen van de Hertogen van Gelre

In dit heerlijk chauvinistische geschiedenisprogramma door Ridder René Arendsen en Ridder Bas Steman van Omroep Gelderland wordt op aansprekende wijze de geschiedenis van Gelderland tot leven gebracht. Gisteravond gingen de Ridders, in de laatste aflevering van dit seizoen, op bezoek in Beieren op kasteel Thurnstein bij Otto Graaf Basselet de la Rosée, wiens moeder een Gravin Von Geldern-Egmont was – een rechtstreekse nakomelinge van de Hertogen van Gelre.

https://www.youtube.com/watch?v=IbdoPEUJDxM

Hertog van Gelre
De provincie Gelderland was tot in 1543 het onafhankelijke Hertogdom Gelre en de laatste drie Hertogen stamden uit het Huis Egmond: Arnold van Egmond, Hertog van Gelre (1410-1473), Adolf van Egmond, Hertog van Gelre (1438-1477) en Karel van Egmond, Hertog van Gelre (1467-1538). Laatstgenoemde overleed kinderloos en dit leidde uiteindelijk tot het einde van de zelfstandigheid van het hertogdom en Gelre werd ingelijfd bij de Habsburgse Nederlanden. De laatste regerende Hertog had echter een halfbroer: Reinier bastaard van Gelre. Deze werd geboren uit een relatie van Adolf van Egmond, Hertog van Gelre met een onbekende vrouw. Als bastaardzoon van de Hertog werd hij tot de adel gerekend en als Reinier van Gelder maakte hij carrière en werd drost van de Veluwe en stadhouder van het Overkwartier. Door zijn huwelijk in 1503 met de adellijke Aleid Schenk van Nijdeggen, die erfgename van Arcen was, vestigden zijn nakomelingen zich op kasteel Arcen in Limburg en hiervan bleven zij eigenaar tot de verkoop in 1779.

Afb. 1. De crew van Ridders van Gelre met tweede en derde van links Otto Graaf Basselet de la Rosée en echtgenote Helene Gravin Strachwitz von Gross-Strauche und Camminetz.
Afb. 1. De crew van Ridders van Gelre met tweede en derde van rechts Otto Graaf Basselet de la Rosée en echtgenote Ilona Gravin Strachwitz von Gross-Strauche und Camminetz. Foto met hartelijke dank aan Omroep Gelderland.

Graaf von Geldern-Egmond en von Geldern-Egmont
In 1790 werd aan deze tak de grafelijke titel verleend en de familie vestigde zich in Duitsland, waar deze zich in tweeën splitste: de oudste tak heet sinds 1875 Von Geldern-Egmond (en uit deze tak leven nog steeds nakomelingen voort), terwijl de jongere tak sinds 1871 Von Geldern-Egmont heet. Deze laatste tak woonde vanaf 1836 op kasteel Thurnstein in Beieren en dit kasteel blijkt een schatkamer te zijn vol Gelderse geschiedenis: portretten van de Von Geldern-Egmonts, porselein, zilver en archiefstukken. De huidige bewoner is dagelijks omringd door deze familiegeschiedenis en is zich nog steeds zeer bewust van zijn Gelderse roots.

Graaf van Egmond
Naast de Hertogen van Gelre kende de familie Egmond ook een grafelijke tak, met als bekendste telg Lamoraal Graaf van Egmond (1522-1568). Hij was een tijdgenoot van Willem van Oranje en werd samen met de Graaf Van Horne door Alva vanwege hun aandeel in het verzet tegen de Spaanse overheersing op de Grote Markt van Brussel onthoofd. Deze tak stierf in 1707 in de mannelijke lijn uit met Procopius Frans 10e Graaf van Egmond (1664-1707), die de achterachterkleinzoon van Lamoraal Graaf van Egmond was.

Afb. 2. Binnenkijken in kasteel Thurnstein vol met Gelderse geschiedenis.
Afb. 2. Binnenkijken in kasteel Thurnstein vol met Gelderse geschiedenis. Foto met hartelijke dank aan Omroep Gelderland.

Graaf van Buren en Leerdam
Een zijtak van de Graven van Egmond kreeg in 1492 de titels Graaf van Buren en Leerdam. De laatste nakomelinge uit deze tak was Anna van Egmond Gravin van Buren en Leerdam (1533-1558), die met Willem van Oranje in het huwelijk trad. Deze graafschappen vererfden op de Oranjes en de naam Van Buren wordt bij gelegenheid nog weleens gebruikt als de Oranjes incognito willen zijn. De laatste keer was dit in 1986, toen Koning Willem-Alexander onder de naam W.A. van Buren de Elfstedentocht schaatste.