Afb. Antoinette barones van Lynden, vrouwe van de Beide Pollen en de Nijenbeek, en Huub Stapel. Screenshot met dank aan Langs de IJssel/Omroep MAX.
Op zaterdag 16 september jl. was er een aflevering van Langs de IJssel van Omroep MAX, waarin Huub Stapel de kijkers meenam op zijn tocht langs de IJssel. Dit keer werd o.a. de ruïne van kasteel de Nijenbeek bezocht, die in het bezit is van Antoinette barones van Lynden, vrouwe van de Beide Pollen en de Nijenbeek.
In 1991 erfde Antoinette van Lynden van jonkheer mr. Frederik Johan Constantijn Schimmelpenninck (1918-1991) deze bezittingen ter grote van 1.860 hectare, naast ander grondbezit in de omgeving van Putten. Dit laatste werd verkocht en in de jaren 1999-2000 werd eerst het huis De Poll zeer smaakvol gerestaureerd en in 2015 ontving zij de Gouden Mispel van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap voor haar niet aflatende inzet om de cultuurhistorische en daarmee ecologische waarden van het Landgoed De Poll te herstellen, te beheren en te behouden.
In 2015 startte de restauratie van de Nijenbeek, waarbij niet reconstructie, maar consolidatie van deze kasteelruïne voorop stond, die in de Tweede Wereldoorlog grote schade had opgelopen.
De zoon van Antoinette van Lynden huwde een dochter van een Britse Sir/Baronet (een niet-adellijke, maar wel erfelijke titel) en de familie van de moeder van deze laatstgenoemde, Wingfield Digby, is eigenaar van Sherborne castle.
Georg Leopold Borwin Hertog zu Mecklenburg, geboren Rotterdam 23 september 2023, zoon van Georg Alexander Michael Heinrich Ernst Franz Ferdinand Johannes Maria Erfprins zu Mecklenburg en Hande Erfprinses zu Mecklenburg née Macit.
De ouders van de jonggeborene hebben elkaar leren kennen op het Tulpenbal in het Kurhaus in Scheveningen in 2019. In 2022 huwden zij in Mirow (Mecklenburg) en zij wonen en werken in Rotterdam.
Afb. 1 en 2. Het zilveren dienblad met het alliantiewapen van het echtpaar Teixeira de Mattos-Van den Berch van Heemstede. Foto’s met hartelijk dank aan het Veilinghuis Van Spengen in Hilversum.
Van 2 t/m 4 oktober loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Van Spengen in Hilversum met kunst, antiek, zilver, porselein, juwelen, enz. Tot de aangeboden kavels behoort o.a. zilver met het alliantiewapen Teixeira de Mattos-Van den Berch van Heemstede. Lees het verhaal hierbij hieronder en kijk voor de online catalogus voor wat verder geveild wordt op https://vanspengen.cloudcatalogus.nl/Home/Catalog
Lotnr. 2060 betreft rechthoekig zilveren dienblad voorzien van gegraveerd alliantiewapen van het echtpaar Teixeira de Mattos – Van den Berch van Heemstede , voorzien van 2 grepen, anno 1904. Het wordt getaxeerd op 500-700 euro.
Lotnr. 2326 betreft een set van 4 zilveren sauspannetjes met deksel en alliantiewapen van het echtpaar Teixeira de Mattos – Van den Berch van Heemstede, anno 1910. Ze worden getaxeerd op 800-1200 euro.
Jonkheer Henry Teixeira de Mattos (18671924) werd geboren in Soerabaja, Ned.-Indië. Hier was zijn vader werkzaam als vennoot bij de Internationale Crediet- en Handelsvereniging Rotterdam. Na terugkeer in Nederland werd zijn vader firmant bij de familiebank gebr. Teixeira de Mattos, bankiers te Amsterdam. Henry zou later in dezelfde voetsporen treden en werd ook bankier bij deze familiebank, waarvan de voorloper in 1822 werd opgericht door de grootvader van Henry.
In 1897 trad Henry in ’s-Gravenhage in het huwelijk met jonkvrouwe Maria Johanna van den Berch van Heemstede (1873-1963). Het was een deftig gezelschap dat op die dag op het stadhuis verscheen en als getuigen traden op mr. Daniël Johan Zubli, oom van de bruid, Lodewijk Adriaan Gleichman, oom van de bruid, jonkheer dr. Eduard Teixeira de Mattos, broer van de bruidegom, en jonkheer mr. David Françoid Teixeira de Mattos, neef van de bruidegom.
De grootvader van Maria Johanna van den Berch van Heemstede had in 1837 het kasteel Heemstede gekocht en deze tak van de familie voerde sindsdien de naam Van den Berch van Heemstede.
Het echtpaar Teixeira de Mattos vestigde zich in Amsterdam en kreeg vijf kinderen: twee zoons en drie dochters. In de volgende generatie werden er alleen twee kleindochters geboren, waardoor deze tak in de mannelijke lijn uitgestorven is. De oudste zoon werd werkzaam op het Ministerie van Financiën en de jongste zoon ging de diplomatieke dienst in en werd uiteindelijk consul-generaal in Londen. Hun oudste dochter was in de jaren 1957-1970 grootmeesteres van Koningin Juliana en werd daarna grootmeesteres-hon.
Afb. 2. Vier zilveren sauspannetjes met het alliantiewapen Teixeira de Mattos-Van den Berch van Heemstede. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Van Spengen in Hilversum.
Afb. De startbijeenkomst van deel 2 van het Nederland’s Adelsboek in maart 2023 in Den Haag bij de Johanniter Orde, met het bestuur van de Stichting Uitgave Nederland’s Adelsboek, de eindredacteur en de redacteuren.
In vele adellijke families, maar ook bij geïnteresseerden in de Nederlandse adel, is het een bekende verschijning in de boekenkast: het Nederland’s Adelsboek – meestal het Rode Boekje genoemd. Vorig jaar verscheen het eerste deel met daarin families met de beginletters A-B. Dit eerste deel kwam tot stand dankzij de Stichting Uitgave Nederland’s Adelsboek (SUNA) en via de redacteuren van SUNA werden vele familieleden benaderd. Deze gingen voor iedere familie op zoek naar een contactpersoon, die in hun eigen familie met grote inzet de genealogie van hun familie wisten aan te vullen met recente informatie over geboortes, huwelijken, overlijden, enz.
Inmiddels wordt er al weer enige tijd hard gewerkt aan deel twee met daarin de families: Calkoen, Changuion, Von Chrismar, Van Citters, Collot d’Escury, De Constant Rebecque, Dedel, Van Dedem, Von Devivere, Dibbets, Van der Does, Van Doorn, Van Dorth tot Medler, Panthaleon van Eck, Van Eys, Van Eysinga, (Witsen) Elias, Falck, Feith, Van der Feltz, Festetics de Tolna, Filz von Reiterdank, Von Fisenne, Flugi van Aspermont, Van Geen, (Alting) von Geusau, Gevers (Deynoot) en Von Ghyczy.
Gezocht: Gevers en (Van Lintelo) De Geer Met name bij de families Gevers en (Van Lintelo) De Geer zijn er nog veel ontbrekende gegevens. Bent u nog niet benaderd door een contactpersoon uit uw familie met vragen over geboortes, huwelijken en overlijden in uw tak, dan vragen wij u om contact op te nemen via info@adelinnederland.nl en wij sturen uw mail door aan de juiste contactpersoon! Zo hoopt SUNA in deel 2 ook van uw familie een compleet overzicht te kunnen presenteren!
Afb. 1. Een rijkgedekte tafel in de eetkamer van Museum Van Loon ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Dineren aan de gracht’ in 2018.
Museum Van Loon bestaat op 22 september 2023 precies vijftig jaar! En dat wordt gevierd met de opening van een nieuwe tentoonstelling: Eufraat, erfgoed, eeuwigheid. Prof. jonkheer mr. Maurits Nanning van Loon (1923-2006) richtte op 21 september 1960 – op zijn verjaardag – Stichting Van Loon op. In 1973 opende Museum Van Loon zijn deuren en sindsdien hebben vele bezoekers hier in dit Amsterdamse stadspaleis de historische nalatenschap van deze belangrijke Amsterdamse regentenfamilie kunnen bewonderen, zoals portretten, meubelen, zilver, porselein, enz. Ieder jaar weer biedt Museum Van Loon daarnaast interessante tentoonstellingen, die steeds weer uitnodigen tot een bezoek aan het museum.
Afb. 2. Een tentoonstelling als eerbetoon aan de stichter van Museum Van Loon: prof. jonkheer mr. Maurits Nanning van Loon (1923-2006)
Al vijftig jaar bewaart en beschermt Museum Van Loon waardevol cultureel erfgoed voor de eeuwigheid. Sinds 1973 zijn de deuren van het historisch huis aan de gracht open voor publiek en kunnen bezoekers aan de hand van een bijzondere familiecollectie het verhaal ontdekken van een zeventiende-eeuws grachtenhuis en van de mensen die daar woonden en werkten. Bovendien presenteert het museum vernieuwende tentoonstellingen door de blik naar buiten te richten en de verbinding te zoeken tussen het huis, haar bewoners en de rest van de wereld. In ‘Eufraat, erfgoed, eeuwigheid’ staat de relatie tussen museumoprichter Maurits van Loon en Syrisch erfgoed centraal.
Maurits van Loon vormde vanuit zijn passie voor erfgoed het familiehuis aan de Keizersgracht om tot een museum, dat in 1973 als Museum Van Loon de deuren opende. Als professor in de archeologie reisde hij in die tijd daarnaast veelvuldig naar Syrië. Zijn reizen brachten hem naar de oevers van de Eufraat, waar hij onderzoek deed naar de sporen van een 5.000 jaar oude cultuur. De tentoonstelling Eufraat, erfgoed, eeuwigheid onderzoekt de waarde en betekenis van dat erfgoed, toen en nu, hier en in Syrië en voor de Syriërs die zich over de wereld hebben verspreid.
Afb. 3. De Blauwe Salon in Museum Van Loon met aan de muur de portretten van het echtpaar Van Loon-Egidius.
Gijs Schunselaar, directeur Museum Van Loon: ‘Ik ben trots op waar we als museum na 50 jaar staan: dat we door onze unieke erfgoedplek te koesteren en te delen met de samenleving, de verbinding aan kunnen gaan. Eufraat, erfgoed, eeuwigheid is een nieuw voorbeeld van verwevenheid van verschillende leefwerelden, tijden en perspectieven. Van mens zijn.’
Door de samenwerking met Syrian Eyes of the World komen in de tentoonstelling de verhalen aan bod van Syriërs die hun thuisland verlieten en zich elders vestigden. Wat betekent het Syrische erfgoed voor hen?
Youssef Shoufan, mede-oprichter Syrian Eyes of the World: ‘We verbonden foto’s, objecten en ideeën met elkaar, die op het eerste gezicht ver uit elkaar lijken te liggen, maar die toch met elkaar te maken hebben. In de tentoonstelling zien we objecten en mensen die ooit in Syrië waren, maar die nu hier te zien zijn. Ze vertellen verhalen over erfgoed. Erfgoed dat ons kan inspireren, dat ons dingen kan laten begrijpen en dat ons gegrond kan houden in een chaotische wereld.’
De tentoonstelling Eufraat, erfgoed, eeuwigheid is te zien van 22 september 2023 – de geboortedag van Maurits van Loon én van Museum Van Loon – tot en met 14 januari 2024.
Link naar de website van Museum Van Loon met meer informatie over bezoekmogelijkheden: https://www.museumvanloon.nl/
Afb. 4. Rechts: Hare Excellentie mr. Martine van Loon-Labouchere, oud-grootmeesteres van Z.M. de Koning, douairière prof. jonkheer mr. Maurits Nanning van Loon, en links jonkvrouwe Philippa van Loon, laatste telg van het geslacht Van Loon. Foto bij de opening van de tentoonstelling ‘Dineren aan de gracht’ in Museum Van Loon in 2018.
Afb. 1. De voorkant van het nieuwste Kasteel d’Ursel Magazine met het teruggevonden portret. Het betreft vermoedelijk een portret van Lancelot Schetz, 2de graaf van Grobbendonk (1606–1664) · olieverf op doek · ca. 1635 (privéverzameling).
In 1973 verkocht Henri 8ste Hertog d’Ursel (1900-1974) het kasteel en het omringend park d’Ursel. Hij en zijn zoon Antonin graaf d’Ursel (1925-1989), die zijn vader zou opvolgen als 9de Hertog d’Ursel, gaven o.a. zes grote familieportretten in de vestibule in bruikleen, zodat deze de herinnering aan de familie zichtbaar zouden blijven maken.
Helaas vielen de portretten kort daarop ten prooi aan diefstal. Zij werden uit hun lijsten gesneden en leken voorgoed verdwenen te zijn. In zijn memoires schreef de 8ste Hertog: Laat me zeggen dat deze portretten me tot hun diefstal dierbaar waren. Het opgeven van de muren van het hôtel d’Ursel, van de muren en de tuinen van Hingene (…) verontrustte me relatief weinig, maar wat moest er gebeuren met al deze schilderijen (ik dacht aan hen alsof het levende mensen waren), bij gebrek aan ruimte in moderne huizen, bij gebrek aan een nationale portrettengalerij, zoals die van Londen? Ik dacht waarschijnlijk minder aan hen dan aan mijn verantwoordelijkheid tegenover hen, want zodra ze gestolen waren, voelde ik me bevrijd.’
In 2022 dook één portret ineens op een veiling op en een graaf d’Ursel probeerde het te kopen, maar werd overboden. Uiteindelijk werd de nieuwe eigenaar gevonden en deze zal het portret, na restauratie, in langdurige bruikleen geven aan kasteel d’Ursel, zodat het kan terugkeren op de plek waar het eens hing.
Charles Joseph hertog d’Ursel (1777-1860) werd in 1816 door Koning Willem I opgenomen in de Nederlandse adel, maar hij en zijn nakomelingen kozen na de Belgische afscheiding in 1830 voor de Belgische nationaliteit en zijn tot de Belgische adel gaan behoren. Hun Nederlandse adeldom herleeft op het moment dat zij de Nederlandse nationaliteit verkrijgen.
Keukenhof
Jan Carel Elias graaf van Lynden (1912-2003) liet na zijn overlijden het huis Keukenhof en het landgoed na aan een stichting, die het in de afgelopen jaren zorgvuldig gerestaureerd heeft. Zelf woonde hij hier al jarenlang niet meer, maar kwam er nog wel met enige regelmaat in verband met het beheer.
In de loop der jaren verkocht hij een aantal zaken en heel af en toe keert nu, dankzij de stichting, iets terug op het huis. Na een tip kon de stichting bij een Zwitsers veilinghuis dit portret aankopen. AiN vermoed dat het hier om een portret door Guillaume de Spinny gaat en nader onderzoek moet nog uitwijzen wie het betreft.
Afb. 2. Het teruggekeerde portret op Keukenhof. Foto’s met hartelijke dank aan Kasteel Keukenhof in LisseAfb. 3. Kasteel Keukenhof: een buitenplaats, die een kasteelachtig uiterlijk kreeg door de toevoeging van torens.
Afb. 1 en 2. Links lotnummer 374 met mr. Jan Anthony van Heemskerck van Beest (1744-1795) en rechts lotnummer 370 met dezelfde persoon met tweemaal zijn echtgenote Catharina Margaretha Flament (1739-1790). Foto’s met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.
Op zondag 24 september loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht met kunst, antiek, design en sieraden, met daaronder kavels uit de families Van Heemskerck van Beest, Six van Hillegom en een uniek bord van het Chine de commande servies van Stadhouder Willem V. Lees het verhaal hieronder en kijk voor de online catalogi van Veilinghuis Peerdeman in Utrecht op https://veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect
Lotnummers 370 en 374 betreffen portretjes uit de familie Van Heemskerck van Beest. Deze oude regentenfamilie uit Delft heeft een stamvader die in 1420 vermeld werd met de familienaam Van Beest. Op basis van een niet bewezen afstamming uit het riddermatige geslacht Van Heemskerck werd in de 17e eeuw de naam Heemskerck toegevoegd. In 1815 werd een nakomeling in de Nederlandse adel verheven.
De afgebeelde mr. Jan Anthony van Heemskerck van Beest (1744-1795) werd geboren als zoon van Pieter Jansz van Heemskerck van Beest en Jacoba Elisabeth van Doorn (zijn grootvader staat als generatie X in de stamreeks in het NA 1994 p. 353). Hij huwde in 1766 Catharina Margaretha Flament (1739-1790), die een dochter was van Christophel Flament en Sara du Toict. Mr. Jan Anthony werd ontvanger van de 100-ste penning en extra-ordinaris consenten in Delft en was daarnaast in de jaren 1772-1787 Veertigraad, weesmeester (1776) en schepen (1780).
Lotnummer 370 wordt getaxeerd op 200-300 euro en lotnummer 374 op 100-150 euro.
Afb. 3. Een warmwaterbord uit het unieke Chine de commande servies van Stadhouder Willem V en Wilhelmina van Pruisen. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.
Lotnummer 167 betreft een Chinees porseleinen Chine de commande warmwaterbord met centraal de gekroonde wapens van prins Willem V en prinses Wilhelmina van Pruisen, geflankeerd door een staande leeuw en een wildeman, geplaatst op een paarse wolk, Qianlong. Dit bord is een onderdeel van een uitgebreid servies dat in 1791 aan de stadhouder en zijn vrouw cadeau is gedaan door de VOC-functionaris Ulrich Gualtherus Hemmingson, hoofd van de Nederlandse factorij in Kanton.
Het bord wordt getaxeerd op 1200-1600 euro.
Lotnummer 5166 betreft babykleding, waaronder een doopjurkje uit de 19e eeuw. Als herkomst wordt opgegeven: collectie jonkheer Six van Hillegom. Wie in de online catalogus zoekt op ‘Six’ komt meer kavels uit deze collectie tegen.
De babykleding wordt getaxeerd op 30-50 euro.
Afb. 4. Babykleding uit de collectie van jonkheer Six van Hillegom – één van meerdere kavels uit deze collectie op deze veiling. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.
Afb. 1. Op de voorzijde een zegel met het familiewapen Van Sonsbeeck.
Deze zomer vond in de historische Schepenzaal van het stadhuis van Zwolle de boekpresentatie plaats van een lijvig boek over een familie die o.a. in de geschiedenis van Zwolle een zeer aanwezige rol speelde: Van Sonsbeeck. Deze familie gaat terug tot in de 14e eeuw en werd al in de eerste jaargang van het Blauwe Boekje van het Nederland’s Patriciaat opgenomen. Gezien de vele bestuurlijke functies, hun bezittingen en hun huwelijken met adel en patriciaat, zou het heel aannemelijk zijn geweest als in het verleden telgen in de Nederlandse adel verheven zouden zijn geweest.
Het boek is voor een deel geschreven door leden van de familie Van Sonsbeeck zelf, die hiermee laten zien dat zij zich verbonden voelen met hun voorgeslacht. Daarnaast worden enkele anderen in het voorwoord geroemd, zonder wie dit kloeke familieboek er misschien nooit zou zijn geweest, met in de eerste plaats de Zwolse archivarissen Albert Mensema (2020†) en partner jonkheer Arnold Gevers. Beiden zijn eminente kenners van de Zwolse en Overijsselse geschiedenis, net als de historicus Jan ten Hove, die het grootste deel van de teksten schreef.
Het boek is niet alleen voor de familie zelf een belangrijke aanwinst, maar is een aanrader voor vele anderen die in geschiedenis vanuit het perspectief van een familie geïnteresseerd zijn. Via de verhalen over de verschillende nakomelingen door de eeuwen heen, met vele aardige anekdotes, beleef je als lezer het verleden en maak je de gebeurtenissen van hun tijd mee. Zo is het verhaal over de katholiek gebleven tak in Zwolle erg interessant om te lezen en hoe zij zich inzette voor hun geloofsovertuiging door een schuilkerk mogelijk te maken. Ook erg interessant is hoe zij zich maatschappelijk wisten te handhaven, ondanks de uitsluiting van bestuurlijke functies. Pas in de 19e en 20ste eeuw kregen nakomelingen in deze tak weer bestuurlijke functies en werden Van Sonsbeecken burgemeester, Commissaris van de Koningin en zelfs minister.
De tak die gereformeerd werd, kwam tot aanzien in Zeeland en ging daar tot de regenten behoren. Dat deze tak meer aanzien kreeg, blijkt ook uit het belangrijkste familiestuk dat zij uit de katholieke tak kregen: het groepsportret van Johan ‘den olde’ van Sonsbeeck en echtgenote Aleid ten Zeyle met kinderen uit het midden van de 16e eeuw. Na het uitsterven van de Zeeuwse tak in de 19e eeuw keerde dit voor de familie iconische portret uiteindelijk in 1957 weer bij nazaten van Zwolse tak terug. Het bijzondere verhaal dat hierbij hoort, is dat het in 1787 beschadigd raakte, toen het huis van de toenmalige eigenaar, de patriot Leonard Constantijn van Sonsbeeck (1739-1812) door Orangisten uit wraak geplunderd werd.
‘Van Sonsbeeck. Een patriciërsfamilie schrijft geschiedenis’ is een toegankelijk geschreven en zeer aantrekkelijk vormgegeven boek, waar Waanders Uitgevers zoals altijd steeds garant voor staat. Voor meer informatie en bestelmogelijkheid kijk op: https://www.waanders.nl/nl/van-sonsbeeck-een-patriciersfamilie-schrijft-gesch.html
Afb. 2. Huis De Gunne in Heino, dat in 1727 door huwelijk in het bezit van de familie Van Sonsbeeck kwam. Foto door Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23576040
