De Volkskrant: Grondadel in Nederland

Afb. 1. Kasteel Rechteren is het enige kasteel in Nederland dat nog steeds in het bezit is van de familie met dezelfde naam: de graven Van Rechteren Limpurg.

Vandaag staat er in De Volkskrant een groot artikel over adel en grootgrondbezit. In de Volkskrant Top 300 Grootgrondbezitters staan nog steeds ongeveer dertig adellijke families, die samen ongeveer 27.000 hectare bezitten van de 800.000 hectare in deze lijst.

Eigen onderzoek van AiN laat zien dat in 1962 nog 33.173 hectare grond in particulier Nederlands adellijk bezit was, maar volgens De Volkskrant is nu het merendeel van het adellijk bezit ondergebracht in een BV of NV. De Volkskrant heeft overigens ook niet-Nederlandse adel in deze lijst opgenomen.

Als grootste adellijke particulier grootgrondbezitter figureert Antoinette barones van Lynden op deze lijst met 1.860 hectare. Zij erfde de landgoederen De Poll (met een historisch landhuis), Nijenbeek (met een kasteelruïne) en grond in Putten in 1991 van jonkheer mr. Frederik Johan Constantijn Schimmelpenninck (1918-1991). Oorspronkelijk was dit bezit veel groter, maar een deel werd door haar verkocht.

Top 3 families
Een top 3 van Nederlandse adellijke families met de meeste grond is (BV’s en NV’s die overwegend niet-adellijke aandeelhouders hebben, zijn niet meegerekend):

Nr. 1: de familie Van Lynden (2.745 hectare)
Nr. 2: de familie Van Rechteren Limpurg (2.677 hectare)
Nr. 3: de familie Van Harinxma thoe Slooten (791 hectare)

Link naar het (PREMIUM!) artikel: https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2021/grondadel-voelt-de-dreiging-hoeveel-generaties-komen-er-nog-na-ons~v423709/

Enkele correcties op het artikel
De Volkskrant publiceerde ook een lijst met Nederlandse adel die aan grondbezit verbonden is, maar op deze lijst valt het nodige af te dingen, maar ook op aan te vullen. Waarom staat bv. de familie Bentinck van Schoonheten van landgoed Schoonheten niet op deze lijst? Of de familie Van Karnebeek van landgoed De Eese? En zo zijn er nog wel meer adellijke families te noemen waarvan leden samen tot een aantal hectares zouden komen, die opname op deze lijst zouden rechtvaardigen.

De nummer 1 op deze lijst is de Stichting Twickel met 5.779 hectare, maar deze stichting is niet meer verbonden met Nederlandse adel; niet alleen is de stichting geheel onafhankelijk van de familie die het in een stichting heeft ondergebracht, maar de huidige bewoner van het kasteel, Roderik Graf zu Castell-Rüdenhausen, is ook van Duitse adel en is ‘slechts’ bewoner. Dat er ‘gebrek aan directe opvolgers’ was, is ook onjuist.

Nr. 41 betreft Landgoed Den Treek-Henschoten N.V. met 2.170 hectare grond. Ruim 600 nakomelingen van Willem Hendrik de Beaufort (1775-1839) hebben hier aandelen in, maar deze behoren lang niet allemaal tot de Nederlandse adel.

Nr. 55 is ‘Grafin’ (moet natuurlijk ‘Gräfin’ zijn) zu Solms-Sonnenwalde met 1.540 hectare, die onder meer kasteel Weldam bezit. Ook zij behoort niet tot de Nederlandse maar tot de Duitse adel.

Nr. 96 op deze lijst is Stichting De Boom met 995 hectare. Deze stichting werd opgericht door Anna Aleida de Beaufort. Zij stamt uit de niet-adellijke tak van de familie De Beaufort en daarmee hoort deze stichting niet op deze Volkskrant lijst.

(leestekst gaat onder deze foto verder)

Afb. 2. Kasteel Sandenburg: sinds 1793 bezit van de baronnen en graven Van Lynden van Sandenburg. Op het huis wappert fier de familievlag.

Voor nr. 170 op deze lijst, Landgoed Den Aalshorst met 512 hectare, geldt hetzelfde als voor nr. 41: niet alle aandeelhouders behoren tot de Nederlandse adel. Het betreft overigens niet ‘tientallen familieleden’, maar vijfenveertig.

Nr. 171 betreft een Duitse graaf: Frans Graf zu Ortenburg met kasteel Middachten en 509 hectare grond.

Nr. 194 De Eik 433 hectare betreft ook geen Nederlandse adel, maar de Belgische Prinsen Etienne en Leopold d’Arenberg, ook al kan hierbij de opmerking gemaakt worden dat Prins Leopold als Chef de Famille met de titel Hertog van Arenberg door het leven gaat en gehuwd is met een echtgenote die tot de Nederlandse adel behoort: Isabel-Juliane gravin zu Stolberg-Stolberg (haar vader werd in 1980 ingelijfd in de Nederlandse adel).

Nr. 234 Anholtse Broek met 362 hectare is natuurlijk niet eigendom ‘van het Duitse vorstendom Salm-Salm’, maar van de Duitse prinselijke familie Zu Salm-Salm.

Nr. 237 betreft wederom Duitse adel: Odylia (geen Odilia) Gräfin zu Castell-Castell, douairière Heinrich III Prinz Reuss.

Nr. 291 Landgoed De Wiersse met 298 hectare is als stichting door de niet-adellijke familie Gatacre opgericht en hoort dus ook niet op deze lijst.

Nr. 302 Landgoed Wouwse Plantage B.V. met 289 hectare betreft Belgische adel.

Nr. 308, 279 hectare, een deel van landgoed Enghuizen, betreft Duitse adel: Georg Graf zu Solms-Laubach.

Afb. Kasteel Beverweerd vererfde via de families Van Nassau La Lecq, Van Heeckeren, Van Rechteren Limpurg op Odylia Gräfin zu Castell-Castell. Haar moeder, een gravin Van Rechteren Limpurg, verkocht het kasteel, maar het landgoed van 356 hectare is nog steeds familiebezit.