Boekennieuws: Hindersteyn. Het verhaal.

Afb. 1. Hindersteyn behoort tot de weinige kastelen in Nederland, waarvan het neogotische uiterlijk bewaard is gebleven. Links herkent men het oudste deel van het kasteel: de oorspronkelijke woontoren, waarmee het kasteel zeven eeuwen geleden begon.

Onlangs verscheen dit boek over ridderhofstad Hindersteyn, één van de kastelen aan de Langbroekerdijk in Utrecht, die voor de meeste mensen onbekend is, maar waar steeds meer mensen een kijkje komen nemen tijdens de jaarlijkse Open Tuindagen. Dit boek biedt nu in woord en zeer fraai beeld voor iedereen de mogelijkheid om Hindersteyn beter te leren kennen, waarbij er (heel bijzonder!) uitgebreid aandacht is voor wat er nu bij komt kijken om het huis en de tuinen in stand te houden.

De 700 jaar oude ridderhofstad is in het verleden eigendom geweest van adellijke families als Van Zuylen van Nijevelt en De Wijkerslooth de Weerdesteyn. In 1972 werd Hindersteyn gekocht door Antonius Franciscus Geytenbeek en met de komst van deze familie is een nieuwe bloeiperiode voor het huis en de tuinen aangebroken. Met grote liefde voor dit unieke culturele erfgoed (er zijn niet heel veel kastelen in neogotische stijl in Nederland) heeft de familie Geytenbeek het kasteel gerestaureerd en passend ingericht. Bijzonder hierbij is dat de bewoners, met veel gevoel voor traditie, door aankoop op veilingen ook spullen hebben weten te verwerven, die afkomstig zijn van andere kastelen en zo niet alleen het interieur verrijken, maar tegelijk ook een verhaal vertellen.

Afb. 2. De hal met spiegel en 18e-eeuwse portretten van een echtpaar dat zelf ook een buitenplaats bezat in de omgeving van Arnhem. De foto’s zijn allen met hartelijke dank aan de auteur Erik Geytenbeek.

In tegenstelling tot vorige eigenaren, die het huis meestal niet permanent bewoonden, doet de familie Geytenbeek dit wel en dit heeft er voor gezorgd dat niet alleen het huis, maar ook de tuinen tot nieuwe bloei zijn gekomen. Hiermee zet de familie een eeuwenoude traditie voort, waarbij huis en tuinen een eenheid vormen en bedoeld zijn om de bezoekers visueel te laten genieten van alles wat bij een buitenplaats hoort. Zo werd er een slangenmuur gebouwd, waar leifruit tegen aan kon groeien, er werden historische kassen geplaatst, waar tegenwoordig romantisch in gedineerd kan worden, er kwam een fontein en er werden veel fraaie tuinelementen ingebracht, waarbij bv. de twee sfinxen iedere bezoeker de eerste keer weten te verrassen.

Afb. 3. de hal met neogotische raampartij – één van de vele fraaie foto’s in het boek.

De meeste boeken over kastelen en buitenplaatsen vertellen alleen het historische verhaal, maar dit boek gaat veel verder: het vertelt over het restauratieproces van het huis en het inrichten, over hoe de tuinverfraaiingen tot stand zijn gekomen en ook wat er nu gedaan wordt om alles in stand te houden. Zo zijn er de jaarlijkse Open Tuindagen en is er de mogelijkheid om hier je huwelijk te houden, waarbij het huis en de tuinen het arcadische decor voor de mooiste dag van je leven zorgen. Hierbij is de inzet van de zesendertig vrijwilligers onmisbaar. Zij zorgen er met grote inzet en liefde voor dat Hindersteyn blijft zoals het nu is geworden: een lust voor het oog, waar het goed is om te vertoeven! Noteer daarom nu alvast de Open Tuindag op zondag 31 augustus!

Benieuwd naar dit boek (aanrader!) met 240 pagina’s vol met fraaie foto’s van het kasteel, het interieur en de tuinen? Kijk dan voor meer informatie en bestelmogelijkheid op Hindersteyn, het verhaal – Hindersteyn

Afb. 4. De in oude glorie herstelde eetkamer op Hindersteyn.
Afb. 5. Deze sfinx is één van de vele verfraaiingen die in de tuin zijn aangebracht, nadat Hindersteyn eigendom werd van de familie Geytenbeek. Het zorgt er voor dat de tuinen tijdens een wandeling de bezoekers blijft verrassen. Noteert u ook alvast de Open Tuindag op Hindersteyn op zondag 31 augustus 2025?

T/m 31 aug. 2025 in Museum Panorama Mesdag: Scarlett Hooft Graafland. Mesmerizing

Afb. Screenshot met dank aan de website van Museum Mesdag in Den Haag.

In Museum Panorama Mesdag in Den Haag is t/m 31 augustus een overzichtstentoonstelling te zien van kunstenaar Scarlett Hooft Graafland getiteld ‘Mesmerizing’. Het toont een brede selectie kunstwerken, inclusief haar nieuwste werk.

Jonkvrouwe Scarlett Hooft Graafland (1973) volgde opleidingen in Groningen, Den Haag, Jeruzalem en New York. Voor haar foto’s reist zij het liefste naar plekken met nog intacte culturen. Pas ter plaatse bedenkt ze wat ze wil fotograferen. Hier improviseert ze met materialen en situaties. Ze vindt dat het landschap een verhaal vertelt en met haar foto’s probeert ze daar grip op te krijgen. Haar werk ziet ze veel eerder als sculpturen dan als fotografie. Samen met inwoners van een gebied, waar ze soms maanden verblijft, ensceneert ze objecten en legt met foto’s sculpturale performances vast.

Link naar de website van Museum Panorama Mesdag: https://panorama-mesdag.nl

Een douairière in Menton: C.H. Bloijs van Treslong-Jongsma

Afb. Catharina Henrica Bloijs van Treslong née Jongsma (1855-1944), douairière jonkheer Johan Pieter Bloijs van Treslong, flanerend op de boulevard in het Franse Menton. Coll. stichting Adel in Nederland.

Vorig jaar kocht de stichting Adel in Nederland op een veiling een 19e-eeuws foto-album van de uitgestorven adellijke familie De Senarclens de Grancy (zie: Bijzonder aankoop AiN: 19e-eeuws foto-album De Senarclens de Grancy – Adel in Nederland). Hierbij zat ook een aantal losse foto’s, waarvan deze er één is. Het betreft Catharina Henrica Bloijs van Treslong née Jongsma (1855-1944), douairière jonkheer Johan Pieter Bloijs van Treslong.

In de winter van 1921 verbleef de douairière in het Franse Menton aan de Côte d’Azur, die geliefd was bij de Europese elite, vanwege het aangename klimaat – en blijkbaar rekende de douairière zich hiertoe. Daar stond op de boulevard fotograaf A. Migret, die de douairière met adellijke allure fotografeerde: in gedistingeerd zwart, met hoed, handtas, parasol en een pelerine van bont om haar schouders. Deze foto kon, volgens de opdruk op de achterzijde, als ‘carte postale’ verstuurd worden of aan vrienden als geschenk gegeven te worden. En dat heeft zij, blijkbaar, volgens het achterschrift ook gedaan.

In het komende magazine van de stichting Adel in Nederland (AiN) komt haar verhaal te staan, dat inmiddels uitgezocht is. Donateurs van AiN ontvangen dit digitale magazine drie keer per jaar in hun mailbox. Ook u kunt dit ontvangen als u voor 17,50 euro per jaar donateur wordt. Mail voor meer informatie naar: info@adelinnederland.nl.

Ladies of Soul: een zingende Koningin én barones

Afb. 1. Screenshot van een zingende Koningin Máxima met haar beste vriendinnen Samantha van Welderen barones Rengers née Deane (met rode blouse) en Valeria Delger (met grijs jasje). Screenshot met dank aan Trijntje Oosterhuis op haar instagramaccount.

Op haar instagramaccount deelde zangeres Trijntje Oosterhuis een filmpje van de Ladies of Soul, die backstage Koningin Máxima mochten ontvangen samen met haar beste vriendinnen Samantha Maria van Welderen barones Rengers née Deane en Valeria Delger.

Valeria Delger was één van de bruidsmeisjes bij het huwelijk van Koningin Máxima en Samantha Deane was één van de getuigen voor haar bij het kerkelijk huwelijk. In 2003 werd zij één van de meters bij de doop van Prinses Catharina-Amalia en een jaar later huwde zij Willem Frederik van Welderen baron Rengers.

De familie Rengers behoort tot de oudste overgebleven adellijke geslachten uit Groningen en de stamreeks gaat terug tot voorvader Ditmar Rengers, die in 1353 genoemd werd als burgemeester van Groningen. Door het huwelijk van Siuck Gerrolt Juckema van Burmania Rengers, heer van Camminghaburg en Oosterbroek (1713-1784) met Odilia Amelia des H.R. Rijksgravin van Welderen (1723-1788) werden deze namen uiteindelijk met elkaar verbonden. Haar familie stierf uit en hun tweede zoon kreeg de familienaam van zijn moeder toegevoegd om deze te laten voortbestaan.

De overgrootmoeder van Willem Frederik van Welderen Rengers, Marie Amélie van Welderen barones Rengers née Hoevenaar (1854-1932) kocht in 1910 het landgoed en het huis ’t Relaer in Raalte en de familie Van Welderen Rengers woont hier nog steeds. Het verhaal over het huis ’t Relaer kunt u hieronder lezen.

Het gezin Van Welderen Rengers-Hoevenaar van Geldrop omstreeks 1898

Afb. 1. Het gezin Van Welderen Rengers-Hoevenaar omstreeks 1898, foto part. coll.
Afb. 1. Het gezin Van Welderen Rengers-Hoevenaar omstreeks 1898, foto part. coll.

Marie Amelie Hoevenaar (1854-1932), die zich meestal Hoevenaar van Geldrop noemde, was mede dankzij het Indische suikerfortuin van haar ouders een aantrekkelijke partij op de huwelijksmarkt en in 1884 huwde zij Edzart Reint van Welderen baron Rengers (1849-1920), die op dat moment commies bij het Departement van Waterstaat, Handel en Nijverheid was.

Het was een deftig gezelschap dat zich op 8 december op het Haagse gemeentehuis verzamelde en naast het bruidspaar, de drie ouders (vader Van Welderen Rengers was tragisch genoeg reeds voor de geboorte van zijn zoon overleden) waren ook vier getuigen aanwezig: jonkheer Albert Rijnhold Jakob Klerck, Kolonel Commandant van het Regiment Grenadiers en Jagers en oom van de bruidegom, jonkheer (sic – in het Nederland’s Adelsboek komt hij niet voor en hij voerde het predikaat jonkheer dus onterecht) Jan Maarten Leonard van Bronkhorst, Kamerheer des Konings en neef van de bruid, mr. Hendrik Nicolaas Cornelis baron van Tuyll van Serooskerken, burgemeester van Voorburg en zwager van de bruid, en jonkheer mr. Rijnhold Antonie Klerck, commies bij het Departement van Buitenlandse Zaken en neef van de bruidegom.

Na het overlijden van haar vader Hubertus Paulus Hoevenaar, heer van Geldrop, in 1886 erfde zij f 180.000,-. In 1905 kwam daar na het overlijden van haar moeder, jonkvrouwe Anna Maria Marciane Catharina Homberg de Beckfelt, nog eens ruim f 310.000,- bij. In 1910 kocht barones Rengers in Raalte voor f 159.000,- het 250 ha. grote landgoed Het Reelaer en een nieuw landpaleis verrees op de plek van het afgebroken oude huis, dat voorzien werd van alle comfort. In ’s-Gravenhage werd er een vorstelijk vijf traveeën breed onderkomen gekocht aan het residentiële Nassauplein nr. 26.

Afb. 2. Nassauplein nr. 26 in 's-Gravenhage.
Afb. 2. Nassauplein nr. 26 in ‘s-Gravenhage.

Baron Rengers maakte ondertussen carrière op het Departement van Waterstaat, Handel en Nijverheid en werd uiteindelijk chef van het kabinet van de minister. Kroon op zijn carrière was zijn benoeming in 1890 tot kamerheer i.b.d. van Koningin Wilhelmina. In 1920 overleed hij en zijn begrafenis werd een society gebeurtenis met vertegenwoordigers van het Hof en uit adellijke en diplomatieke kringen, waaronder de gezanten van Engeland, België, Turkije, Roemenië en de legatieraad van het Amerikaanse gezantschap. “Onmiddellijk achter de lijkbaar volgde in den stoet in een gala-hofkoets de vertegenwoordiger van de Koningin, de kamerheer in buitengewone dienst mr. W. baron van Ittersum.” “Nadat de lijkkist, overdekt met tal van prachtige bloemstukken, in den grafkelder was neergelaten, sprak de oudste zoon van den overledene een woord van afscheid tot zijn vader, daarbij dankbaar herinnerende aan diens vele goede hoedanigheden, welke niet vergeten zullen worden.” Na het overlijden van haar echtgenoot verhuisde de douairière naar Raalte en overleed daar op het huis het Reelaer in 1932.

Op de foto zien we het gezin omstreeks 1898. De oudste dochter huwde in 1907 een baron de Vos van Steenwijk en zij kochten in 1925 huis Diepenheim, dat nog steeds in het bezit is van hun nakomelingen. De jongste dochter trouwde in 1922 met een jonkheer Groeninx van Zoelen en zij kochten in 1924 het Huys ten Donck uit de familie Groeninx, dat nog steeds bewoond wordt door hun nakomelingen. De oudste zoon was kort gehuwd met een jonkvrouwe Van Loon en kreeg geen kinderen, net als de tweede zoon die op 28-jarige leeftijd in Zwitserland overleed. Van de jongste zoon, die in 1938 in het huwelijk trad met een barones Van Pallandt, stammen de huidige bewoners van het Reelaer af.

Afb. 2. Het Reelaer op een oude ansichtkaart.

Informatie mede met dank aan ‘De havezaten in Salland en hun bewoners’ door jhr. A.J. Gevers en A.J. Mensema (1985).

Boekennieuws: Waardenburg en Neerijnen. Biografie van een kasteelensemble

Afb. 1. Kasteel Waardenburg is in zijn verschijning nog steeds een Middeleeuws kasteel.

De kastelen Waardenburg en Neerijnen kennen ieder hun eigen geschiedenis, maar zouden uiteindelijk in het bezit komen van één familie: in 1700 kocht de Friese edelman Tjaerd van Aylva (1650-1705) kasteel Waardenburg en door zijn huwelijk in 1683 met freule Margaretha van Gendt (ca. 1656-1741), de erfdochter van Neerijnen, zouden beiden kastelen eeuwenlang door erfenis in het bezit blijven van dezelfde opeenvolgende families: de baronnen Van Aylva, de baronnen Van Pallandt en tenslotte jonkheer Carel L.H. van Vredenburch, heer van Waardenburg en Neerijnen (1932-2023). Om het voortbestaan mogelijk te maken droeg hij kasteel Waardenburg in langdurige erfpacht over aan de stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen en het landgoed en kasteel Neerijnen aan Stichting Het Geldersch Landschap.

Afb. 2. De binnenzijde van kasteel Waardenburg met de luiken in de familiekleuren Van Pallandt: zwart en geel.

Het landgoed Waardenburg en Neerijnen ligt ten noordoosten van Zaltbommel, aan de overkant van de rivier de Waal. Op dit Gelderse landgoed staan twee kastelen van middeleeuwse origine die al eeuwenlang met elkaar zijn verbonden. Het ene kasteel ziet eruit als een romantisch middeleeuws kasteel, het andere als een strak modern landhuis. Hoe komt dat en wat betekent dit?

Afb. 3. Kasteel Neerijnen heeft een deftig eenvoudig uiterlijk, dat ook wel pilasterloos classicisme genoemd wordt.
Afb. 4. Freule Julie van Pallandt (1898-1971), de laatste vrouwe van Waardenburg en Neerijnen, die ook nog daadwerkelijk op kasteel Neerijnen woonde. Portret door Jean Discart 1903.

Calogero Dell’Aira beschrijft de geschiedenis van het landgoed: de overmeestering en verwoesting van de rijke Bourgondisch-Habsburgse cultuur van Waardenburg door Oranje en de moeizame wederopbouw en uiteindelijke bloei. Hij gaat ook uitgebreid in op de symbiose tussen de actoren en hun kastelen en de buitenplaatscultuur. Voor de perceptie van het kasteelensemble blijken romantische opvattingen, gevoed door oude kronieken, sagen en legenden, van grote betekenis. Het kasteelensemble Waardenburg en Neerijnen is een twee-eenheid in een tussengebied, een samenspel tussen noord en zuid, tussen toen en nu, tussen cultuur en natuur, en tussen adel en volk.

De auteur heeft zich jarenlang grondig verdiept in de geschiedenis van beide kastelen en dit resulteerde in dit fraaie boek, waarin niet alleen de bouwgeschiedenis, maar ook de geschiedenis van de bewoners uitgebreid behandeld worden. Het boek is rijk geïllustreerd en is een aanrader om te lezen!

Link naar bestelmogelijkheid:  https://www.walburgpers.nl/nl/book/9789464564525/waardenburg-en-neerijnen

Afb. 5. Adellijke representatie: het gevierendeelde wapen Van Aylva-Van Gendt omringd door militaire attributen als vaandels, kanonskogels en speren. De opdrachtgever Hobbe Esaïas baron van Aylva (1696-1772) was gouverneur van Maastricht.
Afb. 6. De 19e-eeuwse uitbouw aan de linkerzijde van Neerijnen.
Afb. 7. Twee kastelen met een gedeelde geschiedenis: Waardenburg en Neerijnen.

 

Lente op Keppel

Afb. Bloeiende narcissen op Keppel.
Afb. Bloeiende narcissen op Keppel.

Kasteel Keppel is sinds de bouw nooit verkocht, maar altijd vererfd via de adellijke geslachten Van Keppel, Van Voerst, Van Polanen, Van Rechteren en Van Pallandt en wordt nu bewoond door baron en barones Van Lynden née jonkvrouwe Hooft. Baron Van Lynden is, in de vrouwelijk lijn, een nakomeling van de eerste eigenaar in de 14e eeuw.

Thuis heb ik nog een ansichtkaart: kasteel Hemmen in welstand

Afb. Kasteel Hemmen in volle glorie. Foto part. coll.
Afb. Kasteel Hemmen in volle glorie. Foto part. coll.

Steven van Lynden huwde omstreeks 1372 Elisabeth van Doorninck, de erfdochter van Hemmen, en sindsdien bleef Hemmen in het bezit van het geslacht Van Lynden

De zeventiende en laatste heer van Hemmen, Frans Godard baron van Lynden van Hemmen, overleed op het kasteel in 1931. Hij bracht zijn bezit onder in het Lyndensche Fonds voor Kerk en Zending. Helaas ging het kasteel door oorlogshandelingen begin 1945 ten onder.

De heerlijkheid Hemmen met het zeer fraaie landschapspark is een aanrader om te bezoeken en meer informatie hierover is op de website te vinden: www.landgoedhemmen.nl.