AiN op reis: de Van Heeckerens, de Fürsten Zu Erbach-Schönberg en de Battenbergs/Mountbattens

Afb. 1. Schloss Schönberg gezien vanaf de heuvel tegenover het kasteel, waarop de familiebegraafplaats gelegen is van de Graven en Fürsten Zu Erbach-Schönberg.

In de nabijheid van Bensheim ligt, romantisch bovenop een heuvel gelegen, Schloss Schönberg, dat eeuwenlang bewoond werd door de Graven en latere Fürsten Zu Erbach-Schönberg. Omstreeks 1900 was Schloss Schönberg een trefpunt van de Europese hoge adel, dankzij het huwelijk van Gustav Fürst zu Erbach-Schönberg (1840-1908) met Marie Prinses von Battenberg (1852-1923) – en de baronnen Van Heeckeren van Waliën maakten daar deel van uit.

Afb. 2. Ludewig Graaf zu Erbach-Schönberg (1792-1863). Coll. J. Töpfer.

Het verhaal begint bij de vader van Gustav, Ludewig Graaf zu Erbach-Schönberg (1792-1863), die achtereenvolgens twee Nederlandse zusjes huwde: Karoline Alexandrine Friederike Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck (1792-1852) en Karoline Wilhelmine Henriette Friederike Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck (1799-1858).

Afb. 3. Karoline Alexandrine Friederike Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck (1792-1852). Coll. J. Töpfer.

Zij waren kleindochters van de stichter van de eerste porseleinfabriek in Nederland Bertram Philip Sigismund Albrecht Graaf von Gronsfeld Diepenbroeck (1715-1772) en Amoena Sophia Frederica Gravin zu Löwenstein-Wertheim-Virneburg (1718-1779) (lees meer over dit echtpaar op Weekendtip: ‘Afrikaanse bedienden aan het Haagse hof’ t/m 28 januari in Den Haag – Adel in Nederland). Een derde zusje huwde Walraven Robbert Evert baron van Heeckeren van Waliën (1759-1833) en door dit huwelijk zou deze tak van het geslacht van Heeckeren gedurende enkele generaties deel uit maken van de vorstelijke familieactiviteiten op Schloss Schönberg.

Afb. 4. Gustav Fürst zu Erbach-Schönberg (1840-1908) met zijn zoon Alexander, die uit zijn huwelijk met Marie Prinses von Battenberg geboren werd. Coll. J. Töpfer.

Terug naar Ludewig: zijn enige zoon Gustav huwde de voornoemde Prinses van Battenberg. Hoewel haar familienaam de meesten onbekend zal zijn, kennen velen wel de Engelse versie: Mountbatten. Marie von Battenberg werd geboren uit het huwelijk van Alexander Prins van Hessen en Julia Gravin von Hauke. Het was een huwelijk uit liefde, maar niet op stand. Als telg uit een regerende familie (zijn vader was Groothertog van Hessen) had Alexander een echtgenote uit een regerende familie moeten huwen, maar hij koos voor een Poolse gravin. Hun nakomelingen kregen daarom een andere familienaam en gingen als Prins/Prinses Von Battenberg door het leven. De Battenbergs waren op hun beurt zeer succesvol met hun huwelijken binnen de Europese vorstenhuizen en zo zaten Battenbergs op de troon van Bulgarije, Zweden en Spanje en is bv. Koning Charles III van het Verenigd Koninkrijk een nakomeling door zijn grootmoeder, Alice Prinses von Battenberg.

De broer van Marie von Battenberg werd First Sea Lord (hoofd van de Royal Navy en Naval Service) in het Verenigd Koninkrijk en hij deed in 1917 afstand van zijn Duitse naam en titel en ging vervolgens door het leven als Mountbatten. Diens zoon is de beroemde Lord Louis Mountbatten, die de laatste onderkoning van Brits-Indië zou worden en die in 1979 door de IRA vermoord werd.

Afb. 5. Louise Ernestine Jeannette Gravin von Gronsfeld-Diepenbroeck-Impel (1800-1879), echtgenote van Willem baron van Heeckeren van Waliën (1783-1857). Part. coll.

Terug naar Marie Fürstin zu Erbach-Schönberg née Prinses von Battenberg. Marie was zeer erudiet en schreef niet alleen haar memoires, maar vertaalde ook boeken. Door haar vorstelijke netwerk werd het op Schloss Schönberg een komen en gaan van hoogadellijke gasten. Het zorgde er ook voor dat haar zoon Alexander in 1900 een vorstelijk huwelijk sloot met Elisabeth Prinses zu Waldeck und Pyrmont – een zusje van Koningin Emma. En bij bijzondere gelegenheden werden de neven en nichten Van Heeckeren van Waliën uit Zutphen uitgenodigd. Zo bleven als getuigen hiervan in het familiearchief menukaarten bewaard en foto’s van de Duitse familieleden.

Wie nu Schloss Schönberg bezoekt, moet zeker de schilderachtig gelegen kerk op de heuvel hier tegenover bezoeken. De bouw hiervan werd in 1828 begonnen en voltooid in 1832 dankzij Ludewig Graaf zu Erbach-Schönberg. Nadat deze kerk in 1900 door brand verwoest werd, werd deze herbouwd door diens zoon Gustav Fürst zu Erbach-Schönberg. Naast deze kerk ligt de familiebegraafplaats van de Erbach-Schönbergs, waar men onder meer de graven aantreft van Ludewig en zijn twee Nederlandse echtgenotes Von Gronsfeld Diepenbroeck en hun zoon Gustav en zijn echtgenote Marie Prinses von Battenberg – nichtje van de baronnen Van Heeckeren van Waliën en oudtante van Koning Charles III van het Verenigd Koninkrijk.

Opm.: John Töpfer, directeur stichting Adel in Nederland, heeft niet alleen de familie Van Heeckeren als onderzoeksproject, maar ook de aanverwante familie Van Gronsfeld Diepenbroeck. Deze familie is in 1918 uitgestorven. Zijn speurtocht naar archivalia bracht hem in archieven in binnen- en buitenland. Bij bezoeken aan nakomelingen in de vrouwelijke lijn in onder meer Mecklenburg, Beieren en Oostenrijk ontdekte hij veel uniek beeldmateriaal van deze kleurrijke en boeiende familie, dat in een toekomstige publicatie voor het eerst in Nederland gepubliceerd zal gaan worden.

Afb. 6. Het grafmonument voor het echtpaar Zu Erbach-Schönberg-Von Battenberg – Marie Prinses von Battenberg was het achternichtje van de Van Heeckerens van Waliën en is de oudtante van Koning Charles III van het Verenigd Koninkrijk.
Afb. 7. De in 1901 herbouwde kerk op de heuvel tegenover Schloss Schönberg, waar aan de linkerzijde de begraafplaats te vinden is van de Graven en Fürsten Zu Erbach-Schönberg.