Dit weekeinde wordt herdacht dat vijfenzeventig jaar geleden de grootste geallieerde operatie op Nederlands grondgebied begon, die niet alleen helaas vele mensen het leven kostte, maar ook ten koste ging van belangrijk cultureel erfgoed.
In het boekje ‘Met slaande trom. Driehonderd jaar soldatenfamilie’ door A.M.J. baron de Girard de Mielet van Coehoorn en jonkheer J.J.G. Beelaerts van Blokland, wordt verhaald over de gebeurtenissen in deze dagen op het Huis de Hemelse Berg van de familie Beelaerts van Blokland in Oosterbeek, dat door gevechtshandelingen ten onder ging. Het huis werd in 1848 door Jan Kneppelhout, telg uit een patriciaatsfamilie, gekocht en vererfde vervolgens op de familie Beelaerts van Blokland. Tijdens Operatie Market Garden werd het bewoond door jonkheer Johannes Beelaerts van Blokland (1877-1960), echtgenote jonkvrouwe Jeannette Wernarda Louise de Girard de Mielet van Coehoorn (1887-1958), hun dochters freule Corrie (1911-1945) en freule Julia (1923-2006) en zoon jonkheer Menno (1913-1973). De oudste zoon, jonkheer Jan (1909-2005), was in 1941 op spectaculaire wijze per vliegtuig als Engelandvaarder naar Engeland ontkomen en nam als majoor in de Prinses Irene Brigade deel aan de landing in Normandië en aan de bevrijding van Nederland.
In het huis waren Duitsers ingekwartierd, maar deze vertrokken op zondag 17 september met grote spoed. De familie Beelaerts van Blokland besloot daarop koffers met kleren, kostbaarheden en eten te vullen en deze in de wijnkelder onder te brengen. In de daarop volgende dagen begonnen de beschietingen en zochten 168 vluchtelingen onderdak in het huis en in het koetshuis. Het huis had te lijden onder deze beschietingen, vele ruiten sneuvelden en het interieur raakte beschadigd. Het aantal vluchtelingen groeide aan tot 200 en voor al deze mensen werden aardappelen gekookt in grote teilen, waar de kogels tijdens het koken gewoon doorheen vlogen en ook het huis werd doorzeefd.
Het huis begon nu ook dienst te doen als noodhospitaal en op vrijdag 22 september werd de eerste gewonde Duitser binnengedragen door de logés, een baron Van Hövell tot Westerflier en een jonkheer Van Nispen. De gewonden werden verzorgd door de dochters des huizes en hulpvragen aan de Engelsen werden beantwoord met: “Oh, you’re doing well.” Op zondag 24 september sloegen Duitse fosforgranaten in en begon het huis bovenin te branden. Nadat de familie en vluchtelingen beneden het knetteren van de vlammen hoorden, renden de vluchtelingen door de kogelregen naar het koetshuis en uiteindelijk verliet ook de familie Beelaerts van Blokland in kalm tempo hun brandend huis. De heer Beelaerts raakte hierbij door vallende dakpannen gewond aan zijn been.
Op maandag 25 september trokken de vluchtelingen weg en mevrouw Beelaerts van Blokland vertrok met haar dochters, de freules Julia en Corrie, en drie andere familieleden naar Ede en later naar Hilversum. Hier maakten zij de Hongerwinter mee, ten gevolge waarvan freule Corrie overleed.
Haar echtgenoot en jongste zoon Menno bleven onderin de ruïne van het huis achter om kostbaarheden en het familiezilver in veiligheid te brengen, maar vele historisch belangrijke familieherinneringen aan de geslachten Van Coehoorn, Beelaerts van Blokland en De Girard de Mielet van Coehoorn konden niet gered worden en gingen uiteindelijk verloren. Hieronder de sabel die Koning Willem II bij Waterloo had gedragen, saluutkanonnen, familieportretten, enz. Na de landing van de Geallieerden in Normandië waren al eerder familieportretten, meubilair en porselein in het kasteel Doorwerth ondergebracht, maar ook dit ging verloren, omdat ook het kasteel Doorwerth in de strijd ten onder ging.
Op tien oktober moesten zij het ‘Sperrgebiet’ Oosterbeek verlaten en werd het excuus van de gewonde ‘Herr Baron’ niet langer geaccepteerd. Jonkheer Beelaerts van Blokland en zoon moesten het huis verlaten, waarvan de restanten na de oorlog afgebroken werden.
Link naar de website van Heemkunde Renkum met een uitgebreid verhaal met foto’s over de Hemelse Berg https://heemkunderenkum.nl/landgoed-de-hemelse-berg/