Op het sfeervolle kerkhof bij de Dorpskerk van Wassenaar staat tegen de zijkant van de kerk een fraai grafmonument, waaronder zich een grafkelder bevindt van de familie Van Wassenaer Obdam. Hier het bijzondere verhaal waarom deze grafkelder leeg is.

Sophie Wilhelmine des H.R. Rijksgravin van Wassenaer Obdam née barones van Heeckeren van Kell (1772-1847) was een dochter van Jacob Derk Carel van Heeckeren, heer van Ruurlo, Lichtenberg, Engelenburg en Kell, en Johanna Juliana van Wassenaer. Zij was 35 jaar oud toen zij in 1808 in het huwelijk trad met de 38-jarige Jacob Unico Wilhelm des H.R. Rijksgraaf van Wassenaer Obdam, baanderheer van Wassenaar en Zuidwijk, vrijheer van Lage, heer van Twickel, Obdam, Spierdijk, Wognum, Hensbroek, Kernheim, Weldam en Olidam (1769-1812). Hij was reeds twee keer eerder gehuwd geweest met eerst Adriana Margaretha Clifford (1772-1797) en vervolgens Margaretha Helena Alewijn (1776-1802). Uit dit tweede huwelijk werd een dochter geboren: Maria Cornelia gravin van Wassenaer (1799-1850).

Het derde huwelijk kwam ongetwijfeld mede voort uit de wens om een zoon te krijgen en om zo de tak Obdam van het geslacht Van Wassenaer te kunnen voortzetten, Vier jaar later kwam Jacob Unico Wilhelm echter te overlijden, waarmee deze tak in de mannelijke lijn uitgestorven was.

De douairière gravin Sophie Wilhelmine kreeg vervolgens de zorg voor haar 12-jarige stiefdochter, die een begeerde erfdochter was vanwege haar grote fortuin. In 1826 werd zij grootmeesteres van Koningin Wilhelmina van Pruisen, echtgenote van Koning Willem I, en Prinses Marianne. Enkele jaren later werd zij grootmeesteres van Koningin Anna Paulowna. In 1831 werd er een geschikte huwelijkspartner gevonden voor haar stiefdochter, die inmiddels tweeëndertig jaar oud was. Het werd haar neef, de 21-jarige mr. Jacob Dirk Carel baron van Heeckeren (1809-1875), waardoor het Van Wassenaer Obdam fortuin uiteindelijk zou vererven op de Van Heeckerens.

In 1847 kwam Sophie Wilhelmine op 74-jarige leeftijd te overlijden: ‘Heden overleed alhier de Hoog Geborene Vrouwe Douairière Gravinne van WASSENAER, Geboren Baronesse van HEECKEREN van KELL, Groot-Meesteresse van H.M. de Koningin. ’s Gravenhage , 1 Januarij 1847’. Inmiddels was het verbod op begraven in kerken ingegaan en Sophie Wilhelmine kon daarom niet bijgezet worden bij haar echtgenoot in de grafkelder Van Wassenaer Obdam in de Grote of Sint-Jacobskerk in Den Haag.

Er werd naast de dorpskerk van Wassenaar een nieuwe grafkelder aangelegd met daarop staande tegen de zijmuur van de kerk een imposant, tempelvormig grafmonument, bekroond met een timpaan met daarop afgebeeld een slang, die symbool staat voor leven en dood. Deze bijt zichzelf in de staart en dat symboliseert de vergankelijkheid in de oneindige kringloop van het leven. Links en rechts staan twee urnen afgebeeld, die symbool staan voor rouw. Het hart van het monument wordt gevormd door een wit marmeren stèle met daarop het familiewapen Van Wassenaer Obdam met daaronder de familiespreuk MUTANDO NON MUTOR – alles verandert, maar door mee te veranderen, blijf ik dezelfde.

Op de zerk die de grafkelder afdekt, is een tekst aangebracht, waarin de gravin douairière wordt herinnerd als EEN VROUW DIE RYK VAN CHRISTEN DEUGD was en DER ARMEN TOEVLUGT WAS IN NOODEN. Zij was, vanwege haar schenkingen, DER WEDUWEN TROOST en DER WEEZEN VREUGD. Daarna richt het opschrift zicht rechtstreeks tot de bezoekers van dit graf: VRAAGD GY DIE DIT GESCHRIFT ZULT LEZEN/OP DEZEN ZERKSTEEN WANDELAAR/WIE MAG DIE EEDLE VROUWE TOCH WEZEN/ZY WAS GRAVIN VAN WASSENAAR.

In 1850 werd in deze grafkelder haar stiefdochter Maria Cornelia gravin van Wassenaer bijgezet en aan haar werd het volgende grafschrift opgedragen:

Op de Hoogwelgebooren Mevrouw van
Heeckeren Wassenaer
De laatste telg der Wassenaers
Rust onder deze Zerk
Eert haar gedacht’nis wandelaars!
Want weldoen was haar werk
Geen rijkdom, glans of eer verblindde
Het oog der eedle Vooren
Aan den deugd die zij beminde
Bleef steeds haart hart gebooren
Haar naam zal daarom blijven leven
Bij het laatste nageslacht
Haar vorm op aller tongen zweven
Zoo lang men vroomheid acht.

Overigens was zij niet de laatste Van Wassenaer, maar de laatste van de tak Van Wassenaer Obdam en de familie Van Wassenaer leeft nu nog steeds voort.

Eigenlijk zou de weduwnaar mr. Jacob Dirk Carel baron van Heeckeren in deze grafkelder ook zijn rustplaats hebben moeten vinden, maar hij hertrouwde in 1852 Isabelle Antoinette barones Sloet van Toutenburg (1823-1872) en kreeg met haar drie kinderen. Om ruimte te bieden voor latere generaties werd er een aantal meters verderop voor de oude grafkelder een nieuwe grafkelder gesticht en de stoffelijke resten van Sophie Wilhelmine en Maria Cornelia werden hierin opnieuw bijgezet. En zo bleef tegen de zijkant van de Dorpskerk in Wassenaar een leeg graf achter met een imposant grafmonument, dat herinnert aan een ‘eedle vrouwe’, die een weldoenster was voor weduwen en wezen.

Niet alleen nu met Pasen, maar ook in de rest van het jaar zijn deze kastelen meer dan de moeite waard om een bezoek aan te brengen! Deze tien kastelen behoren tot de Vrienden van de stichting Adel in Nederland en daarom brengen wij u deze graag onder de aandacht!

Alle tien behoren zij tot het unieke adellijke erfgoed van Nederland en vertellen niet alleen het verhaal van adellijke wooncultuur en representatie in vorige eeuwen, maar ook over het leven downstairs.

Kasteel Rosendael is één van de zeven opengestelde kastelen van Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). Rosendael kwam in 1977 als legaat van Willem Frederik Torck baron van Pallandt (1892-1977) in het bezit van GLK en die restaureerde huis en park, met daarin de beroemde Bedriegertjes, zorgvuldig. Het kasteel is zó ingericht alsof de familie Van Pallandt even weg is. Het kasteel en het park zijn te bezoeken – net als de zes andere opengestelde kastelen van GLK. Kijk voor meer informatie hierover op https://www.glk.nl/7-kastelen-beleven

In de 17^e eeuw woonde hier het adellijke geslacht Van Arnhem dat het middeleeuwse kasteel verbouwde tot een aangenaam landpaleis met vorstelijk aangelegde tuinen. Ter herinnering aan de verbouwing werd een gevelsteen ingemetseld met het jaartal 1616 en de tekst TANDEM E SPINIS ROSA – uiteindelijk groeit er uit de doornen een roos.

Op Goede Vrijdag worden er in de Dominicanenkerk in Zwolle twee kale houten kruisen binnengedragen en vooraan in de kerk bij een derde opgericht. Tijdens de dienst kunnen de kerkgangers hier hun meegebrachte bloemen neerleggen. Het doet mij ieder jaar weer denken aan de belofte verwoord op de gevelsteen in kasteel Rosendael – uiteindelijk groeit er uit de doornen een roos.

Wij wensen u goede Paasdagen toe!

Op zaterdag 19 april 13.30 uur geeft André Buwalda een (gratis!) lezing over Zwanendriften & Zwanenhalsbanden in de Gysbert Japicx-seal van Tresoar in Leeuwarden.

Vanaf de middeleeuwen zijn er al zwanendriften in Europa, die gewoonlijk waren voorbehouden aan de grote machthebbers en heerlijkheden. Friesland had hierop, zoals wel vaker, een uitzonderingspositie. Veel dorpen en states hadden hier het recht op het houden van zwanen op en buiten hun eigen grond. Met aangebrachte zwanenmerken kon het eigendom worden aangetoond. Daarnaast waren mooi versierde zwanenhalsbanden ook een uitstekend middel om uiting te geven aan je status. Toen de Friese adel steeds meer Friesland verliet, of uitstierf, ging het ook bergafwaarts met de zwanendriften. Toch hebben enkelen het nog lang volgehouden, totdat het wettelijk verboden werd in 2016. De zwaan is hierdoor eeuwenlang een symbool voor de adel geweest en een dankbaar onderwerp voor een lezing met veel afbeeldingen.

Tegenwoordig geniet huis Clingendael bekendheid door het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen, dat hier gevestigd is, maar tot in 1968 werd het particulier bewoond. Clingendael werd in 1804 door de vermogende Willem Joseph baron van Brienen (1760-1839) gekocht. De familie bewoonde daarnaast in latere jaren een stadspaleis op het Lange Voorhout, het huidige Hotel Des Indes. Het park werd door de bekende tuinarchitect J.D. Zocher ontworpen en freule Daisy, de achterkleindochter van baron Van Brienen, verrijkte het geheel met een oud-Hollandse tuin en een Japanse tuin.

Onlangs verscheen dit boek over ridderhofstad Hindersteyn, één van de kastelen aan de Langbroekerdijk in Utrecht, die voor de meeste mensen onbekend is, maar waar steeds meer mensen een kijkje komen nemen tijdens de jaarlijkse Open Tuindagen. Dit boek biedt nu in woord en zeer fraai beeld voor iedereen de mogelijkheid om Hindersteyn beter te leren kennen, waarbij er (heel bijzonder!) uitgebreid aandacht is voor wat er nu bij komt kijken om het huis en de tuinen in stand te houden.

De 700 jaar oude ridderhofstad is in het verleden eigendom geweest van adellijke families als Van Zuylen van Nijevelt en De Wijkerslooth de Weerdesteyn. In 1972 werd Hindersteyn gekocht door Antonius Franciscus Geytenbeek en met de komst van deze familie is een nieuwe bloeiperiode voor het huis en de tuinen aangebroken. Met grote liefde voor dit unieke culturele erfgoed (er zijn niet heel veel kastelen in neogotische stijl in Nederland) heeft de familie Geytenbeek het kasteel gerestaureerd en passend ingericht. Bijzonder hierbij is dat de bewoners, met veel gevoel voor traditie, door aankoop op veilingen ook spullen hebben weten te verwerven, die afkomstig zijn van andere kastelen en zo niet alleen het interieur verrijken, maar tegelijk ook een verhaal vertellen.

In tegenstelling tot vorige eigenaren, die het huis meestal niet permanent bewoonden, doet de familie Geytenbeek dit wel en dit heeft er voor gezorgd dat niet alleen het huis, maar ook de tuinen tot nieuwe bloei zijn gekomen. Hiermee zet de familie een eeuwenoude traditie voort, waarbij huis en tuinen een eenheid vormen en bedoeld zijn om de bezoekers visueel te laten genieten van alles wat bij een buitenplaats hoort. Zo werd er een slangenmuur gebouwd, waar leifruit tegen aan kon groeien, er werden historische kassen geplaatst, waar tegenwoordig romantisch in gedineerd kan worden, er kwam een fontein en er werden veel fraaie tuinelementen ingebracht, waarbij bv. de twee sfinxen iedere bezoeker de eerste keer weten te verrassen.

De meeste boeken over kastelen en buitenplaatsen vertellen alleen het historische verhaal, maar dit boek gaat veel verder: het vertelt over het restauratieproces van het huis en het inrichten, over hoe de tuinverfraaiingen tot stand zijn gekomen en ook wat er nu gedaan wordt om alles in stand te houden. Zo zijn er de jaarlijkse Open Tuindagen en is er de mogelijkheid om hier je huwelijk te houden, waarbij het huis en de tuinen het arcadische decor voor de mooiste dag van je leven zorgen. Hierbij is de inzet van de zesendertig vrijwilligers onmisbaar. Zij zorgen er met grote inzet en liefde voor dat Hindersteyn blijft zoals het nu is geworden: een lust voor het oog, waar het goed is om te vertoeven! Noteer daarom nu alvast de Open Tuindag op zondag 31 augustus!

Benieuwd naar dit boek (aanrader!) met 240 pagina’s vol met fraaie foto’s van het kasteel, het interieur en de tuinen? Kijk dan voor meer informatie en bestelmogelijkheid op Hindersteyn, het verhaal – Hindersteyn

In Museum Panorama Mesdag in Den Haag is t/m 31 augustus een overzichtstentoonstelling te zien van kunstenaar Scarlett Hooft Graafland getiteld ‘Mesmerizing’. Het toont een brede selectie kunstwerken, inclusief haar nieuwste werk.

Jonkvrouwe Scarlett Hooft Graafland (1973) volgde opleidingen in Groningen, Den Haag, Jeruzalem en New York. Voor haar foto’s reist zij het liefste naar plekken met nog intacte culturen. Pas ter plaatse bedenkt ze wat ze wil fotograferen. Hier improviseert ze met materialen en situaties. Ze vindt dat het landschap een verhaal vertelt en met haar foto’s probeert ze daar grip op te krijgen. Haar werk ziet ze veel eerder als sculpturen dan als fotografie. Samen met inwoners van een gebied, waar ze soms maanden verblijft, ensceneert ze objecten en legt met foto’s sculpturale performances vast.

Link naar de website van Museum Panorama Mesdag: https://panorama-mesdag.nl

Vorig jaar kocht de stichting Adel in Nederland op een veiling een 19e-eeuws foto-album van de uitgestorven adellijke familie De Senarclens de Grancy (zie: Bijzonder aankoop AiN: 19e-eeuws foto-album De Senarclens de Grancy – Adel in Nederland). Hierbij zat ook een aantal losse foto’s, waarvan deze er één is. Het betreft Catharina Henrica Bloijs van Treslong née Jongsma (1855-1944), douairière jonkheer Johan Pieter Bloijs van Treslong.

In de winter van 1921 verbleef de douairière in het Franse Menton aan de Côte d’Azur, die geliefd was bij de Europese elite, vanwege het aangename klimaat – en blijkbaar rekende de douairière zich hiertoe. Daar stond op de boulevard fotograaf A. Migret, die de douairière met adellijke allure fotografeerde: in gedistingeerd zwart, met hoed, handtas, parasol en een pelerine van bont om haar schouders. Deze foto kon, volgens de opdruk op de achterzijde, als ‘carte postale’ verstuurd worden of aan vrienden als geschenk gegeven te worden. En dat heeft zij, blijkbaar, volgens het achterschrift ook gedaan.

In het komende magazine van de stichting Adel in Nederland (AiN) komt haar verhaal te staan, dat inmiddels uitgezocht is. Donateurs van AiN ontvangen dit digitale magazine drie keer per jaar in hun mailbox. Ook u kunt dit ontvangen als u voor 17,50 euro per jaar donateur wordt. Mail voor meer informatie naar: info@adelinnederland.nl.

Op haar instagramaccount deelde zangeres Trijntje Oosterhuis een filmpje van de Ladies of Soul, die backstage Koningin Máxima mochten ontvangen samen met haar beste vriendinnen Samantha Maria van Welderen barones Rengers née Deane en Valeria Delger.

Valeria Delger was één van de bruidsmeisjes bij het huwelijk van Koningin Máxima en Samantha Deane was één van de getuigen voor haar bij het kerkelijk huwelijk. In 2003 werd zij één van de meters bij de doop van Prinses Catharina-Amalia en een jaar later huwde zij Willem Frederik van Welderen baron Rengers.

De familie Rengers behoort tot de oudste overgebleven adellijke geslachten uit Groningen en de stamreeks gaat terug tot voorvader Ditmar Rengers, die in 1353 genoemd werd als burgemeester van Groningen. Door het huwelijk van Siuck Gerrolt Juckema van Burmania Rengers, heer van Camminghaburg en Oosterbroek (1713-1784) met Odilia Amelia des H.R. Rijksgravin van Welderen (1723-1788) werden deze namen uiteindelijk met elkaar verbonden. Haar familie stierf uit en hun tweede zoon kreeg de familienaam van zijn moeder toegevoegd om deze te laten voortbestaan.

De overgrootmoeder van Willem Frederik van Welderen Rengers, Marie Amélie van Welderen barones Rengers née Hoevenaar (1854-1932) kocht in 1910 het landgoed en het huis ’t Relaer in Raalte en de familie Van Welderen Rengers woont hier nog steeds. Het verhaal over het huis ’t Relaer kunt u hieronder lezen.