Pieter Gerard baron van Wassenaer en Margaret Kathryn Lynch, Washington 8 juli 2017.

Het Friese geslacht Lycklama à Nijeholt ontleent zijn achternaam aan de stamvader Lyckele Ebelens, die begin 16e eeuw leefde en wiens nakomelingen zich eerst Lyckles en later Lycklama gingen noemen, wat zoon-van-Lyckle betekent. Het naamsdeel à Nijeholt werd in de vijfde generatie toegevoegd en moet gelezen worden als ‘te Nijeholt’. Nijeholt heet tegenwoordig Nijeholtpade en hier hadden de Lycklama’s veel bezit.

De familie werd in de 17e eeuw actief in de vervening en het laten graven van de Opsterlandsche Compagnonsvaart droeg in grote mate bij aan het succes hiervan. Duizenden hectaren grond werden afgegraven en werden vervolgens in vruchtbare landbouwgrond omgezet, hetgeen aanzienlijk aan het familievermogen bijdroeg. Door hun bezit en huwelijken gingen de Lycklama’s à Nijeholt tot de bestuurlijke elite van Friesland behoren en waren generaties lang grietmannen, die aan het hoofd van de plattelandsgemeenten stonden.

In 1817 werd jonkheer Tinco Martinus Lycklama à Nijeholt (1766-1844) door Koning Willem I in de Nederlandse adel verheven. Hij begon zijn carrière als grietman, bekleedde in de Franse Tijd verschillende functies en werd in 1814 lid van de Grote Vergadering van Notabelen, die over de nieuwe grondwet moest stemmen. Nadien werd eerst hij lid van de Tweede Kamer en uiteindelijk van de Eerste Kamer. Daarnaast was hij lid en voorzitter van de Ridderschap van Friesland en beheerde hij zijn omvangrijke bezittingen.

Zijn kleinzoon, over wie de tentoonstelling gaat, ging in Cannes ging wonen en naar hem is de Tinco Lycklama Foundation genoemd, die deze bijzondere tentoonstelling mede tot stand heeft gebracht.

De adellijke tak van het geslacht Lycklama à Nijeholt stierf in 1917 uit, maar de niet-geadelde takken leven voort en zijn opgenomen in het blauwe boekje van het Nederland’s Patriciaat. Vertegenwoordigers hieruit zijn vandaag bij de opening aanwezig.

Link naar de website van het museum in Cannes: www.cannes.com/fr/culture/musee-de-la-castre.html.

Link naar de website van de Tinco Lycklama Foundation: https://tincolycklama.org/.

Wilt u onze werkzaamheden steunen en 6 keer per jaar het digitale magazine van AiN ontvangen?
De Stichting Adel in Nederland heeft als doel het digitaal aanbieden van informatie over adel in Nederland in de ruimste zin. Voor € 17,50 per jaar kunt u donateur worden, ontvangt u zes keer per jaar het digitale magazine en steunt u ons in onze werkzaamheden. Daarnaast krijgt u korting op en voorrang bij door AiN georganiseerde excursies. AiN heeft de cultuele ANBI-status en daardoor kunt u als donateur bij de opgave voor de inkomstenbelasting giftenaftrek krijgen. Meer weten en opgeven als donateur? Stuur dan een mail naar nieuwsbrief@adelinnederland.nl.

 

In juli en augustus is er tijdens de zomeropenstelling van kasteel Middachten speciale aandacht voor de prachtige oude quilts uit de collectie van kasteel Middachten. Voor deze gelegenheid is de slaapkamer van Caroline Mechtild gravin van Aldenburg Bentinck née Gräfin zu Waldeck und Pyrmont (1826-1899) in oude luister hersteld, zodat de bezoekers een goede indruk kunnen krijgen van haar adellijke leefwereld.

De nieuwe en oude quilts uit de verzameling van kasteel Middachten zijn gefotografeerd voor het boek ‘PROMENADE dans un château HOLLANDAIS’ van An Moonen en Petra Prins en dit is in de oranjerie in de bijzonder fraaie tuinen van het kasteel te verkrijgen.

Kasteel Middachten is sinds 1190 familiebezit en is sindsdien nooit verkocht, maar altijd vererfd. De huidige eigenaar, Franz Graaf zu Ortenburg, is de 25^e heer van Middachten.

Link naar de website van kasteel Middachten met informatie over bezoekmogelijkheden en de workshops & lezingen die er over quilts gegeven worden: www.middachten.nl.

Nathalie van Verschuer is samen met haar echtgenoot Frans baron van Verschuer directeur van landgoed Mariënwaerdt. Op ‘Leven op een landgoed’ houdt zij een blog bij, waarin zij vertelt over haar leven op Mariënwaerdt en haar werkzaamheden hiervoor. In haar nieuwste blog vertelt zij over het fruit dat nu geoogst wordt, de goede eigenschappen hiervan en ook staat er een heerlijk recept op voor aardbeientaart.

Het ruim 900 ha. grote Mariënwaerdt is sinds 1734 familiebezit en vererfde van de graven Van Bylandt op de baronnen Van Balveren en daarna op de baronnen Van Verschuer.

Link naar haar nieuwste blog: https://levenopeenlandgoed.blog/2017/07/04/oogst-uit-de-moestuin/.

Op dinsdag 27 juni werd in Utrecht voor de eerste keer de Virtus scriptieprijs uitgereikt door de Werkgroep Adelsgeschiedenis. Uit handen van Heidi gravin van Limburg Stirum, directeur NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats, ontving Gerrit van Oosterom de oorkonde met het bijbehorende geldbedrag voor zijn scriptie ‘Gronden van vermaak. Een reconstructie van de ontwikkeling van de buitenplaatscultuur en het buitenplaatslandschap langs de Oude Rijn tussen Leiden en Utrecht (1600-1900)’. De NKS kon dankzij zijn grote bibliotheek en medewerkers een aandeel leveren bij zijn onderzoek.

Het juryrapport roemde onder meer zijn heldere vraagstelling, het aansluiten bij recente literatuur, het omvangrijke bronnenonderzoek en het analytisch vermogen van de auteur; het was een scriptie die ver boven het gemiddelde uitsteeg.

Zijn scriptie is via deze link online te lezen: www.rug.nl/research/kenniscentrumlandschap/mscripties/masterscriptie_g_van_oosterom_8_juli_2015.pdf.

Hierna sprak Gerrit van Oosterom over de buitenplaats Brittenrust, die een welhaast iconische status kreeg, omdat het één van de eerste grote huizen was die afgebroken werd en dit maakte indruk. Hij noemde het opvallend dat de Oude Rijn vooral geassocieerd wordt met de Romeinen, terwijl er uit deze tijd bijna niets bewaard is gebleven. Hij maakte een onderscheid tussen de verschillende buitenplaatsen als tussen dodo’s en schildpadden: grote buitenplaatsen die ten onder gingen en boerderijen die tot buitenplaats transformeerden en vervolgens weer tot boerderij vervielen.

Op deze avond waren er nog drie interessante ‘flits-lezingen’:

‘Buitenplaatslandschappen. Een verkenning’, door drs. Ben Olde Meierink.

In zijn lezing noemde hij jonkheer dr. Henri van der Wyck (1927-2001) de vader van de term buitenplaatslandschap. Als voorbeelden van buitenplaatslandschappen gaf hij de Oude Rijn, de zuidelijke Vecht, het gebied rondom Amsterdam en ’s Graveland. Opvallend gegeven hierbij was steeds dat de elite in elkaars nabijheid ging wonen. Dit ‘samenkruipen van elites’ noemde hij een oud patroon en kon je terugzien aan de Langbroeker Wetering, waar de adel in de Middeleeuwen al dicht bij elkaar in woontorens ging wonen. Als vestigingsplaats voor een buitenplaats zie je meestal de voorkeur voor rivieren met scheepvaart.

‘Vrouwenalba amicorum: vriendschap tussen stad en platteland rond 1600’, door dr. Sophie Reinders.

In de 16e en 17e eeuw waren vrouwenalba vooral een adellijk fenomeen. Wat zij opvallend noemde, was het duidelijke netwerk, waarbij men dezelfde namen in de verschillende alba tegenkwam. Ook al werd er vaak ‘tweedehands materiaal’ gebruikt en duiken dezelfde citaten vaker op, toch hadden deze een persoonlijke betekenis. Het beeld dat de adellijke dames op afgelegen kastelen op het platteland woonden, moet bijgesteld worden. Ook al stamden zij uit families die deze kastelen al generaties lang in bezit hadden, toch bezaten de meeste riddermatige families stadswoningen in verband met comfort en veiligheid. De tegenstelling tussen stad en platteland vond zij dan ook veel kleiner en de vrouwenalba reisden veelvuldig tussen stad en platteland.

‘Kastelen, buitenplaatsen en de verleiding van dubbele namen’, door dr. Conrad Gietman.

Kasteelnamen kunnen op verschillende manieren voortleven, maar zeker ook als toevoeging van familienamen. In de 11e eeuw onderscheiden edelen zich door voornamen, maar ook door kasteelnamen, ook al hadden niet alle edelen een familienaam. Omstreeks 1430 had 1 op de 3 edelen in Zeeland nog een patroniem, maar aan het einde van de Middeleeuwen hadden alle edelen een achternaam. De incorporatie van de kasteelnaam leverde status op – door hem ‘de glans van de toevoeging’ genoemd. In Gelderland en Overijssel werd omstreeks 1600 de toevoeging van de naam van de havezate gebruik, die waarschijnlijk verband hield met toelating tot de Ridderschap. Het mooist denkbare distinctief vond hij het toponiem dat de familienaam herhaalde, zoals Van Rechteren tot Rechteren. Ook de familie Van Haersolte deed hier aan mee en bouwde een nieuw huis op de vermeende plek van het stamslot en noemde zich Van Haersolte tot Haerst. Tot in onze tijd leeft het verlangen naar dubbele namen voort en worden heerlijkheden nog steeds om die reden gekocht.

Tot 5 november is in het stadskasteeltje het Martenahuis in Franeker een tentoonstelling te zien waarop het echtpaar Wytze van Cammingha en Sophia van Vervou centraal staat. Het echtpaar liet zich op vorstelijke wijze door de 17e-eeuwse Friese societyschilder Wybrand de Geest portretteren. De Van Cammingha’s waren machtige edelen en heer van Ameland, terwijl Sophia vermogend was en in het bezit van het Martenahuis. De tentoonstelling vertelt het verhaal bij de portretten – door het museum de Friese Marten en Oopjen genoemd, naar de portretten van Rembrandt –, de personen en hun problematische verbintenis. Wat de tentoonstelling extra bijzonder maakt, is dat deze huwelijksportretten uit privé-bezit al meer dan 30 jaar niet meer voor het publiek te zien zijn geweest – een goede reden om er te gaan kijken!

Link naar de website van het Martenahuis met meer informatie over bezoekmogelijkheden: www.museummartena.nl.

Het juninummer van het digitale magazine van AiN is gisteren aan de donateurs toegestuurd en staat ook dit keer weer boordevol informatie. De 44 pagina’s staan vol met informatie en verhalen met vele foto’s.

Zo staat er een fotoreportage in over de Menkemaborg met het verhaal van de laatste jonkheer Alberda van Menkema. Verder is er een interview met Sophie Reinders over haar onderzoek naar alba amicorum van adellijke vrouwen en haar boek ‘De mug en de kaars’.

In de vaste rubrieken ‘Moord & Brand’, ‘Thuis heb ik nog een ansichtkaart’, ‘Het verhaal bij een graf’, ‘Op stand aan de wand’ en ‘Gevallen voor het vaderland’ zijn er de volgende verhalen:

• Graaf van Bylandt en zijn automobielongeval
• De ‘Heimführung’ van het echtpaar Von Rechteren-Limpurg-Speckfeld – Van Rechteren Limpurg in 1907
• De grafkelder van mr. Pieter Rutger Feith (1773-1853) en Adriana Maria Feith née ten Dall (1770-1866)
• Het portret van Sonia Bulitschoff douairière jonkheer Frank Lodewijk Willem van Schuylenburch, heer van Schuilenburg
• Felix Dono Ortt (1907-1944)

In een uitgebreid In Memoriam wordt het bijzondere levensverhaal verteld van Hermann Sylvius Graf von Pückler, Freiherr von Groditz (1939-2017), een Duitse graaf met Nederlandse adellijke voorouders in de families Van Limburg Stirum en De Constant Rebecque, die grote inzet had voor het historische erfgoed van zijn familie.

Dr. Conrad Gietman, historicus en schrijver van het bekende standaardwerk over de Oost-Nederlandse adel ‘Republiek van adel. Eer in de Oost-Nederlandse adelscultuur’ schreef zijn eerste column n.a.v. de 18e-eeuwse Afrikaanse bediende Presto, terwijl jonkheer mr. Dolph Boddaert, kenner bij uitstek op adelsrechtelijk gebied, over de nieuwste ontwikkelingen in de Belgische zaak Delphine Boël een bijdrage heeft geschreven.

Tot slot is er weer een overzicht van genealogisch nieuws van adellijke families en aanverwante geslachten op het gebied van geboortes (De Rotte, Van Tuyll van Serooskerken, Sandberg, Van Eys, Rutgers van Rozenburg, Bentinck van Schoonheten, Six), huwelijk (Van der Does de Willebois) en overledenen (Verheyen, Van Nispen tot Sevenaer, Van Sminia, De Weichs de Wenne, Op ten Noort, Van Asch van Wijck, Michiels van Kessenich, Quarles van Ufford, De Geer, Van Pallandt en De Ranitz).

Wilt u ook 6 keer per jaar het digitale magazine van AiN ontvangen? Word dan nu donateur. De Stichting Adel in Nederland heeft als doel het digitaal aanbieden van informatie over adel in Nederland in de ruimste zin. Voor € 17,50 per jaar kunt u donateur worden, ontvangt u zes keer per jaar het digitale magazine en steunt u ons in onze werkzaamheden. Daarnaast krijgt u korting op en voorrang bij door AiN georganiseerde excursies. AiN heeft de cultuele ANBI-status en daardoor kunt u als donateur bij de opgave voor de inkomstenbelasting giftenaftrek krijgen. Meer weten en opgeven als donateur? Stuur dan een mail naar nieuwsbrief@adelinnederland.nl.

T/m 3 september is in het Rembrandthuis deze tentoonstelling te zien, waarop het beeld geschetst wordt van de vriendschap tussen Jan Six en Rembrandt. Jan Six kent iedereen van het geweldige portret van hem door Rembrandt, dat nog steeds bij zijn nakomelingen de jonkheren Six aan de Amstel in Amsterdam hangt, maar veel minder bekend, is deze intieme ets van Jan Six lezend bij het raam. Het wordt tot de hoogtepunten in het oeuvre van Rembrandt gerekend. De tentoonstelling gaat in op de fascinatie rondom de ets, de opdrachtgever en de kunstenaar in de eeuwen erna.

Lees meer op www.rembrandthuis.nl/nl/bezoek/tentoonstellingen/rembrandt-en-jan-six-de-ets-en-de-vriendschap/.

Jonkheer Boele Gerrit Pieter Six, geboren Naarden 12 juni 2017, zoon van jonkheer Pieter Alexander Six en Annika Six née van der Hoeven.

 

Afgelopen zaterdag werd kasteel Ruurlo na een lange restauratie heropend door prof.mr. Pieter van Vollenhoven. Jacob van Heeckeren, knape, kocht Ruurlo in 1420 en werd daardoor heer van Roderlo – de toenmalige naam. Ruurlo was sindsdien eeuwenlang familiebezit van de Van Heeckerens. Wel raakte het tussentijds even uit de familie, toen het door huwelijk vererfde op het geslacht De Rode van Hekeren en het daarna verkocht werd aan een Schimmelpenninck van der Oye.

In 1727 kocht Jacob Derk van Heeckeren het stamslot van zijn voorvaderen terug en het bleef vervolgens familiebezit tot in 1977. Daarna werd het gemeentehuis en sinds 2012 is het eigendom van de heer H.D. Melchers, die het een museumfunctie heeft gegeven met een grote collectie schilderijen van Carel Willink.

Link naar meer informatie over het museum, dat vanaf vandaag voor het publiek geopend is: www.museummore-kasteelruurlo.nl.