Op 14 januari 2019 overleed in Aldeburgh (UK) 99-jarige leeftijd jonkheer Frederik Gerhard Lodewijk Oswald (‘Frits’) van Kretschmar van Veen. Hij was oud-directeur van het Iconografisch Bureau te ’s-Gravenhage, dat tegenwoordig deel uitmaakt van Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Chef de Famille en Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Als kind raakte hij geïnteresseerd in portretten door de vele familieportretten die bij zijn grootouders in huis hingen, ook al werd hier eigenlijk niet over gepraat. Door eigen onderzoek ontdekte hij toen al dat vele identificaties niet klopten en dat echtparen, die keurig naast elkaar hingen, zich soms eigenlijk incestueus tot elkaar verhielden: moeders hingen naast zoons en zusters waren ineens gehuwd met hun broers.

Het Mauritshuis ontving vorig jaar een genereuze schenking van jonkheer Van Kretschmar: een fraai pastelportret uit 1754, gemaakt door de Franse kunstenaar Jean-Baptiste Perronneau (c. 1715-1783). Het portret toont de Hagenaar Jacob van Kretschmar, een voorouder van de schenker. De pastel bleef altijd in familiebezit en is een zeer fraai voorbeeld van het werk van Perronneau. Vanwege hun lichtgevoeligheid mogen pastels niet permanent worden getoond, maar deze aanwinst is nu voor voor enkele maanden te zien in zaal 13 van het Mauritshuis.

Emilie Gordenker, directeur Mauritshuis: “We zijn jonkheer Van Kretschmar erg dankbaar. Het Mauritshuis bezit een weliswaar kleine, maar mooie verzameling achttiende-eeuwse kunst. De aanwinst versterkt deze groep schilderijen en pastels, waardoor we een nieuw facet kunnen laten zien.”

Van Kretschmar was van grote waarde voor het Iconografisch Bureau. Hij zorgde er voor dat de instelling zich niet alleen toelegde op het bijeenbrengen van documentatie over Nederlandse portretten, maar zich ook richtte op de wetenschappelijke bestudering daarvan. Hij leverde daar zelf een grote bijdrage aan door zijn publicaties over de Nederlandse portretkunst – verschenen over een periode van tientallen jaren – en door het inventariseren van particuliere, veelal adellijke verzamelingen familieportretten. Zijn grote inzet en warme belangstelling voor het Nederlands cultureel erfgoed werden gewaardeerd: Van Kretschmar ontving bij zijn afscheid als directeur in 1984 de zilveren museummedaille.

Eind 2018 verscheen het boek Kasteel Wisch Terborg, Schuilenburg & Ulenpas van Aggie Daniëls (voor het bericht hierover op AiN zie https://www.adelinnederland.nl/boekennieuws-kasteel-wisch-terborg-schuilenburg-ulenpas-door-aggie-daniels/). Het boek behandelt de geschiedenis van kasteel Wisch en zijn bewoners vanaf 1800 en de geschiedenis van de bijbehorende bezittingen Schuilenburg te Silvolde en Ulenpas te Hoog-Keppel. Een belangrijke bron voor het boek zijn de vele gesprekken die de schrijfster voerde met Olga Vegelin van Claerbergen née jonkvrouwe van Schuylenburch, die nog op het kasteel woont.

De mondeling doorgegeven geschiedenis is ook de rode draad in de lezing van Aggie Daniëls. De schrijfster sprak niet alleen met de huidige bewoners en hun familie maar ook met allerlei mensen die rond het kasteel een rol speelden zoals de tuinman, de aannemer, de rentmeester en het kamermeisje. Ze zocht op Delpher.nl en vond veel interessants in de archieven. Het leven en de opvattingen van de bewoners van kasteel Wisch komen in de lezing ook aan bod aan de hand van een twintigtal brieven die Aggie Daniëls in het Gelders Archief vond. Deze brieven gaan over het alledaagse leven, het beheren van een landgoed, over reizen en projecten in het buitenland, over de jacht en zelfs over het betalen van belasting.
De familie Van Schuylenburch heeft generaties lang veel betekend voor Terborg. De familieleden bekleedden functies in de gemeenteraad, waren heemraad, stelden stukken grond beschikbaar voor de stoomtram, het zwembad en een school. Ze bouwden huizen en lieten de inwoners van Terborg schaatsen op de grachten rondom het kasteel.

Datum en tijd: dinsdag 16 april 2019, 19.30 uur (inloop 19.00 uur)
Locatie: Brewinczaal (1e verdieping) van gebouw ‘t Brewinc, IJsselkade 13, Doetinchem
Aanmelden tot 15 april via: info@ecal.nu of 0314-787078
Entree vrij; consumpties voor eigen rekening.

Het boek Kasteel Wisch Terborg, Schuilenburg & Ulenpas met 330 pagina’s vol verhalen, feiten en 1000 foto’s is tijdens de lezing te koop voor 25 euro.

Op zondag 31 maart vond er bij het Veilinghuis Peerdeman in Utrecht een veiling plaats, waar dit portretje van moeder en zoon De Jonge van Zwijnsbergen en Des Tombe werd aangeboden.

Jonkvrouwe Anna Maria Emilia de Jonge van Zwijnsbergen (1817-1884) huwde in 1837 jonkheer Arnold Hendrik des Tombe (1814-1905). Hij werd uiteindelijk generaal-majoor tit. bij de cavalerie. Het echtpaar kreeg vijf kinderen en op het portretje staat de jongste zoon jonkheer François Joan Adriaan des Tombe (18411904) afgebeeld, die luitenant-kolonel bij de artillerie zou worden.

Het portretje betreft een aquarel, meet 35 x 26,5 cm en is gemaakt door Alexander Cesar August Valois, die in zijn tijd geliefd was bij de Nederlandse society.

Jonkvrouwe Alexis Elisabeth Rutgers van Rozenburg, geboren Amsterdam 23 maart 2019, dochter van jonkheer Jochem Emanuel en Anette Rutgers van Rozenburg.

Het huis Nijenburg in Heiloo is sinds een aantal jaren in het bezit van de Vereniging Hendrick de Keyser, die het huis zorgvuldig restaureerde. Het huis was eeuwenlang eigendom van de twee opeenvolgende geslachten Van Egmond van de Nijenburg en de adellijke familie Van Foreest. Overigens wordt de familie Van Egmond van de Nijenburg in deze aflevering adellijk genoemd, maar was dit niet. Het betrof een regentenfamilie, die beweerde af te stammen van de beroemde Van Egmonds, maar dit is een onbewezen afstamming.

In het programma BinnensteBuiten wordt een blik geboden in het interieur, waar aan de muren nog steeds de vele familieportretten hangen van met name de Van Foreesten. Zo hangen in de Blauwe Kamer naast het hemelbed de portretten door Nicolaas Verkolje van mr. Nanning van Foreest (1682-1745), heer van Petten en Nolmerban en de beide Egmonden, en echtgenote Jacoba de Vries (1706-1750).

De rondleiding op Nijenburg is online terug te zien via https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/fragmenten/huis-nijenburg-heiloo

 

In de kerk van Hegebeintum is restaurator Randolph Algera van Art Decor uit Heerenveen klaar met de restauratie van de zestien rouwborden. Een bijzondere klus, die met veel precisie is uitgevoerd.

De kerk van Hegebeintum staat op de hoogste terp van Nederland. In de kerk bevinden zich zestien rouwborden van de voormalige bewoners van het nabij gelegen landhuis Harsta State. De zestien rouwborden van
vooraanstaande Friese geslachten als Heslinga, Van Aysma, Van Nijsten, Van Coehoorn en De Schepper, vormen één van de grootste collecties in het hele land.

Op donderdag 4 april 2019 is er een feestelijk programma voor donateurs van Alde Fryske Tsjerken, belangstellenden en geïnteresseerden.

Programma
15.00 uur Inloop met koffie/thee in bezoekerscentrum Stichting Terp Hegebeintum
15.30 uur Welkomstwoord door Gerko Last, directeur a.i. van de Stichting Alde Fryske Tsjerken
16.00 uur Rondleiding kerk Hegebeintum door restaurateur Randolph Algera van Art Decor
16.45 uur Afsluiting door Gerko Last Gezellige nazit met een hapje en een drankje

In verband met de catering wordt men verzocht om zich vooraf aan te melden. Dat kan tot uiterlijk donderdag 28 maart 2019 via info@aldefrysketsjerken.nl of via telefoon 058-2139666

Het Regelink nabij Hengelo (Gld.) werd in 1832 gebouwd door Jacob Adolph baron van Heeckeren (1784-1837), auditeur bij den Raad van State, die gehuwd was met Henrica Bernarda Hummelinck (1789-1874). Op internet zijn de nodige verhalen te vinden, waarin beweerd wordt dat hij als oudste zoon niet mocht opvolgen in het familiebezit van Enghuizen en Beverweerd, omdat hij een huwelijk beneden stand had gesloten.

De feiten liggen echter heel anders: Jacob Adolph moest de erfenis van zijn vader in 1831 delen met vier zusjes en twee broers. Zijn jongere broer sloot een buitengewoon gunstig huwelijk met een schatrijke bankiersdochter en was zo in staat Enghuizen en Beverweerd uit de ouderlijke erfenis over te nemen. Henrica Bernarda Hummelinck bracht niet veel geld in, maar kwam wel uit een keurige familie: haar vader was dominee en haar groot- en overgrootvader waren burgemeester. Daarnaast zal zeker ook meegespeeld hebben dat de jongere broer wel kinderen en dus opvolgers had, terwijl Jacob Adolph en Henrica Bernarda op latere leeftijd huwden en hun huwelijk kinderloos zou blijven.

Het echtpaar woonde niet lang op Het Regelink. Jacob Adolph overleed reeds vijf jaar later en de weduwe verkocht het huis. In latere jaren had het huis nog meer adellijke bewoners. Zo woonde er de Duitse baron Von dem Bussche-Hünnefeld, die met een Nederlandse barones van Westerholt gehuwd was en ook Cécile Eugénie Aimée gravin Dumonceau, douairière Hendrik Nicolaas baron Schimmelpenninck van der Oye, woonde er een aantal jaren.

Het Regelink heeft lang te koop gestaan, maar werd onlangs verkocht. Op Funda zijn de foto’s van het interieur nog te zien: https://www.funda.nl/koop/verkocht/hengelo-ge/huis-40733054-regelinklaan-3/

Opvallend in oude boedelinventarissen uit adellijk en regenten bezit is de grote hoeveelheid porselein die hierin wordt aangetroffen. Porselein – in adellijk taalgebruik ‘blauw’ genoemd – was geliefd en werd graag verzameld. Het kon op kasten, commodes en schoorsteenmantels geëtaleerd worden en getuigen van de rijkdom van een familie. Soms werden er zelfs speciaal serviezen op bestelling gemaakt (Chine de commande) met het familiewapen.

Al sinds 1602 worden er veilingen van Chinees porselein in Middelburg gehouden en het Zeeuws Veilinghuis zet deze traditie voort. Eén van de aangeboden kavels betreft een Chine de commande porseleinen bord uit de 18e eeuw met initialen, die door twee engeltjes gedragen worden, met daaronder een schip met Nederlandse vlaggen. Het betreft vermoedelijk de intitialen van Cornelis in ’t Anker, die V.O.C. kapitein was en in Middelburg woonde.

Kijk voor de catalogus online (met de mogelijkheid voor online bieden) op https://zeeuwsveilinghuis.cloudcatalogus.nl/Home/Catalog of bezoek de kijkdagen bij het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg:
Maandag 25 maart: 10.00-17.00 uur
Dinsdag 26 maart: 10.00-12.00 uur

Samen met Ruben van Zwieten schreef Sander graaf Schimmelpenninck, hoofdredacteur Quote, het boek ‘Elite Gezocht’ en in het radioprogramma Spraakmakers vertelt hij over de noodzaak van een sterke, maatschappelijk betrokken elite. “De adel in Nederland stelt gewoon niks voor” zegt Sander Schimmelpenninck onder meer en noemt daarbij het beperkte grondbezit. Hij gaat hierbij voorbij aan het gegeven dat tot ver na de Tweede Wereldoorlog zo’n 30.000 hectare grond in particuliere adellijke handen was. Inmiddels zijn wel veel landgoederen en kastelen in stichtingen ondergebracht om het voortbestaan te waarborgen. Hij noemt Nederland een land van handelaren, maar onderzoek in recente jaren laat zien dat dit de beperkte visie is op alleen de geschiedenis van Holland en dat in andere gewesten de adel nog heel lang dominant in het bestuur aanwezig bleef, mede door hun grondbezit.

Het hele interview is terug te luisteren via https://www.nporadio1.nl/spraakmakers/onderwerpen/495085-wat-maakt-een-goede-elite

Op zondag 31 maart is op kasteel Ammersoyen de feestelijke aftrap van het nieuwe seizoen. Op deze dag wordt de poortkamer, die is ingericht met het replica pronkharnas en toernooihelm van hertog Willem I van Gelre, voor het eerst voor publiek geopend.

Samen met onder meer een film voor kinderen, een kaart met de steden en kastelen van het hertogdom Gelre en bijkomende verhalen, komt de geschiedenis van deze middeleeuwse hertog tot leven in het kasteel dat dankzij hem Gelders is gebleven.

Wie op 31 maart Ammersoyen vanaf 13.00 uur bezoekt heeft de primeur om de nieuw opengestelde poortkamer te bezichtigen. Deze dag vinden daarnaast ook de eerste ‘Middeleeuwse Ontmoetingen’ plaats. Enkele middeleeuwse kasteelbewoners zijn in het kasteel aan het werk en hebben veel te vertellen over het kasteelleven.

De expositie is tot stand gekomen dankzij de stichting Het Woud der Verwachting en met hulp van diverse donateurs. Beide pronkstukken zijn nu in langdurig bruikleen gegeven aan kasteel Ammersoyen van Geldersch Landschap & Kasteelen.

Informatie: zondag 31 maart, 13.00 tot 17.00 uur. Entree: volwassenen 9,50 euro, kinderen 4 t/m 18 jaar: 5,25 euro, museumkaarthouders en donateurs GLK: gratis. Adres: Kasteellaan 1, 5324 JR, Ammerzoden. Meer informatie: www.glk.nl/ammersoyen en www.hetwoudderverwachting.nl