Mina & Mevrouw: een familiegeschiedenis over klasse, vrouw zijn en afhankelijkheid

Afb. 1. Maartje Duin (links) neemt de luisteraar in deze podcast mee in het leven van haar overgrootmoeder Marietje gravin van Lynden (rechts) en haar dienstbode Mina Marinusse (midden).

Na ‘De plantage van onze voorouders’ duikt Maartje Duin opnieuw in haar familiegeschiedenis. Haar nieuwe achtdelige serie ‘Mina & Mevrouw’ is een epische audiodocumentaire in acht delen die zich afspeelt in het Zeeland van de 20e eeuw.

Een halve eeuw waren de levens van Mina & Mevrouw innig met elkaar verstrengeld. Mevrouw een gravin op een kasteel bij Middelburg, Mina haar inwonende dienstbode. Als achterkleindochter van Mevrouw voelt Maartje Duin al een leven lang ongemak over hun verhouding, die in haar familie wordt voorgesteld als een liefdevolle vriendschap. Kan er liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is? 

Afb. 2. Maartje van Duin ontving onlangs voor deze podcast het Ithakastipendium uit handen van jurysecretaris René Dessing.

Op zoek naar antwoorden legt Maartje contact met Mina’s familie. En ze stuit op een ongelofelijke bron: haar overgrootmoeders dagboeken, die bijna haar hele 100-jarige leven beslaan. Haar onderzoek mondt uit in de 8-delige podcastserie Mina & Mevrouw: een familiegeschiedenis over klasse, vrouw zijn en onafhankelijkheid. Wat gaven Mina en Mevrouw ons mee over wat je als vrouw kunt zijn? En kun je je ooit losmaken van je achtergrond?

Maartje Duin: ‘De verhouding tussen mijn overgrootmoeder en Mina, die ik beiden heb gekend, intrigeerde me al als kind. Maar tot voor kort had ik weinig zin om me in hun wereld te verdiepen. Theekransjes en tafelschikkingen; als journalist leken die me matig interessant. Als achterkleindochter voelde ik zelfs weerzin tegen wat ik zag als het laatste restje van de feodale tijd. Tot ik bedacht dat ik in Grootmama’s dagboeken ook de sleutel tot haar relatie met Mina kon vinden. Wat als ik er nou eens een gezamenlijke onderneming van maakte, waarbij ik mijn eigen familie én die van Mina betrok? Ik ontdekte een rijke, pijnlijke geschiedenis die raakte aan alle grote thema’s van 20e eeuwse vrouwenlevens. En dus ook aan dat van mijzelf.’

Fragment dagboek Marietje gravin van Lynden – Calkoen, 1886-1986: ‘19 dec. 1938. Ontzettend koud, -22 graden, en we kunnen ‘t haast niet warm stoken. Waterleiding bevroren, ook afvoerleidingen van de waschtafels. Ik laat Mina ook in de zaal zitten, daar ‘t in de keuken zelfs vlak naast de kachel ijskoud is. Veel schaatsenrijders, wel 60. Elke dag komen er zeker 15 theedrinken. ‘s Avonds werd er bij lampionlicht weer gereden. Ik liep over de baan en door het besneeuwde bos en genoot.’

Afb. 3. De twee hoofdpersonen in deze podcast: links Mina Marinusse en rechts Helena Maria gravin van Lynden née jonkvrouwe Calkoen (1886-1986).

Over de maker
Maartje Duin (1975) behandelt in haar werk maatschappelijk relevante thema’s en weet mensen met elkaar in gesprek te laten gaan. Haar werk won o.a. de Tegel (De plantage van onze voorouders), de Directors NL Award (Moslima / Podkas: Pawel, de Poolse Plukker), de Gouden Freelancer (Gliphoeve, een Vergeten Strijd) en werd genomineerd voor de Prix Europa (De plantage van onze voorouders / Facebook, een Nachtmerrie).

Over OVT
Het geschiedenisprogramma van de VPRO over de onvoltooid verleden tijd, met actueel nieuws over geschiedenis, columns en in de rubriek Het Spoor Terug elke week een historische documentaire. OVT is wekelijks op zondagochtend te beluisteren tussen 10 uur en 12 uur op NPO Radio 1.

Mina & Mevrouw is een co-productie van VPRO en Prospektor. De podcast kwam tot stand met steun van het NPO-fonds, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Cultuurfonds Zeeland, Familiefonds Hurgronje, Frits Lensvelt Stichting, de Lynden Ter Hooge Stichting en het Ithaka Stipendium. Samenwerkingspartners: Theaterproductiehuis Zeeland en het Zeeuws Archief.

Credits
Regie en montage: Maartje Duin
Creatief producent Prospektor: Eefje Blankevoort
Producent Prospektor: Laura Verduijn
Producent randprogramma Prospektor: Vera Bachrach
Muziek: Rory Ronde & Eva van Manen
Montage- en research assistent: Lotteke Boogert
PR: Sylvana Terlage
Grafisch ontwerp: Marieke van der Perk
Mixage en sound design: Wederik de Backer
Eindredactie OVT: Katinka Baehr

De achtdelige podcastserie Mina & Mevrouw is vanaf zaterdag 3 februari te beluisteren op NPO Luister en de podcastplatforms en vanaf zondag 4 februari wekelijks bij OVT op NPO Radio 1

vpro.nl/mina

Afb. 4. Kasteel Ter Hooge bij Middelburg: sinds 1871 in het bezit van het geslacht Van Lynden en in 1950 ondergebracht in een stichting.