150 jaar geleden overleed jonkheer mr. Montanus de Haan Hettema te Leeuwarden. Deze jurist en frisist werd op het Huizumer kerkhof, vlak bij de Dorpskerk, begraven. Een passende aanleiding om aan deze roemruchte Fries aandacht te schenken met een lezing door prof. dr. Yme Kuiper: ‘Romantisch geleerde of quasi-adellijke fantast? Het verdriet van jhr.mr. Montanus de Haan Hettema (1796-1873)’. Aan de orde komt waarom hij ‘roemrucht’ (een combinatie van beroemd én berucht) was.

Hoewel hij zichzelf een groot geleerde vond voelde hij zich zwaar miskend in zijn eigen Friesland. In 1846 verscheen zijn ‘Stamboek van den Frieschen, vroegeren en lateren, adel’. Montanus was als Montse Hettema in de winter van 1796  gedoopt te Bolsward. Hier groeide hij op in het kinderrijke winkeliersgezin van de katholieke patriot Hans Hettema en zijn vrouw Jantje van Albada. In 1815 was Montse tot verrassing van velen in de Friese Ridderschap benoemd. Als jonkheer, niet als baron, zoals hij zelf graag wilde. Hij promoveerde in de rechten te Groningen. In 1838 liet hij zich adopteren door Anna Maria de Haan. Sindsdien noemde hij zich De Haan Hettema. Zijn mannelijk nageslacht nam later de familienaam Van Albada de Haan Hettema aan.

Hij verwierf (inter)nationale aandacht met uit het Oudfries overgeleverde wetteksten. Met zijn scherpe, ruzieachtige pen kreeg hij het aan de stok met talloze bekende Friese publicisten, zoals Wopke Eekhoff (zijn erfvijand) en Joast Hiddes Halbertsma.  Op alles wat er in zijn tijd over Friese taal en geschiedenis verscheen had De Haan Hettema iets aan te merken. Zijn eigen vondsten en proza bezaten een hoog romantisch-mythisch gehalte. Hij verzuchtte aan het einde van zijn publicitaire loopbaan: ‘Ik weet, ik sta bijna geheel alleen.’

Wie: Prof. dr. Yme Kuiper
Wat: lezing ‘Romantisch geleerde of quasi-adellijke fantast? Het verdriet van jhr.mr. Montanus de Haan Hettema (1796-1873)’.
Waar: Cultuurpodium Dorpskerk Huizum, Leeuwarden,
Wanneer: vrijdag 24 november 2023, om 16.00 uur

Kaarten
De toegangsprijs is € 6,00. Toegangskaarten kunnen vooraf digitaal worden aangeschaft via het Ticketkantoor: https://www.ticketkantoor.nl/shop/Ymekuiper .

Bij de kerk is weinig parkeerruimte. Bezoekers kunnen – op loopafstand en gratis – parkeren op het ruime parkeerterrein tegenover Intratuin (zuidzijde Tijnjedijk).

Yme Kuiper (1949) was bijzonder hoogleraar antropologie en historische buitenplaatsen aan de RUG en ontving de Dr. Joost Halbertsmaprijs en de Eismaprijs (nu Van Winterprijs). Vast staat dat De Haan Hettema het schitterend én terecht had gevonden als-ie geweten had dat diens leven en werk 150 jaar na diens sterfjaar door Yme Kuiper zou worden belicht in de Dorpskerk Huizum, het oudste monument (12e eeuw) van Leeuwarden…

Na de lezing staat Peter de Haan in een korte toegift stil bij een andere in Huizum begraven bekende Fries die 150 jaar geleden werd geboren. Wie die beroemdheid is, blijft een verrassing.