Kasteel Middachten is sinds 1190 familiebezit en is sindsdien nooit verkocht, maar altijd vererfd. De huidige eigenaar, Franz Graaf zu Ortenburg, is de 25e heer van Middachten. In de serie Langs de IJssel op NPO 1 van MAX brengt Huub Stapel onder meer een bezoek aan kasteel Middachten en spreekt daar de huidige eigenaar Franz Graaf zu Ortenburg. Hij behoort tot de Duitse adel en erfde het kasteel van zijn moeder Isabelle Adrienne gravin Aldenburg Bentinck (1925-2013).

Link naar deze aflevering online https://www.npostart.nl/langs-de-ijssel/POW_05676405

Link naar de website van kasteel Middachten met informatie over bezoekmogelijkheden en de workshops & lezingen die er over quilts gegeven worden: www.middachten.nl.

Frederik Edward ridder Huyssen van Kattendijke, geboren Singapore 28 augustus 2023, zoon van Hugo ridder Huyssen van Kattendijke en Lucinda Claire (‘Lucy’) Huyssen van Kattendijke née Turnbull.

Guusje Catharina Annette Koopman, geboren Rotterdam 30 augustus 2023, dochter van Bernardus Willem (‘Ben’) Koopman en jonkvrouw Celeste Catharina Boddaert.

De Fraeylemaborg in Slochteren ligt even ten oosten van Groningen en is voor de meesten een onbekende parel. Huis en park zijn in alle jaargetijden de moeite waard om te bezoeken en het interieur brengt je terug in andere tijden. Het huis werd in de afgelopen eeuwen door opeenvolgende geslachten bewoond en de laatste familie die het in oude stijl bewoonde, was het geslacht Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren. Het huis is nu zó ingericht alsof het nog bewoond is.

Voor meer informatie over bezoekmogelijkheden en activiteiten zie https://fraeylemaborg.nl/

De laatste bewoonster was Geertruida Hermanna Louisa Christina (‘Louise’) Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren (1915-2008), die hier na het overlijden van haar echtgenoot jonkheer drs. François Willem Peter Marie van Panhuys (1914-1969) met haar drie dochters, de jonkvrouwen Kitty, Mieke en Ulla van Panhuys, kwam wonen. Uiteindelijk werd besloten de borg te verkopen, toen de lasten te hoog werden en de borg werd een museum. Louise ging met haar tweede echtgenoot Jan Leendert Groenveld wonen op Het Hoge Huys, dichtbij de borg, maar bleef als laatste borgvrouwe betrokken bij het huis en het omringende landgoed.

In het filmpje hieronder haalt zij herinneringen op aan haar leven op Fraeylemaborg, samen met haar dochter jonkvrouwe Mieke van Panhuys – herinneringen over een leven enerzijds in eenvoud, waar koffie ‘s morgens als luxe werd beschouwd en dus niet gedronken werd, maar anderzijds ook met personeel en een Zwitserse kinderjuffrouw. Deze at gedurende haar acht jaar lange verblijf op de borg de voorgeschotelde spinazie zonder klagen, want dat deed je niet. Als je als kind aanmerkingen maakte, kreeg je meteen een dubbele portie, dus hield je je wel stil, aldus de borgvrouwe over haar jeugd op Fraeylemaborg.

Volgende week zondag 3 september staan de poortdeuren van Ridderhofstad Hindersteyn in Langbroek open voor belangstellenden. De 700 jaar oude ridderhofstad is in het verleden eigendom geweest van adellijke families als Van Zuylen van Nijevelt en De Wijkerslooth de Weerdesteyn en is nu in het bezit van het geslacht Geytenbeek, dat het huis en de tuinen met veel zorg en liefde tot nieuwe bloei heeft gebracht. Er is volop de gelegenheid om te genieten van de moestuin met zijn monumentale kassen, bloementuin en fruitkooi. Het park met de kenmerkende slangenmuur, de doolhof én labyrint maken deel uit van het historische complex.

De open tuindag wordt sinds 1992 ieder jaar in juli georganiseerd. Op zondag 3 september zijn de tuinen geopend tussen 10.00 en 17.00 uur. De entree is € 9,00 per persoon inclusief koffie/thee/fris en (citroen)taart. Alleen PIN betaling mogelijk! De opbrengst van deze dag komt ten goede aan Stichting tot behoud Ridderhofstad Hindersteyn. Deze stichting levert een belangrijk aandeel in het onderhoud van tuin en moestuin, die onderhouden wordt door 35 vrijwilligers.

Honden zijn helaas niet toegestaan. De bijenkraam en de kippenkraam zijn aanwezig en er is o.a. verkoop van bloemboeketten, stekken en producten uit de moestuin. Dit jaar is in de oranjerie een presentatie van schilderijen van Bert Dekker uit Bunnik (http://www.bertskunst.nl) met expressionistisch werk vn het landschap van het Kromme Rijn gebied.

De open tuindag is dé gelegenheid bij uitstek om te dwalen door de mooie tuinen. Ook al bent u niet de enige bezoeker, toch zijn er vele plekjes om rustig te mijmeren en te staren over bv. een sappig weiland met wat koeien erin. U kunt ook gezellig zitten op één van de vele tuinbankjes in het park. Menig fotograaf komt op deze dag foto’s maken, want daar leent de tuin zich natuurlijk prima voor. Voor de gelegenheid is een aantal vrijwilligers aanwezig dat vragen kan beantwoorden en wordt er door hen een speciale rondleiding verzorgd door de tuinen.

Er heerst een gemoedelijke sfeer en u komt gemakkelijk in contact met andere tuinliefhebbers. Het gazon naast de Oranjerie is omgetoverd  tot een gezellig terras waar het goed toeven is.

Let op: betaling alleen met PIN bij de poort. De entree en de koffie/thee/fris met taart worden in 1 transactie met u via een PIN betaling afgerekend.

Meer weten over Ridderhofstad Hindersteyn? Kijk dan op de website https://hindersteyn.nl

 

Jonkheer Benjamin Johan Anton Bowier, geboren ’s-Gravenhage 14 augustus 2023, zoon van jonkheer Sebastiaan Bowier en Anne Catherine van der Lande.

Jonkvrouwe Pino Isabelle van Rappard, geboren London 16 augustus 2023, dochter van Florian Willem ridder van Rappard en Marta Diego Bernabé.

In de nabijheid van Bensheim ligt, romantisch bovenop een heuvel gelegen, Schloss Schönberg, dat eeuwenlang bewoond werd door de Graven en latere Fürsten Zu Erbach-Schönberg. Omstreeks 1900 was Schloss Schönberg een trefpunt van de Europese hoge adel, dankzij het huwelijk van Gustav Fürst zu Erbach-Schönberg (1840-1908) met Marie Prinses von Battenberg (1852-1923) – en de baronnen Van Heeckeren van Waliën maakten daar deel van uit.

Het verhaal begint bij de vader van Gustav, Ludewig Graaf zu Erbach-Schönberg (1792-1863), die achtereenvolgens twee Nederlandse zusjes huwde: Karoline Alexandrine Friederike Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck (1792-1852) en Karoline Wilhelmine Henriette Friederike Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck (1799-1858).

Zij waren kleindochters van de stichter van de eerste porseleinfabriek in Nederland Bertram Philip Sigismund Albrecht Graaf von Gronsfeld Diepenbroeck (1715-1772) en Amoena Sophia Frederica Gravin zu Löwenstein-Wertheim-Virneburg (1718-1779) (lees meer over dit echtpaar op Weekendtip: ‘Afrikaanse bedienden aan het Haagse hof’ t/m 28 januari in Den Haag – Adel in Nederland). Een derde zusje huwde Walraven Robbert Evert baron van Heeckeren van Waliën (1759-1833) en door dit huwelijk zou deze tak van het geslacht van Heeckeren gedurende enkele generaties deel uit maken van de vorstelijke familieactiviteiten op Schloss Schönberg.

Terug naar Ludewig: zijn enige zoon Gustav huwde de voornoemde Prinses van Battenberg. Hoewel haar familienaam de meesten onbekend zal zijn, kennen velen wel de Engelse versie: Mountbatten. Marie von Battenberg werd geboren uit het huwelijk van Alexander Prins van Hessen en Julia Gravin von Hauke. Het was een huwelijk uit liefde, maar niet op stand. Als telg uit een regerende familie (zijn vader was Groothertog van Hessen) had Alexander een echtgenote uit een regerende familie moeten huwen, maar hij koos voor een Poolse gravin. Hun nakomelingen kregen daarom een andere familienaam en gingen als Prins/Prinses Von Battenberg door het leven. De Battenbergs waren op hun beurt zeer succesvol met hun huwelijken binnen de Europese vorstenhuizen en zo zaten Battenbergs op de troon van Bulgarije, Zweden en Spanje en is bv. Koning Charles III van het Verenigd Koninkrijk een nakomeling door zijn grootmoeder, Alice Prinses von Battenberg.

De broer van Marie von Battenberg werd First Sea Lord (hoofd van de Royal Navy en Naval Service) in het Verenigd Koninkrijk en hij deed in 1917 afstand van zijn Duitse naam en titel en ging vervolgens door het leven als Mountbatten. Diens zoon is de beroemde Lord Louis Mountbatten, die de laatste onderkoning van Brits-Indië zou worden en die in 1979 door de IRA vermoord werd.

Terug naar Marie Fürstin zu Erbach-Schönberg née Prinses von Battenberg. Marie was zeer erudiet en schreef niet alleen haar memoires, maar vertaalde ook boeken. Door haar vorstelijke netwerk werd het op Schloss Schönberg een komen en gaan van hoogadellijke gasten. Het zorgde er ook voor dat haar zoon Alexander in 1900 een vorstelijk huwelijk sloot met Elisabeth Prinses zu Waldeck und Pyrmont – een zusje van Koningin Emma. En bij bijzondere gelegenheden werden de neven en nichten Van Heeckeren van Waliën uit Zutphen uitgenodigd. Zo bleven als getuigen hiervan in het familiearchief menukaarten bewaard en foto’s van de Duitse familieleden.

Wie nu Schloss Schönberg bezoekt, moet zeker de schilderachtig gelegen kerk op de heuvel hier tegenover bezoeken. De bouw hiervan werd in 1828 begonnen en voltooid in 1832 dankzij Ludewig Graaf zu Erbach-Schönberg. Nadat deze kerk in 1900 door brand verwoest werd, werd deze herbouwd door diens zoon Gustav Fürst zu Erbach-Schönberg. Naast deze kerk ligt de familiebegraafplaats van de Erbach-Schönbergs, waar men onder meer de graven aantreft van Ludewig en zijn twee Nederlandse echtgenotes Von Gronsfeld Diepenbroeck en hun zoon Gustav en zijn echtgenote Marie Prinses von Battenberg – nichtje van de baronnen Van Heeckeren van Waliën en oudtante van Koning Charles III van het Verenigd Koninkrijk.

Opm.: John Töpfer, directeur stichting Adel in Nederland, heeft niet alleen de familie Van Heeckeren als onderzoeksproject, maar ook de aanverwante familie Van Gronsfeld Diepenbroeck. Deze familie is in 1918 uitgestorven. Zijn speurtocht naar archivalia bracht hem in archieven in binnen- en buitenland. Bij bezoeken aan nakomelingen in de vrouwelijke lijn in onder meer Mecklenburg, Beieren en Oostenrijk ontdekte hij veel uniek beeldmateriaal van deze kleurrijke en boeiende familie, dat in een toekomstige publicatie voor het eerst in Nederland gepubliceerd zal gaan worden.

Everdina Huberta (‘Tine’) Barones van Wijnbergen (1819-1874) stamde uit de protestantse tak van de adellijke familie Van Wijnbergen en deze tak vroeg nimmer erkenning in de Nederlandse adel aan. Wel gebruikte deze tak de titel baron/barones, zoals zij dit eeuwenlang gewoon was te doen.

Haar grootvader sneuvelde tegen Napoleon in de Slag bij Waterloo en haar vader zou getekend blijven door gevechtshandelingen hierbij. Jong wees geworden, bleef zij achter met een grootmoeder en twee ongehuwde tantes Van Wijnbergen en twee zusjes.

Samen met haar zusjes ging zij mee met het gezin van haar neef (wiens moeder een Van Wijnbergen was) naar Ned.-Indië en hier huwde zij Eduard Douwes Dekker (1820-1887), telg uit een patriciaatsfamilie, die assistent-resident was (de hoogste bestuursambtenaar in een afdeling). Eduard Douwes Dekker zou uiteindelijk als schrijver beroemd worden onder de naam Multatuli. Eén zusje overleed jong in Ned.-Indië en haar andere zusje, Henriette Marie van Wijnbergen (1822-1905) huwde John Constant Willem baron van Heeckeren van Waliën (1819-1868), die eveneens assistent-resident was.

Het huwelijk van Tine en Eduard ging (onder meer) gebukt onder financiële problemen en meerdere malen moest Tine bij haar zusje en zwager Van Heeckeren van Waliën-Van Wijnbergen om geld vragen. Uiteindelijk wilden zij haar financieel wel blijven ondersteunen, als zij zich van haar echtgenoot liet scheiden, omdat deze niet voor haar kon zorgen. Het werd voor Eduard Douwes de aanleiding om de Max Havelaar te schrijven, die hij in korte tijd wist te voltooien, om zo het tegendeel te bewijzen.

Tine leefde uiteindelijk, gescheiden van haar man, in Venetië waar zij in 1874 overleed en begraven werd op het protestantse deel van de begraafplaats op San Michele. Dankzij giften kon zij hier begraven worden met een grafmonumentje met daarop de tekst ‘SON SOUVENIR VIT DANS LE COEUR DE CEUX QUI L’ONT AIMEE’. Het werd in 2002 door het Multatuli Genootschap gerestaureerd en in 2010 opnieuw, toen het stormschade opliep.

De stichting Adel in Nederland bezocht het graf van Tine van Wijnbergen en bracht haar een klein eerbetoon. John Töpfer, directeur AiN, heeft de familie Van Heeckeren als grootste onderzoeksproject en kon, in Venetië zijnde, een bezoek niet achterwege laten.

Venetië, Palazzo Sagredo, aan het Canal Grande, 14 augustus 2023

Wie in Lucca het Palazzo Mansi bezoekt, treft daar in de hal een viertal portretten aan: Jacopo Parensi (1629-1669) en echtgenote Maria Gualanducci en hier tegenover hun zoon Girolamo Parensi (1644-1713) en diens echtgenote Anna Maria van Diemen (1654-1699).

Anna Maria van Diemen (1654-1699) werd geboren in Amsterdam als dochter van Antonio (ook: Anthonie, Anthony, Anthonis) van Diemen (1593-1645) en Maria van Aelst (†1674). Haar vader was de zoon van een burgemeester van Culemborg en begon zijn carrière aanvankelijk als koopman. Daarnaast was hij assuradeur van zeeschepen en hun lading, waarbij men deze bij hem kon verzekeren. Toen een schip met aan boord diamanten gekaapt werd en hij verzekeringsgeld moest uitkeren, ging het echter mis. Deze 12.000 gulden kon hij niet opbrengen en er werd een faillissement uitgesproken; een straf waarvoor ophanging kon dreigen.

Antonio van Diemen monsterde onder een andere naam aan op een schip van de VOC en vertrok naar Ned.-Indië, waar hij als klerk begon. Hier maakte hij, door zijn kwaliteiten en de bescherming van gouverneur-generaal Jan Pietersz. Coen, pijlsnel carrière en werd achtereenvolgens boekhouder, opperkoopman, directeur van de handel en in 1636 gouverneur-generaal.

Maria van Aelst was afkomstig uit Brabant en vertrok in 1625 18 jaar oud en ongehuwd met zes andere jongedames naar Ned.-Indië. Hier lagen kansen, vanwege het geringe ‘aanbod’ op de huwelijksmarkt en Maria was hierin zeer succesvol. Zij huwde uiteindelijk drie keer en overleefde alle drie haar echtgenoten. Teruggekeerd in de Republiek behoorde zij tot de rijkste inwoners.

Dochter Anna Maria van Diemen ontmoette in Amsterdam de uit Lucca afkomstige koopman Girolamo Parensi (1644-1713). Deze was hier samen met zijn broer Pompeo Parensi heen gekomen om zich hier bij hun oom Carlo te bekwamen in de handel. Samen met zijn oom richtte hij een handelshuis op dat ruim 150 jaar actief was in heel Europa.  In 1675 huwde Girolamo Parensi de schatrijke erfdochter Anna Maria van Diemen en nam haar mee naar Lucca. In haar bagage bevonden zich onder meer vele schilderijen van Nederlandse meesters, waarvan sommige nu nóg te zien zijn in Palazzo Mansi.

Lucca, 12 augustus 2023 – op een lommerrijk terras met uitzicht op de tuinen van Villa Bottini, eertijds bewoond door Elisa Bonaparte, Hertogin van Lucca, Groothertogin van Toscane (het oudste zusje van Napoleon).

Het complete verhaal over Anna Maria van Diemen en Palazzo Mansi kunt u in één van de komende digitale magazines van de stichting Adel in Nederland lezen, met daarbij vele foto’s van het rijke interieur van dit paleis. Ook ú kunt deze magazines in uw mailbox ontvangen door voor 17,50 euro per jaar donateur te worden. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.

Het blijft onmogelijk om alles te lezen wat er op adellijk gebied uitgegeven wordt, maar deze zomervakantie is het voor mij heerlijk lezen met de volgende boeken, die zeker aan te raden zijn. In willekeurige volgorde:

1. Reuchlins reis, door Cathalijne Boland. In mijn afstudeerscriptie ‘Kantélen kàntelen, veranderd huwelijksgedrag bij grafelijke families en grafelijke takken van adellijke families in de jaren 1814-1984‘ schreef ik jaren geleden hoe ik bij mijn onderzoek de geschiedenis van Nederland aan mij voorbij zag trekken. Jonkheer Johan George Reuchlin (1874-1912) is zo’n voorbeeld van een Nederlandse edelman, die in (tragische) aanraking kwam met de geschiedenis: hij ging ten onder met de Titanic.

Het boek is het debuut van Cathalijne Boland – en wát voor één! Op basis van heel veel archiefonderzoek vertelt zij in dit boek niet alleen het levensverhaal van jonkheer Georg Reuchlin en zijn echtgenote Agatha Maria Elink Schuurman (1880-1960), maar ook de geschiedenis van de Holland-Amerika Lijn, de wedloop met andere grote zeevaartlijnen én het verhaal over de landverhuizers. Met de schepen van de Holland-Amerika Lijn vertrokken in de jaren 1880-1914 ongeveer 1 miljoen landverhuizers naar Amerika. Dankzij de zeer uitgebreide briefwisseling van George Reuchlin kunnen we zijn levensverhaal in zijn tijd gedetailleerd volgen. De mooiste historische sensatie in het boek vond ik de condoleancebrief van de beste vriend van George Reuchlin, Frits s’Jacob (uit een patriciaatsfamilie); je weet als lezer vanaf het begin hoe het met George gaat aflopen, maar uit deze brief spreekt zóveel verdriet, dat je er even deel van uitmaakt – het maakte dat ik dezelfde reactie had als de auteur.

Link naar bestelmogelijkheid https://www.alfabetuitgevers.nl/boek/reuchlins-reis/

2. Louis Couperus, een verwende vagebond. De geïllustreerde biografie, door Caroline de Westenholz. Caroline Barones de Westenholz (Duitse adel) schreef met dit boek een heerlijk lees- en kijkboek, waarin we als lezer Louis Marie Anne Couperus (1863-1923) zichtbaar in zijn tijd zien. Couperus stamde uit een patriciaatsfamilie uit het Blauwe Boekje van het Nederland’s Patriciaat, maar via zijn moeder, jonkvrouwe Catharina Geetruida Reynst, en zijn echtgenote, Elisabeth Wilhelmina Johanna Baud, zijn er vele lijntjes naar de Nederlandse adel. Louis Couperus wist in zijn boeken als geen ander de Haagsche (adellijke) beau monde te beschrijven en in dit boek zien we deze wereld in woord en beeld terug. Een heerlijk cadeau om te krijgen, dit boek, en hierbij speciale dank aan de gulle gevers 🙂

Link naar de bestelmogelijkheid https://uitgeverijlias.nl/boeken/louis-couperus-een-verwende-vagebond-de-geillustreerde-biografie-caroline-de-westenholz-verschijnt-12-mei-2023/

3. Willem V. De laatste stadhouder van Nederland 1748-1806, door Olaf van Nimwegen. Men neme een land vol tegenstellingen: in geloof, in prins- en staatsgezinden, in Frans- en Engelsgezinden. Voeg daar een statenbond aan toe van zeven gewesten met 1800-1900 regenten/edelen, die via de Staten-Generaal en de vroedschappen (colleges van bestuur van de 57 stemhebbende steden) grote invloed kunnen uitoefenen en plaats dit in een periode van economische achteruitgang, waarbij de verschillende gewesten (en hun vertegenwoordigers) hun eigen (handels)belangen laten prevaleren. Kies daarbij voor  een erfelijk stadhouder, die voor eenheid en stabiliteit zorgt en het probleem lijkt opgelost. Lijkt opgelost, want Willem V maakte niet waar wat er van hem werd verwacht.

Het beeld van Stadhouder Willem V is vrij negatief. Hij was zeker geliefd bij veel mensen, maar werd nog meer verguisd. Zelfs zijn eigen nakomelinge, Koningin Wilhelmina, weigerde om die reden bij zijn herbegrafenis in Delft aanwezig te zijn. In dit boek wordt geen tegenovergesteld beeld neergezet. Wel wordt er zeer genuanceerd naar zijn handelen gekeken vanuit het perspectief van zijn tijdgenoten en van hemzelf; Willem V schreef uitvoerig over wat hem bezighield en aarzelde niet om dit te delen met anderen, die dit ook weer opschreven.

Willem V bleek mentaal kwetsbaar en was jarenlang emotioneel afhankelijk van zijn voogd en latere adviseur Lodewijk Ernst Hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel. De auteur oppert de mogelijkheid, op basis van bepaalde kenmerken van zijn gedrag, dat hij tegenwoordig mogelijk de indicatie ADHD-C zou hebben gekregen: Willem V was druk en impulsief en kon zich moeilijk concentreren.

De Amsterdamse regent Joachim Rendorp, vrijheer van Marquette (1728-1792), zag de tijdsomstandigheden waarin Willem V leefde scherp en schreef: ‘Het kwaad is voornaamlijk voortgekomen uit onze regeringsform. (…) Zeven landschappen, geheel onafhangelijk van elkanderen, hebben ieder haar bijzondere regeeringsvorm. Het bestuur in dezelve is aan meerde dan 1200 persoonen toevertrouwd.’

Willem Emmery de Perponcher Sedlnitzky (1741-1819) schreef het volgende: ‘De ongelukkige vorst heeft zijne gebreeken gehad. En hij die er geenen heeft, werpe den eersten steen. Maar zeer zeeker ook had hij zijne goede, ja zeer goede hoedanigheden.’

Benieuwd geworden naar Willem V en zijn tijd en wilt u zich zelf een oordeel vormen op basis van deze zeer afgewogen geschreven biografie? Kijk dan voor meer informatie en bestelmogelijkheid op https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/willem-v-gebonden/

Tip: vergeet vooral niet om ook hierin het personenregister te checken, want grote kans dat hierin adellijke voorouders van u staan!

4. Dansen rond de troon van Willem I. De hoven in Den Haag en Brussel 1813-1830, door Joost Welten. Het was koorddansen voor Willem I als Koning van een nieuw, samengesteld Koninkrijk en in dit boek zien we dit terug in de verschillen tussen het Hof in Den Haag en in Brussel. Het was ook letterlijk dansen rond de troon, want op de hofbals werd er veel gedanst. De belangrijke functie hiervan onderschatten we (helaas) heden ten dage, maar het maakte toen deel uit van de vorming van een nieuw Koninkrijk. Het was dé manier om de elite, grotendeels bestaande uit adel, te binden aan de monarchie. Het mooiste citaat is voor mij de beschrijving door Willem de Clercq op p. 223 van een hofbal, waarin de laatste twee zinnen ijzersterk beschrijven, waarom ons in Nederland zekere Amerikaanse toestanden (nog) bespaard zijn gebleven: ‘Ik constateerde dat mijn enthousiasme voor het politieke systeem van vrijheid enigszins verflauwd was, want is het werkelijk niet beter om één familie te verheffen en, door aan alle verlangens te voldoen, hen te weerhouden van inbreuken tegen de individuele vrijheid, dan een menigte patricische en trotse families te voeden en hun trots en hebzucht te bevredigen ten koste van het volk? Ik geloof dat het eerste toch het beste is en ik ben vastbesloten om met de huidige stand van zaken tevreden te zijn.’

In figuurlijke zin was het ook dansen voor de naasten van Koning Willem I. Als een enorme work alcoholic trok hij alles naar zich toe en vond hij zichzelf de enige geschikte om alles te bepalen, maar zijn moeder, Wilhelmina van Pruisen, de weduwe van Stadhouder Willem V, en zijn zusje, Louise van Oranje-Nassau, waren sociaal veel sterker ontwikkeld en hadden een uitmuntend gevoel voor pr. Zij stuurden Koning Willem I voorzichtig en zeer tactvol bij en ondersteunden daarmee de totstandkoming van het nieuwe Koninkrijk. Over Wilhelmina van Pruisen verscheen vorig jaar al een geweldig boek (zie: https://www.adelinnederland.nl/boekpresentatie-h-k-h-prinses-margriet-neemt-oranjeprinses-op-drift-wilhelmina-van-pruisen-en-de-nederlanders-van-auteur-maarten-jan-dongelmans-in-ontvangst/. Louise van Oranje-Nassau zou nu haar eigen biografie verdienen, vind ik, na het lezen over haar in dit boek van Joost Welten.

Vele citaten uit brieven van (adellijke) vrouwen geven een inkijk hoe ook andere vrouwen vanaf de zijlijn hun invloed konden doen gelden. Daarnaast geven al deze citaten een fascinerende blik in de adellijke leefwereld van toen. Vergeet vooral niet om ook hierin het personenregister te checken, want grote kans dat hierin adellijke voorouders van u staan!

Vier jaar lang zocht historicus dr. Joost Welten naar vergeten brieven en dagboeken. Zijn vondsten bieden een intieme inkijk in het hofleven rond Willem I en tonen tegelijk de verstrengeling van dat hofleven met landsbestuur en politiek. Na zijn vorige succesboek ‘De vergeten prinsessen van Thorn’ (zie een bericht hierover op onze website uit 2019: Boekennieuws: De Vergeten prinsessen van Thorn – Adel in Nederland), heeft Joost Welten nu opnieuw een boek geschreven over een vergeten vorstelijke leefwereld vol grandeur, waarin adellijke dames een belangrijke rol spelen.

Link naar bestelmogelijkheid: https://noordboek.nl/boek/dansen-rond-de-troon-van-willem-i/

“Nederlandse adel vind je overal”, zeg ik altijd en vandaag was dat heel verrassend, dat dan weer wel, in Certaldo in Toscane, in het Museo d’Arte Sacra – een voormalig klooster met kerkelijke kunst.

In een klein, slecht verlicht zijgangetje hing een aantal portretten, waarvan ik er één meteen herkende: de Gelderse edelman Barthold van Gendt (ca. 1590-1650). Het opschrift bevestigde zijn identiteit: ‘B. A Gent P. Geldria’ en ook zijn familiewapen klopte.

Barthold van Gendt was heer van Loenen en Meinerswijk, lid van de Ridderschap van Gelderland (kwartier Nijmegen), Raad en Rekenmeester van Gelderland en afgevaardigde naar de Staten-Generaal.

Zijn historische betekenis voor Nederland is groot, maar vrijwel vergeten: in 1648 was hij, namens Gelderland, één van de ondertekenaars van de Vrede van Münster.

En hoe komt dit portret van een Gelderse edelman nu in een museum met kerkelijke kunst? Volgens het bijschrift bij het rijtje portretten in dit donkere gangetje betreft het ‘vijf portretten van edelen en prelaten’ en zijn zij geschonken door het echtpaar Aloma Bardi en Gabriele Boccaccini en afkomstig uit Villa Bardi in Linari (Barberino Val d’Elsa, Firenze).

Hoe zij daar zijn terecht gekomen vermeldt het bijschrift niet, maar portretten kunnen in de loop der tijden vreemde omzwervingen maken. Zelf bezit ik een grote en buitengewoon fraaie gravure van Barthold van Gendt. Deze kocht ik via internet van een Duitse particulier, wiens familie deze, om onbekende redenen, al lang bezat. Ik kocht hem, vanwege de verwantschap van Barthold van Gendt met het belangrijkste Gelderse adellijke geslacht: Van Heeckeren – maar dat is een verhaal voor een andere keer.

Certaldo, 7 augustus 2023, op een schaduwrijk terras.