Afb. 1. De voorkant van het juninummer met het portret van Maria Frederica van Reede – haar levensverhaal is te lezen in dit magazine!
Omdat AiN op 23 september jl. zeven jaar bestond, vieren we dit met leuke acties voor u! Door dit bericht te ‘liken’ op onze facebookpagina of door een mail te sturen naar info@adelinnederland.nl maakt u kans op een gedrukt exemplaar van het juni magazine, dat onze donateurs kortgeleden in hun mailbox ontvingen. Meedoen kan tot vrijdagavond 24.00 uur en over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.
Over het magazine
De Stichting Adel in Nederland geeft voor haar donateurs een digitaal magazine uit, dat vier keer per jaar per mail wordt toegestuurd. Kort geleden ontvingen de donateurs de tweede uitgave van de derde jaargang. Dit juninummer staat met 56 pagina’s boordevol met boeiende verhalen, twee interviews, nieuws over tentoonstellingen en een overzicht van adellijke geboortes, huwelijken en overledenen in de afgelopen maanden.
Afb. 2. In het juninummer onder meer dit artikel over de boekpresentatie van het boek ‘Zijn naam was Piet’, dat jonkheer Rhijn Feith schreef over zijn vader.
Inhoud
* Opening tentoonstelling Deftige Dieren op kasteel Amerongen, door John Töpfer
* Op stand aan de wand (8): het portret van Maria Frederica van Reede, door John Töpfer
* Bijzonder verleden (6): het echtpaar Orssich de Slavetich-Loudon, door John Töpfer
* Boekpresentatie: De Barones en de vluchteling, door John Töpfer
* Het verhaal bij een archiefstuk (2): het loflied op de graaf Van Gronsfeld Diepenbroeck, door John Töpfer
* Boekpresentatie: Zijn naam was Piet, door John Töpfer
* Het verhaal bij een graf (8): Het Van Nagell graf in Warnsveld
* Boekpresentatie schilder J.B. Discart (1855-1940) aan de Oostenrijkse Ambassadeur in Nederland, door Theo P.G. Kralt
* Tulpenbal: walsen in het Kurhaus, door John Töpfer
* Tulpen voor het Johannes Hospitium Vleuten, door John Töpfer
* Marie-Jeanne barones van Hövell tot Westerflier | Contemplation
* Gevallen voor het vaderland (5): Egbert Joost baron van Nagell, heer van Schaffelaar (1923-1944), door John Töpfer
* Geboren, verloofd, getrouwd, overleden
* Kort nieuws: Koninklijke onderscheidingen
* Agenda
* Vriendenpagina
Word nu donateur en ontvang het magazine
Bent u ook benieuwd naar dit digitale magazine en bent u niet één van de zeven winnaars van deze actie? Voor 17,50 euro per jaar wordt u donateur en steunt u ons in onze werkzaamheden. U ontvangt dan vier keer per jaar het digitale magazine en krijgt voorrang bij door AiN georganiseerde excursies. Voor meer informatie: mail naar info@adelinnederland.nl. Als u nu donateur wordt, krijgt u meteen het maart- en juninummer in uw mailbox! De twee andere magazines volgen later dit jaar.
Afb. 3. Het geslacht Van Nagell stierf onlangs binnen de Nederlandse adel uit. In het juninummer twee artikelen over leden van deze familie. Het hele verhaal over de hier afgebeelde baron Van Nagell, die burgemeester van Warnsveld was, leest u in ons magazine!
Afb. Luchtfoto kasteel Duivenvoorde. Foto met hartelijke dank aan Stichting Duivenvoorde.
Het bestuur van de Stichting Duivenvoorde te Voorschoten, bestaande uit acht leden, heeft onlangs drie nieuwe leden benoemd: Carel baron van Boetzelaer, Femke Diercks en Peter Arensman. De Stichting heeft tot doel kasteel, collectie, park en landgoed te behouden als levend cultuur- en natuurmonument. Vanuit hun achtergrond en rol in het bestuur schetsen de nieuwe bestuursleden een toekomstbeeld voor Duivenvoorde.
Realistische commerciële exploitatie
Carel baron van Boetzelaer is in het dagelijks leven directeur van het e-commerce- en technologiebedrijf Emesa en MT-lid van Talpa Network. Zijn familie heeft een landgoed aan de Waal bij Nijmegen. Niet alleen zijn het landgoed en kasteel in prachtige staat, ook zijn ze door een aantal slimme investeringen rendabel en daarmee in stand te houden voor toekomstige generaties. Met zijn commerciële en leidinggevende ervaring, en zijn ‘eigen’ landgoed als inspiratie, wil Carel focussen op een realistische commerciële exploitatie van Duivenvoorde.
Behoud van huis en collectie
Femke Diercks is kunsthistoricus en Hoofd toegepaste kunst en conservator Europese keramiek bij het Rijksmuseum. Als het nieuwe vaste Rijksmuseum-bestuurslid van Duivenvoorde volgt Femke oud-bestuurslid Taco Dibbits op. Historische huizen zijn voor haar essentieel materiaal om de gelaagdheid van de (interieur)geschiedenis en de veranderende functie van voorwerpen in het interieur te kunnen bestuderen. Duivenvoorde moet meegroeien met de uitdagingen van een nieuwe tijd. Femke zal zich inzetten voor het behoud van het huis en de collectie, zodat velen ervan kunnen blijven genieten in de toekomst.
Duurzame en groene toekomst
Peter Arensman is operationeel directeur van BAS Consultancy, is zowel bedrijfseconoom als jurist en heeft onlangs heeft de Universiteit van Wageningen afgerond. Hij hoopt met zijn ervaring in de politieke en financiële wereld veel te kunnen betekenen voor Duivenvoorde. Sinds zijn jeugd heeft hij grote affiniteit met de agrarische en groene aspecten van het landschap. In deze tijd verandert er veel op dit terrein en staat groen hoog op de politieke en maatschappelijke agenda; Peter is speciaal gevraagd als bestuurslid groen. Peter ziet het als een uitdaging om samen met bestuur en directie te streven naar een duurzame en groene toekomst voor Duivenvoorde.
De andere vijf bestuursleden van Duivenvoorde zijn: mr. A.G.J. baron van Wassenaer van Catwijck (voorzitter), mr. E.B. barones Schimmelpenninck van der Oye, mr. R.W. baron Snouckaert van Schauburg, drs. S. van der Stok de Clercq en drs. J.C. Wiesenhaan.
Afb. Downton Abbey, een film over de adellijke familie Crawley. Maar wat is feit en wat is fictie? Op zaterdag 5 oktober hoort u in een lezing voorafgaand aan de film meer hierover!
Op zaterdag 5 oktober is er een speciale Fraterhuis Academie in Zwolle, waarbij de film Downton Abbey wordt voorafgegaan door een lezing van John Töpfer, directeur van de Stichting Adel in Nederland. Tijdens deze lezing van 45 min. gaat hij in op de Britse adel in relatie tot de film en is er gelegenheid om hierover vragen te stellen.
Like & Win
Omdat AiN op 23 september jl. zeven jaar bestond, vieren wij dit met leuke acties voor u! Door dit bericht te ‘liken’ op onze facebookpagina of door een mail te sturen naar info@adelinnederland.nl maakt u kans op twee gratis kaarten voor de lezing + de film Downton Abbey in het Fraterhuis in Zwolle. Meedoen kan tot donderdagavond 24.00 uur en over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.
Programma
10.45 – 11.30 uur : lezing
11.30-12.00 uur : pauze
12.00 uur : film ‘Downton Abbey’
14.00 uur : einde programma
Britse Adel
De Britse samenleving heeft een gelaagde indeling, maar ook de adel van het Verenigd Koninkrijk heeft een duidelijke hiërarchische structuur met adellijke titels van hoog naar laag. Iedere familie is zich daarnaast zeer bewust van de volgorde van belangrijkheid. Er kan zelfs gesproken worden van een Ranking the Stars, want welke familie gaat het verst terug en heeft de oudste titel? Wie bezit de meeste grond en heeft het grootste kasteel? En waar hangen de meeste Rembrandts?
Downton Abbey
Ondanks de vorstelijke leefstijl van de Crawley’s op Downton Abbey, maakt de ‘page of the backstairs’ (de butler van de Koning) dan ook al snel duidelijk dat de familie en het huis eigenlijk niets voorstellen. Zeker niet in vergelijking met andere adellijke families en hun kastelen.
De film ‘Downton Abbey’ lijkt daarnaast in eerste instantie een film over de teloorgang van de Britse Adel, maar niets is minder waar. Het laat juist zien hoe de adel zichzelf steeds opnieuw uitvindt en met de veranderende tijden meegaat: mutando non mutor.
Afb. 1. Een zeldzaam portretje, een physionotrace, van de staatsman Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825) bij de online veiling van het Venduehuis in Den Haag. Foto met hartelijke dank aan het Venduehuis der Notarissen/www.venduehuis.com.
Het Venduehuis in Den Haag heeft t/m 30 september een online veiling, genaamd Online Only Fine Art & Works on Paper, waarbij onder meer dit bijzondere portretje van de staatsman Rutger Jan Schimmelpenninck aangeboden wordt.
Mr. Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825), stamvader van de graven en jonkheren Schimmelpenninck, groeide op in Deventer waar zijn vader wijnkoper was. Hij had in de Franse tijd een stormachtige carrière en bracht het in de jaren 1805-1806 tot raadspensionaris van Nederland, waarmee hij veel invloed kreeg. In 1799 kocht hij voor 36.000 gulden de havezate Nijenhuis. Het huis en het omringende 200 ha. grote landgoed zijn nog steeds in het bezit van zijn familie en het huis wordt bewoond door zijn nazaten, de graven Schimmelpenninck.
Het portretje betreft een physionotrace (een in 1785 uitgevonden procedé waarbij een gezicht wordt afgetast met een stift die verbonden was aan een tekenstift die de contouren van het gezicht op een stuk papier overbracht) en moet gemaakt zijn in de jaren 1803-1805, toen hij als ambassadeur in Parijs verbleef. Meestal werden er van physionotraces meerdere exemplaren gedrukt, maar dit portretje is erg zeldzaam. Het wordt getaxeerd op 150-250 euro.
Afb. Op de voorkant van het boek het portretje van de schrijfster van dit unieke tijdsdocument: freule Margaretha Isabella van Ittersum (1783-1809).
Hartstochtelijk, ongeduldig, vrijpostig, maar ook heel verlegen en zonder goede manieren, zo beschreef de jonge Belle van Ittersum (1783-1809) zichzelf in haar journal intime. Belle was een kind van elf toen ze hierin begon te schrijven, haar laatste aantekening dateert van kort voor haar vroege, tragische dood in het kraambed. Het egodocument dat ze naliet geeft een zeldzaam intiem beeld van het leven van een jonge adellijke vrouw rond 1800.
Belle had geen broers en zussen. Ze bracht haar jeugd door bij een tante in Leeuwarden en later bij haar vader op de Sallandse buitenplaats Het Relaer. Daar maakt ze onzeker haar entree in de wereld van de volwassenen en probeerde ze – zelf nog maar nauwelijks 16 jaar oud – zichzelf nuttig te maken door les te gaan geven aan de dochter van de tuinman. Het Verlichte experiment begon voorspoedig, maar liep uit op een drama toen het meisje door haar ouders werd verboden nog langer lessen op het Relaer te volgen. ‘Mij plan was ook te hoog gegrepen voor een kind uit dit milieu’, stelde Belle teleurgesteld na afloop van het mislukte avontuur vast. ‘Het zou heel geschikt zijn voor een kind van stand, maar niet voor haar. Uiteindelijk bleef ik achter in een grote leegte.’
Dit is maar een van de vele sprekende anekdotes die Belle van Ittersum optekende. In Zie hier mijn karakter laat historicus Greddy Huisman ons in een spannende dialoog met van Belle’s journal van heel dichtbij kennismaken met een lieve, slimme, lastige, soms melancholieke jonge vrouw uit de late 18e en vroege 19e eeuw. We volgen Belle in haar angsten, ontmoetingen, bespiegelingen over het leven en verliefdheden.
Gisteren was het zeven jaar geleden dat AiN op 23 september 2012 als groep op Facebook begon en inmiddels hebben we op Facebook 5560 volgers, krijgt onze website bijna 25.000 bezoeken per maand en telt onze facebookpagina wekelijks meer dan 25.000 bezoeken. Duizenden berichten hebben wij in de afgelopen jaren met u gedeeld en het worddocument hiervan bevat inmiddels bijna 500.000 woorden en is een boekwerk van 1515 pagina’s.
Like & Win Acties
Deze week vieren wij samen met u onze zevende verjaardag met Like & Win Acties. Zo zijn er twee kaarten te winnen voor de lezing door John Töpfer, directeur Stichting Adel in Nederland, op zaterdag 5 oktober in Zwolle over de Britse adel, met aansluitend de film Downton Abbey. Er zijn gedrukte exemplaren te winnen van ons digitale magazine en ook zal er een boek worden verloot.
Wilt u ons steunen als donateur?
Door donateur te worden steunt u onze werkzaamheden, ontvangt u vier keer per jaar het digitale magazine boordevol informatie, verhalen en genealogisch nieuws en krijgt u voorrang bij en korting op door AiN georganiseerde excursies. Als u nu donateur wordt, krijgt u nu meteen het maart- en juninummer en later dit jaar nog twee uitgaven!
Doel AiN
Het primaire doel van AiN is het digitaal aanbieden van informatie over adel in Nederland en om dit mogelijk te kunnen blijven maken, is uw hulp nodig, want als stichting willen wij onze website uitbouwen tot een gebruiksvriendelijke database met steeds weer nieuwe informatie over adel in de ruimste zin: actualiteiten in de media, genealogisch nieuws, historische informatie, anekdotes en informatie over boeken, tentoonstellingen, lezingen, excursies, symposia en veilingen die gerelateerd zijn aan adel in Nederland.
Hoe word ik donateur?
U kunt donateur worden door een mail te sturen aan nieuwsbrief@adelinnederland.nl. U ontvangt dan een bevestigingsmail met nadere informatie.
Wij hopen van harte dat wij op uw steun kunnen rekenen!
Met vriendelijke groet, mede namens het bestuur,
John Töpfer,
Directeur Stichting Adel in Nederland
PS wist u dat…
• AiN sinds 9 augustus 2013 twittert? Zie www.twitter.com/adelinnederland
• AiN sinds 30 december 2015 een eigen youtube kanaal heeft? Zie www.youtube.com/channel/UCps5dRf1KPfWP4Pw0-Yqurg
• AiN sinds 6 april 2016 een Instagram account heeft? Zie www.instagram.com/adelinnederland
• alle sinds 23 september 2012 geschreven en dagelijks geplaatste berichten inmiddels een wordbestand vormen van 1515 pagina’s met 593.240 woorden?
• tips voor berichten op AiN van harte welkom zijn? Hebt u deze, mail deze dan naar info@adelinnederland.nl
Afb. 1. Eduard Carel Constant baron van Heeckeren van Brandsenburg (1862-1944).
De afgelopen twee jaar heeft de heer Bas Maassen zich bezig gehouden met archiefonderzoek naar de twee huwelijken van zijn verre familielid Maria Geertrui Maassen (1849-1894). Zij trouwde in 1871 in Arnhem met de uit het Italiaanse deel van Zwitserland afkomstige schoorsteenveger Joseph Baptista Gagliardi. Deze overleed in 1878. Vervolgens trouwde Maria Geertrui in 1887 voor de tweede maal met de dertien jaar jongere Eduard Carel Constant baron van Heeckeren van Brandsenburg uit Zevenaar. Maar in 1894 overleed Maria Geertrui. Eduard Carel Constant trouwde in 1899 voor de tweede maal met de zestien jaar jongere Theodora van Haaften.
Het huwelijk met Joseph Baptista Gagliardi vormt het begin van de omvangrijke Nederlands-Indische/Nederlandse tak van de familie Gagliardi. Twee zonen van dit echtpaar woonden in Nederlands-Indië en hadden in totaal 28 kinderen. Vervolgens komt in het boek het tweede huwelijk van Maria Geertrui aan bod, en wel met Eduard Carel Constant baron van Heeckeren van Brandsenburg. Hij was op dat moment kleermaker en omdat Bas Maassen zich afvroeg hoe nu toch een baron kleermaker kon worden, deed hij onderzoek naar zijn ouders en grootouders.
Afb. 2. Maria Geertrui Maassen (1849-1894).
Die grootouders behoorden aan het begin van de negentiende eeuw tot de top van de samenleving in Utrecht. Grootvader Frans Jan had een topfunctie bij ’s Rijks munt. Zijn zoon Willem Leonard, de vader van eerdergenoemde kleermaker, studeerde rechten, was rechter-plaatsvervanger en later commissaris van politie in Utrecht. Uit de omvangrijke archieven van het ministerie van Justitie heeft hij veel saillante details over zijn leven opgedoken. Leonard maakte zich volgens de normen van die tijd schuldig aan onzedelijk gedrag omdat hij zes kinderen verwekte bij een katholieke vrouw uit de mindere stand terwijl hij niet met haar getrouwd was. Daarom werd hij gedwongen overgeplaatst naar Zevenaar als commissaris van politie daar. Er ontstonden vanaf het begin problemen rond zijn functioneren. Zijn vrouw, Elisabeth Craaijvanger, met wie hij in 1857 trouwde, kwam met de kinderen een half jaar later ook naar Zevenaar. Er werden daar nog twee kinderen geboren, waaronder als laatste eerdergenoemde Eduard Carel Constant. De commissaris werd helaas ontslagen in 1861 en overleed in 1866. Hij liet zijn gezin in grote armoede achter. Geen wonder dus dat genoemde Eduard als eenvoudige kleermaker moest beginnen.
Volledigheidshalve wordt in het boek ook ingegaan op het tweede huwelijk van Eduard met Theodora van Haaften. Eduard begon een café, maar hij en zijn vrouw raakten in de problemen. Volgens de voogdijraad werd het gezin verwaarloosd en in 1913 werden alle kinderen uit huis geplaatst. Eduard was daarna ook heel lang krantenverkoper op het station. Onder de kinderen uit deze drie huwelijke zien we o.a. een archivaris op een ministerie, een gemeenteontvanger, een bekende NSB-ster, een missiezuster op Sumatra die de Japanse bezetting meemaakte en een adjudant van de garnizoenscommandant van Den Haag. In dit 60 pagina’s tellende boek met veel foto’s wordt van de 15 volwassen geworden kinderen uit deze huwelijken een korte of veel langere levensbeschrijving gegeven. Het betreft hier de overgrootouders of grootouders van de thans nog levende oudste familieleden. Daarom is het boek een goed startpunt voor een verdere uitwerking van de geschiedenis van de familie Gagliardi en van de Zevenaarse tak van de familie van Heeckeren van Brandsenburg naar het heden. Bas Maassen hoopt dat jongere generaties daarvoor het initiatief zullen nemen.
U kunt dit boek uitsluitend bestellen door vóór 26 september € 20,95 (inclusief portokosten) over te maken op bankrekening NL18INGB0000189525 ten name van B.R.A. Maassen te Hoofddorp ondervermelding van het adres waar het boek naar toe moet worden gezonden. U krijgt het dan begin oktober per post toegezonden.
Afb. 3. Het huis van Frans Jan baron van Heeckeren van Brandsenburg in Utrecht.
Grote foto links: Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier bedankte na afloop (v.l.n.r.) directeur Singer Laren Jan Rudolph de Lorm, pianist George Beentjes, acteur Hans Croiset en inleider op de tentoonstelling prof. dr. Titus Eliëns voor hun aandeel in de opening. Foto rechtsboven: acteur Hans Croiset speelde een scène uit Samuel Becketts ‘Eindspel’. Foto rechtsonder: pianist George Beentjes speelde onder het toeziend oog van zijn portret uit de serie THE WHITE BLOUSE.
Afgelopen zondag vond in het museum Singer Laren de opening plaats van de tentoonstelling THE WHITE BLOUSE. In de afgelopen acht jaar maakte Marie-Jeanne barones van Hövell tot Westerflier met haar Hasselblad camera 75 portretten van vrouwen en mannen, jong en oud, bekenden en onbekenden, maar allemaal met dezelfde oude witte blouse, die ruim honderd jaar oud is en uit familiebezit afkomstig is. Het was een sfeervolle en zeer geslaagde opening, waarbij de familie Van Hövell tot Westerflier ruim vertegenwoordigd was.
Afb. 2. Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier en John Töpfer, directeur AiN, die het boek THE WHITE BLOUSE vasthoudt, voor de foto van de oudtante van Marie-Jeanne: de honderdjarige Aimée barones van Hövell van Wezeveld en Westerflier. Foto met dank aan Hans Hampsink.
Het leverde een bijzondere en fascinerende serie op, waarvan nu een deel t/m 5 januari 2020 te zien is in museum Singer Laren. Jan Rudolph de Lorm, directeur van het museum, roemde in zijn openingstoespraak ‘de puurheid, zuiverheid en authenticiteit van de foto’s’. Het museum verdient op zijn beurt alle lof voor de wijze waarop de foto’s tentoongesteld zijn, want de foto’s komen zeer fraai tot hun recht.
Afb. 3. Journalist Jort Kelder en Ruud baron van Hövell tot Westerflier, oud-voorzitter van de Nederlandse Adelsvereniging.
Vervolgens was er een inleiding op de tentoonstelling door prof. dr. Titus M. Eliëns, die de zaal meenam in zijn verhaal over het pad dat Marie-Jeanne als fotografe heeft afgelegd tot aan deze tentoonstelling aan toe. Hij sprak over ‘haar geesteshouding, die in haar werk heel duidelijk aanwezig is’ en noemde haar fotograferen ‘met schaduw licht maken en met licht schaduw maken’. Hij vond ook dat je de tentoonstelling eigenlijk meerdere keren zou moeten bezoeken, om steeds meer te ontdekken in haar foto’s.
Afb. 4 en 5. Hieronder twee van de geportretteerden voor hun eigen portret. Links Erieke Kuitert, partner bij Dutch Global Media en notaris in opleiding en rechts Andrea van Pol, presentatrice radio & televisie en dagvoorzitter. Foto’s met dank aan Hans Hampsink.
Hierna speelde pianist George Beentjes something she has tot do van Philip Glass en speelde Louis d’Or winnaar Hans Croiset op indrukwekkende wijze een scène uit Samuel Becketts Eindspel. Hij zei vooraf dat de aanwezigen ‘een repeterende acteur’ te zien kregen, omdat hij bezig was met het eindspel, maar het applaus bewees dat de zaal hier anders over dacht.
Terwijl de hele serie daarna geprojecteerd werd, speelde opnieuw pianist George Beentjes. Tenslotte was het woord aan Marie-Jeanne zelf. Zij noemde het terugzien ‘overweldigend, omdat het haar herinnerde aan de intensiteit van het maken van de foto’s’. Zij bedankte het museum, maar ook Uitgeverij Waanders & de Kunst, die zij de beste van Nederland noemde, voor het boek THE WHITE BLOUSE. “Het boek is beeldschoon”, zei Marie-Jeanne en wie het ziet, kan niet anders dan het hiermee eens zijn! Als laatste bedankte zij de 75 gefotografeerde modellen: “Jullie zijn het allerbelangrijkste voor mij en de meesten zijn ook nog eens aanwezig.” Onder deze aanwezigen bevonden zich onder meer mr. Martine van Loon née Labouchere, oud-Grootmeesteres van Koningin Beatrix en Koning Willem-Alexander, politicus Thierry Baudet, oud-balletdanseres Alexandra Radius en journalist Jort Kelder. Niet aanwezig, maar wel prominent in het boek en op deze tentoonstelling: H.K.H. Prinses Irene.
Afb. 6. Een impressie van de zeer fraai vormgegeven tentoonstelling in museum Singer Laren. Foto met dank aan Hans Hampsink.
In het komende magazine van AiN, dat digitaal aan de donateurs wordt toegestuurd, komt een uitgebreide reportage met meer foto’s te staan. Voor 17,50 euro per jaar kunt ook u donateur worden en ontvangt u dit jaar vier keer het magazine in uw mailbox. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.
Afb. 7. Het boek THE WHITE BLOUSE is een aanrader en biedt niet alleen een overzicht van de fotocarrière van Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier, maar toont ook alle 75 foto’s uit haar white blouse serie.
Jonkvrouwe Josephine Elisabeth Repelaer van Driel, geboren Rotterdam 9 september 2019, dochter van jonkheer Ocker Frans Johan Repelaer van Driel en Barbara Huizink.
