Afb. Schellerberg oogt als een 19e-eeuws landhuis, maar gaat terug op een landhuis uit omstreeks 1740, met als oorsprong een 17e eeuws spyker.
Zoals zoveel buitenplaatsen is huize Schellerberg nabij Zwolle voortgekomen uit een spyker, een plek waar het graan werd opgeslagen. De buitenplaats was eeuwenlang in het bezit van de vooraanstaande Zwolse regentenfamilie Greven, die vele bestuurders voortbracht en waaruit vier nakomelingen in 1909 werden verheven in de Nederlandse adel. Het huis diende eeuwenlang als buiten en daarnaast bezat de familie Greven een stadshuis in de Kamperstraat in Zwolle, waar de wintermaanden werden doorgebracht
De laatste Greven die Schellerberg bezat, was jonkvrouwe Diederica Elisabeth Greven (1892-1984). Zij was gehuwd was met mr. Willem Frederik Tromp Meesters (1887-1944), die uit een patriciaatsfamilie stamde. Zij nam het het huis met de omringende gronden over, toen het familiebezit verdeeld moest worden. Tijdens de oorlogsjaren woonde zij in Arnhem, waar haar echtgenoot agent van de Ned. Handel-Mij N.V. was. Als evacué werd zij gedwongen tijdens de Slag om Arnhem om haar huis te verlaten en toen zij in rustiger tijden kon terugkeren, trof zij een kapot geschoten huis aan. Schellerberg bood daarom een uitkomst als nieuw thuis.
Schellerberg was er bijna niet meer geweest en er waren ooit zelfs plannen om hier een industrieterrein aan te leggen met meerdere havens voor scheepsverkeer vanaf de IJssel. De buitenplaats is gelukkig behouden gebleven en is nu een groene oase ingeklemd tussen een Zwolse buitenwijk en de groene uiterwaarden in het weidse IJssellandschap. Bij vroege ochtendwandelingen kan men hier de reeën in de vrije natuur zien lopen – en dat op tien minuten fietsen van het stadshart!
Het bestuur van stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) wordt uitgebreid met twee nieuwe bestuursleden. Vanaf februari 2021 treden mr. Marjolein Sanderman en Otto baron van Boetzelaer tot het bestuur toe.
sKBL is verheugd dat Marjolein Sanderman en Otto van Boetzelaer zijn toegetreden tot haar bestuur. Daarmee is het bestuur voltallig en klaar voor een nieuwe fase waarin de stichting gaat inzetten op bestendiging, verdere maatschappelijke verankering en betere profilering ten behoeve van het algemene belang van kastelen, historische buitenplaatsen en landgoederen in ons land.
Over de nieuwe bestuursleden Juriste Marjolein Sanderman is beleidsadviseur bij de erfgoedrijke gemeente Rheden, waar Middachten, Hof te Dieren en Biljoen-Beekhuizen en andere landgoederen zich bevinden. Rheden geldt in oppervlakte als de op een na grootste gemeente met rijksbeschermd groen erfgoed. Daarnaast is zij bestuurslid van de Federatie Grote Monumentengemeenten, de Victor de Stuers-stichting en de Erfgoedacademie. Als bestuurslid zal zij vinger aan de pols houden op bestuurlijk vlak, groen/rood erfgoed en relevante beleidsontwikkelingen.
Otto van Boetzelaer bewoont het particuliere familielandgoed Eyckenstein in Maartensdijk (Utrechtse Heuvelrug). Hij zet zich actief in voor de duurzame instandhouding van dit prachtige familiebezit, maar ontplooit ook activiteiten ten behoeve van andere (Utrechtse) buitenplaatsen. Verder is hij lid van het Utrechts Particulier Grondbezit (UPG) en lid van de stuurgroep van het Platform Utrechtse Buitenplaatsen. Als particulier eigenaar is zijn ervaring met en kennis van (natuur)beheer en kennis van overheidsregelingen van waarde voor sKBL.
Na zeven jaar neemt bestuurslid Herma de Heer afscheid van het bestuur. Vanaf de oprichting is zij actief geweest. sKBL is haar zeer erkentelijk voor haar bijdrage en inzet.
Afb. 2. Marjolein Sanderman. Foto met hartelijke dank aan sKBL/www.skbl.nl.
Arno Borsboom aangesteld tot projectcoördinator Kennisprogramma Klimaatbestendige Aanpak KBL Per 5 februari 2021 is drs. Arno Borsboom door sKBL aangesteld tot projectcoördinator Kennisprogramma Klimaatbestendige KBL. Als fysisch geograaf beschikt hij over relevante kennis van bodem, hydrologie en ecologie. Na zijn studie heeft hij zich eerst enkele jaren bezig gehouden met klimaatonderzoek. Vervolgens is hij vele jaren werkzaam geweest als adviseur en projectleider in de archeologie. Hij heeft daar ervaring opgedaan in het leiden van zeer diverse erfgoedprojecten. sKBL is blij met zijn ervaren inbreng voor dit kennisprogramma en kijkt er naar uit om samen met hem en onze partners ons in te gaan zetten voor beter klimaatbestendige KBL. Zelf zegt Arno over zijn aanstelling: “Het klimaatbestendiger maken van ons groene erfgoed is een dringende actuele opgave, en het is goed dat het Kennisprogramma in de eerste stappen daartoe voorziet. Sinds ik enkele jaren zelf op een landgoed woon is mijn interesse steeds meer van het ondergrondse naar het bovengrondse erfgoed gegaan, en ik hoop dat ik met mijn brede achtergrond een bijdrage kan leveren aan de succesvolle uitvoering van het programma”.
Zodra er meer informatie bekend is over de hernieuwde opening informeren wij u graag hierover, want Oud-Amelisweerd behoort met zijn unieke behangselen, die in twee kamers in opdracht van Gerard Godard baron Taets van Amerongen (1729-1804) en echtgenote Anna Susanna Hasselaer (1730-1788) zijn vervaardigd, tot de absolute top van adellijke wooncultuur in Nederland in de 18e eeuw!
Afb. 2. Oud-Amelisweerd in Bunnik: een verborgen parel aan de Oude Rijn.
Afb. 1. Oud Amelisweerd is schilderachtig aan de Kromme Rijn in Bunnik gelegen.
In Pop-up Museum Oud-Amelisweerd werd je in de afgelopen jaren verrast met wisselende tentoonstellingen. Unieke objecten uit de depots van de Utrechtse kasteelmusea kasteel Amerongen, Huis Doorn, kasteel De Haar en Slot Zuylen – die normaal gesproken niet te zien waren voor het publiek – werden samen met moderne kunst en design getoond tussen de unieke, fraaie 18e en 19e-eeuwse behangselen die de muren van het landhuis sieren. Inmiddels is Oud-Amelisweerd gesloten en een nieuwe ramp dreigt, omdat de twee zeer deskundige beheerders (die van essentieel belang zijn voor het behoud van de bijzondere en unieke behangsels!) per 1 maart ontslagen worden.
Daarom luiden beheerders én vrijwilligers van Oud-Amelisweerd nu de noodklok en vragen actie van de gemeente Utrecht via een publiciteitscampagne. AiN bezocht in de afgelopen jaren Oud-Amelisweerd en was niet alleen onder de indruk van de schoonheid van het interieur, maar ook de grote liefde voor en betrokkenheid bij Oud-Amelisweerd van de vrijwilligers. Daarom werkt AiN graag aan deze publiciteitscampagne mee!
Afb. 2. Wonderschone behangselen vormen de achtergrond voor voorwerpen uit de depots van kasteel Amerongen, Slot Zuylen, Kasteel De Haar en Huis Doorn, die u normaal gesproken niet te zien krijgt.
Oud-Amelisweerd werd in 1770 gebouwd als zomerverblijf voor Gerard Godard baron Taets van Amerongen (1729-1804), telg uit een oude adellijke Utrechtse familie, en zijn echtgenote Anna Susanna Hasselaer (1730-1788). Hij en zijn echtgenote lieten hier in twee kamers uniek Chinees behang aanbrengen, dat van grote schoonheid is en waarvoor bezoekers zelfs uit China komen om het te bekijken. Nadien kwam Oud-Amelisweerd in het bezit van hun zoon jonkheer dr. Gerard Arnoud Taets van Amerongen (1754-1823) en echtgenote Carolina barones van der Duyn (1753-1817). Twee van hun kinderen werden hier zelfs geboren, maar in 1808 verkocht hij het aan Koning Lodewijk Napoleon, die het slechts twee jaar in zijn bezit had.
Afb. 3. Een detail van één van de fraaie behangselen in huis Oud Amelisweerd.
In 1810 werd het gekocht door jonkheer mr. Paulus Wilhelmus Bosch van Drakestein, heer van Drakestein en de Vuursche (1792-1834), die gehuwd was met Henriette Hoffmann (1775-1839). Hij stamde uit een familie van brandewijnstokers en hij werd zelf onder meer advocaat en burgemeester van Utrecht. In 1829 werd hij in de Nederlandse adel verheven met het predikaat jonkheer. Na zijn overlijden werd hij in het bezit van Oud-Amelisweerd opgevolgd door zijn zoon jonkheer Hendrik Willem Bosch van Drakestein (1805-1883), die ongehuwd was en op het huis overleed.
Afb. 4. Een doorkijkje in de enfilade van kamers, die ieder hun eigen unieke behangselen hebben.
De nieuwe heer van Oud-Amelisweerd werd zijn neef jonkheer mr. Wilhelmus Johannes Marie Bosch van Oud-Amelisweerd (1829-1899), die lid van de Provinciale en Gedeputeerde Staten van Utrecht was en daarnaast curator van de Utrechtse Hogeschool. Uit zijn huwelijk met jonkvrouwe Anna Catharina van de Poll (1833-1916) werden vijf kinderen geboren en hun nakomelingen bezaten gezamenlijk Oud-Amelisweerd tot zij het in 1951 verkochten. De tak Bosch van Oud-Amelisweerd is in 1988 uitgestorven, maar de jonkheren Bosch van Drakestein leven voort.
Dit artikel stond in de decemberuitgave van het digitale magazine, dat vier keer per jaar aan de donateurs van de stichting Adel in Nederland wordt toegestuurd. Voor 17,50 euro per jaar steunt u ons in onze werkzaamheden en ontvangt ook u dit digitale magazine boordevol adellijke verhalen en adellijk nieuws. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.
Afb. Links: Frans baron van Verschuer en echtgenote Nathalie barones van Verschuer née des Tombe in de bibliotheek van Mariënwaerdt. Foto
Afb. 1. Het grafelijk wapen Van Aldenburg Bentinck op een hermelijnen mantel met vorstenkroon. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl
Het vaandel werd getaxeerd op 60-80 euro, maar werd uiteindelijk afgehamerd op 2300 euro!
Het komt vaker voor dat voorwerpen die op AiN in de categorie ‘Veilingnieuws’ belicht worden hogere opbrengsten genereren. Zo werden in 2019 twee portretten van het echtpaar Van Bommel – Half-Wassenaer van Onsenoort bij Derksen Veilingbedrijf in Arnhem getaxeerd op 400-800 euro en deze werden uiteindelijk afgehamerd op 5000 euro (zie: https://www.adelinnederland.nl/veilingnieuws-het-echtpaar-van-bommel-half-wassenaer-van-onsenoort/.
AiN hoopt dat het vaandel een goede bestemming heeft gevonden!
Afb2. Deze twee portretten van het echtpaar Van Bommel – Half-Wassenaer van Onsenoort hadden in 2019 ook een recordopbrengst. Portretten 60×46 cm. Foto met hartelijke dank aan Derksen Veilingbedrijf/https://www.derksen-veilingbedrijf.nl.
Afb. Zicht op de voorzijde van Den Berg door het statige inrijhek met vergulde speerpunten en zandstenen siervazen uit het begin van de 18e eeuw.
Huis Den Berg in Dalfsen: sinds 1703 familiebezit van de baronnen Van Dedem en gelegen in een grootse aanleg van majestueuze lanen en waterpartijen. Voor een winters filmpje van Den Berg kijk hieronder:
Afb. 1. De achterzijde van kasteel Biljoen in Velp, met zijn sierlijke hoektorentjes oprijzend uit de gracht. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.
Kasteel Biljoen met zijn ranke hoektorentjes, wonderschone grote zaal met fenomenaal stucwerk, weerspiegeld in de slingerende vijvers en omringd door een fraai landschapspark werd al vaak geroemd. Eerst nu is er een boek verschenen dat door inhoud en vormgeving de aandacht geeft aan Biljoen die het verdient.
Onder redactie van Conrad Gietman en Jorien Jas hebben vijftien auteurs, ieder met hun eigen specialisme, de geschiedenis van Biljoen tot leven gebracht. Er zijn bijdragen over voorwerpen, meubels, portretten, het park, de verschillende bewoners en het beheer van het landgoed – bijdragen die ieder afzonderlijk interessant zijn om te lezen, maar die achter elkaar gelezen ons in de huidige tijd brengen.
Afb. 2. In de 19e eeuw ontwierp de architect Eberson een nieuwe toegangsbrug met daarop leeuwen en beren die schilden met familiewapens dragen. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.
In 2009 verwierf Geldersch Landschap & Kasteelen Biljoen en voor die tijd was het in het bezit van de volgende adellijke geslachten: Van Lennep (1535-1661), Van Spaen en Van Hardenbroek (1661-1872). Voor het in- en exterieur van het huidige Biljoen zijn met name de baronnen Van Spaen zeer belangrijk geweest, ook al heeft de familie Van Hardenbroek een prominent stempel op de voorgevel gedrukt door de plaatsing van hun familiewapen boven de ingang.
Afb. 3. Het echtpaar Lüps-De Blocq van Scheltinga – de laatste generatie Lüps op Biljoen. Foto met dank aan Uitgeverij WBOOKS.
In 1872 kocht Johann Heinrich Wilhelm Lüps (1812-1880), een ondernemer uit een Duitse familie die rijk geworden was door handel en industrie, het kasteel, nadat hij in voorgaande jaren al veel grond in deze omgeving gekocht had. Nieuw geld deed zijn intrede op Biljoen en vier generaties Lüps bewoonden vervolgens het kasteel, waarmee ook de moderne tijd het huis binnenkwam met waterleiding, verwarming en een electrisch belsysteem. De familie Lüps kon het dankzij hun kapitaal lang op Biljoen volhouden, maar uiteindelijk verandert nieuw geld in minder geld en wordt het daarmee ‘oud geld’. De laatste Lüps op Biljoen was Johan Hendrik Willem Lüps (1930-2006) en hij trad in het huwelijk met jonkvrouwe Albertine Maria Isabelle de Blocq van Scheltinga (1928-2006). Ook zij stamde uit een familie met een landgoed achtergrond en haar vader zag zich genoodzaakt om al in 1953 en 1959 zijn Friese bezittingen te verkopen en hij vestigde zich vervolgens in Zwitserland. In de laatste decennia werd de instandhouding van Biljoen steeds moeilijker en het werd duidelijk dat ook aan het tijdperk Lüps op Biljoen een einde zou komen. Heel symbolisch gaf de laatste Lüps dan ook de opdracht om de familiegrafkelder af te sluiten door de ingang met aarde te laten bedekken, waardoor deze onvindbaar zou worden.
Biljoen blijft volgens de testamentaire bepalingen van de laatste Lüps een bewoond huis en daarmee blijft het voor bezoek gesloten en lijkt het ontoegankelijk als voorheen. Maar nu is er gelukkig dit boek: Biljoen was eeuwenlang een gesloten boek, maar u kunt het nu met dit boek thuis zelf openen!
Afb. 1. Zicht vanuit de rotstuin op kasteel Twickel.
Kasteel Twickel is in zijn bestaan nooit verkocht en werd door de laatste eigenaresse Marie Amelia barones van Heeckeren van Wassenaar née Gravin van Aldenburg Bentinck (1879-1975) ondergebracht in een stichting, die niet alleen het kasteel, maar ook het uitgebreide grondbezit voorbeeldig beheert.
Twickel is nu op zoek naar een nieuwe tuinbaas (reageren kan tot 1 maart 2021), die zich onder meer moet gaan bezighouden met de revitalisatie van de rotstuin. Deze werd vanaf de jaren dertig aangelegd door barones Van Heeckeren, waarbij zij zich liet inspireren door de ideeën van de tuinarchitecte Getrude Jekyll in Engeland. Deze tuin met zijn slingerende borders met rotsplanten, voorjaarsbollen en één en tweejarigen in de zomer, biedt vele fraaie doorkijkjes en is gelegen achter de oranjerie. Voor meer informatie over deze functie zie: https://twickel.nl/home/stichting-twickel/werken-bij/
Afb. 2. De rotstuin is gelegen achter de oranjerie, waarvan de achterzijde hier op de achtergrond te zien is. De spits van de kasteeltoren steekt hier fier bovenuit.
Nieuwe voorzitter stichting
Het College van Regenten van Twickel heeft onlangs een nieuwe voorzitter gekregen: mr. D.C. (Diederik) baron van Wassenaer. De andere regenten zijn: jonkheer ir. J.J. (Jan Jaap) de Graeff, jonkheer M.A. (Mark) van Weede, mr. E.Y. (Elisabeth) Beelaerts van Blokland-van Schaijk en mw. S. (Susan) Lammers.
Afb. 1. Het grafelijk wapen Van Aldenburg Bentinck op een hermelijnen mantel met vorstenkroon. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl
Op zondag 7 februari loopt er een online veiling af bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht. Tot de aangeboden kavels behoren een Van Aldenburg Bentinck vaandel, een Schuurbeque Boeye wapenschild en een bijzondere wapenkaart uit 1695. Lees het verhaal hierbij hieronder of kijk in de catalogus voor wat er verder geveild wordt op https://www.veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect
Van Aldenburg Bentinck vaandel
De familie Bentinck behoort tot de oude Gelderse adel en gaat terug tot in 1343, toen de stamvader Johan Bentinck vermeld werd. Het familiewapen is een zilveren ankerkruis op een blauw veld. Op het vaandel is het wapen te zien van de tak Van Aldenburg Bentinck. Deze tak stamt van Hans Willem Bentinck (1649-1709) af, die met Stadhouder Willem III naar Engeland ging en daar tot groot aanzien kwam. Hij werd als dank voor zijn verdiensten verheven tot onder meer Earl of Portland.
Zijn zoon Willem Bentinck (1704-1774) huwde Charlotte Sophie des H.R. Rijksgravin von Aldenburg (1715-1800), vrouwe van Varel en Kniphausen en door dit huwelijk ontstond niet alleen de naam Van Aldenburg Bentinck, maar werd deze tak ook regerend in Varel en Kniphausen in Duitsland. In 1845 werden nakomelingen erkend te behoren tot de Hohe Adel in Duitsland met het predikaat Erlaucht bij eerstgeboorte. Op grond van voorgaande is het wapen Van Aldenburg Bentinck geplaatst op een rode mantel gevoerd met hermelijn, met gouden franje en koorden, en bekroond met de kroon van de vorsten van het Heilige Roomse Rijk. Op deze wijze is aan het wapen te zien dat de Van Aldenburg Bentincks eens behoorden tot de regerende families en daardoor gelijk in rang zijn aan de huidige Europese vorstenhuizen.
Het wapen is gevierendeeld, waarbij linksboven en rechtsonder het wapen Bentinck is te zien: een zilveren ankerkruis op een blauw veld. Rechtsboven en linksonder is het Van Aldenburg wapen te zien, opnieuw gevierendeeld met in blauw een steigerend zilveren paard en in zilver drie rode rozen. Onder het wapen de wapenspreuk CRAIGNEZ HONTE (vrees schande).
Afb. 2. Een 19e eeuws houten wapenschild van de jonkheren Schuurbeque Boeye. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl
Schuurbeque Boeye De familie Schuurbeque Boeye is een oude Zeeuwse familie, waarvan de stamvader, Jan Boye(nzoon) in de 15e eeuw in Zierikzee leefde. De familie bracht vele bestuurders voort. In 1746 trad mr. Jan Boeye, onder meer burgemeester van Zierikzee, in het huwelijk met Anna Schuurbeque en hierdoor ontstond de dubbele achternaam. In 1842 werd hun kleinzoon verheven in de Nederlandse adel en zijn nakomelingen leven als jonkheren/jonkvrouwen Schuurbeque Boeye voort.
Het betreft een gesneden en gepolychromeerd houten wapenschild: in zilver een zwart sluitblok met twee boeien, een blauwe golvende dwarsbalk en in rood een zilveren kat, daarboven een helm, het geheel omgeven door acanthusbladeren. Het helmteken (een hertekop) ontbreekt.
Afb. 3. Wapenkaart uit 1695 met alle familiewapens van de vooraanstaande geslachten in het gewest Holland. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman/www.veilinghuispeerdeman.nl
Wapenkaart
Deze wapenkaart, een ingekleurde gravure, is afkomstig uit: Stoopendael, B. ‘wapenen der steden en oud-adelyke geslachten in de machtige republyke van Holland en West-Vriesland.’ Haarlem, B.Cleynhens, uit 1695. Hierop staan links- en rechtsboven de wapens van Stadhouder Willem III en echtgenote Mary Stuart en links- en rechtsonder de wapens van Cornelis Tromp ‘Grave van Sylliesburgh’ en ‘Engel Baron de Ruyter’. In het middendeel zijn de familiewapens te zien van alle vooraanstaande geslachten uit de 17e eeuw in het gewest Holland.
Afb. 1. Album Groeninx van Zoelen XI, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Onlangs ontving het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis maar liefst veertien negentiende-eeuwse fotoalbums, geschonken door jonkvrouw Anna Katharina Groeninx van Zoelen. Naast foto’s van haar voorouders bevatten de albums ook portretten uit ruim vijftig andere adellijke families.
Albums met cartes-de-visite Het verzamelen van portretfoto’s werd in de negentiende eeuw een geliefde bezigheid door de ontwikkeling van de zogenaamde carte-de-visite: een kleine portretfoto met een standaardformaat van ongeveer 165 x 105 mm. De kaartjes werden verzameld in speciaal daarvoor ingerichte albums. In de negentiende eeuw een prijzige liefhebberij, dus in eerste instantie voorbehouden aan de hoogste kringen. De veertien albums die het RKD ontving zijn afkomstig van jonkvrouw Agneta Hendrika van de Poll (1857-1933), dame-du-palais en waarnemend grootmeesteres van koningin Wilhelmina, en haar echtgenoot jonkheer mr. Frédéric Willem Eduard Groeninx van Zoelen (1844-1922). Zowel de ouders als de grootouders van dit echtpaar zijn in de albums vertegenwoordigd – voor zover die niet vóór 1860 zijn overleden, want toen bestond de carte-de-visite in Nederland nog niet. De portretten in de albums zijn veelal gemaakt door de vroege Haagse fotografen Robert Severin, Maurits Verveer, Henri Pronk en later De Lavieter & Co.
Afb. 2. Camille Silvy, Portret van Aurelia Elisabeth gravin van Limburg Stirum (1812-1899), Londen, 1860-1868, carte-de-visite, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Hofhouding De leden van de uitgebreide familie van het echtpaar Groeninx van Zoelen-van de Poll bekleedden belangrijke functies aan het hof, posities die werden doorgegeven aan de volgende generatie. Agneta’s grootmoeder Deutz van Assendelft-Rendorp en haar tante Deutz van Assendelft-van Lennep waren respectievelijk grootmeesteres van koningin Sophie en dame-du-palais van koningin Emma. Frédérics moeder Aurelia Elisabeth gravin van Limburg Stirum was dame-du-palais van koningin Sophie. Op de portretten in de albums is dan ook een groot deel van de hofhouding uit de tweede helft van de negentiende eeuw te zien. De vroegste albums bevatten een ware verzameling van familieleden, kennissen en ‘collega’s’ – wat bij de familie Groeninx van Zoelen gedeeltelijk op hetzelfde neer kwam. Typische mannenalbums met portretten van hoogleraren en medestudenten, of albums ontvangen vanwege maatschappelijke functies, zijn er ongetwijfeld ook geweest, maar ontbreken in deze collectie.
Van prestige naar gezin Ook vanuit fotohistorisch perspectief zijn de albums interessant. De oudere albums zijn klein en bevatten slechts één foto per pagina. Door de datering en de afgebeelde personen wordt duidelijk dat de kleine albums zijn samengesteld door een eerdere generatie. Pas in de latere albums kreeg het eigen gezin de nadruk. Dat fotograferen in de loop der tijd makkelijker en goedkoper werd, is goed te zien aan de foto’s van na 1880. Werden er voorheen sporadisch kinderfoto’s gemaakt, nu was het geen probleem om een album geheel te vullen met de vier kinderen Groeninx van Zoelen-van de Poll. Een van hen was Reinier Frédéric Otto Groeninx van Zoelen, de grootvader van de schenkster. De enige dochter van het echtpaar kreeg de naam Adolphine Agneta. Zij zou later grootmeesteres van koningin Juliana worden en de albums aan de volgende generatie doorgeven.
Afb. 3. Maurits Verveer, Portret van jonkheer Alfred Montaldo Boreel (1849-1912) (rechts) en een onbekende man, Den Haag, ca. 1870-1877, kabinetfoto, collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Collectie van het RKD Het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag is het mondiale kennis- en documentatiecentrum op het gebied van de beeldende kunsten van de Nederlanden. Al meer dan 85 jaar verzamelt, onderzoekt, beheert en presenteert het instituut kunsthistorische informatie voor musea, universiteiten en publiek. De rijke collectie van het RKD bestaat uit een de kunsthistorische bibliotheek, (beeld)documentatie en bijna 2,5 kilometer aan uniek archiefmateriaal, zoals brieven, dagboeken, foto’s en tekeningen. In de collectie portreticonografie bewaart het RKD vele cartes-de-visite, maar een dergelijke verzameling portretfoto’s uit de kring van het hof, met een herleidbare herkomst, was nog niet aanwezig. Deze schenking vormt dan ook een prachtige aanvulling op de collectie van het RKD. De albums uit familie Groeninx van Zoelen brengen de leden van de negentiende-eeuwse hofhouding in beeld, en kunnen bij het identificeren van andere adellijke portretten een belangrijke rol spelen. Het is in de toekomst voor iedereen mogelijk om digitaal door deze prachtige albums te bladeren. Kijk voor meer informatie op http://www.rkd.nl
